Teleskop Nedir? Teleskop Hakkında Bilgi Teleskop Neye Denir? Teleskop Çeşitleri

Teleskop Nedir? Teleskop Hakkında Bilgi Teleskop Neye Denir? Teleskop Çeşitleri
Teleskop Nedir? Teleskop Hakkında Bilgi Teleskop Neye Denir? Teleskop Çeşitleri TELESKOP:Uzaktaki cisimlerin görüntülerini oluşturmakta kullanılan aygıtİlk teleskoplarda ışığı odaklamak amacıyla mercekler kullanılıyordu,sonraları aynalı teleskoplar yapıldı1930’lu yıllardan bu yana gök cisimlerinin yayınladığı radyo dalgalarının alarak görüntü oluşturan radyoteleskoplardan da yararlanılmaktadır;ayrıca mor ötesi ışınımla yada x ışınlarıyla görüntü oluşturan teleskoplarda geliştirilmiştir
Optik teleskopun avrupada17yy başlarında icat edildiği sanılmaktadırilk geliştirilen teleskop türü Galilei teleskopudurÜnlü İtalyan bilgin Galileo Galilei’nin yapıp kullandığı teleskoplar örnek alındığı için bu adla anılan bu teleskop,bir borunun uçlarına yerleştirilmiş biri yakınsak diğeri objektif iki mercekten oluşur;iki mercek arasındaki uzaklık bunların odak uzaklıklarının farkı kadardır
Alman astronom Johannes Kepler’in 1610 dolayında geliştirdiği teleskop günümüzde kullanılan mercekli teleskopların temelini oluştururKepler teleskopunda yakınsak bir mercek olan objektifin odağının arka tarafına yine yakınsak bir göz merceği yerleştirilmiştirkepler teleskopunun görüş açısı çok daha geniştir ve büyüme oranı büyüktür(1000 in üstünde)Bu tür teleskoplarda oluşan görüntü ters görüntüdür;görüntüyü baş aşağı çeviren mercekler ekleyerek düz görüntü elde etmek mümkündür(tüfek dürbünlerinde de bu yöntem uygulanır)ama eklenen mercekler ışığı soğurduğundan anstronomi teleskoplarında kullanılmaz
Mercekli teleskoplarda daha sonraki dönemlerde önemli bir gelişme gözlenmez;bu tür teleskopun en gelişkin modeli 19yy sonlarında Avlan Clark And Sons adlı şirket tarafından yapılıp Yerkes gözlemevine kurulan bir m çapındaki teleskopdurYansımalı teleskop olarak da anılan aynalı teleskoplarda ışık iç bükey bir ayna tarafından odaklanırAynalı teleskop ilk kez İskoç matematikçi James Gregory tarafından 1663’te tasarlandıama ayna yapma teknikleri henüz yeterince gelişmiş olmadığından bu aygıt gerçekleştirilemediilk aynalı teleskopu Sir Isaac Newton 1671’de yaptıNewton’ın 1672 ‘de Royal Society’ye sunduğu aynalı teleskopun ayna çapı 5cm,büyütme gücü ise 38 diWilliam Herschel’in 1781’de 18cm çaplı v yardımıyla Uranüs gezegenini keşfetmesinden sonra bu tür teleskoplar yaygınlaştıAynalı teleskoplarda ışığın kırılması söz konusu olmadığından,bu tür teleskoplarda renksel sapınç yoktur,bu da mercekli teleskoplara büyük bir üstünlüktürGünümüzde astronomide hem yalnızca aynalı teleskoplar kullanılır,bunların en büyüklerinden biri ABD’de California eyaletinde Palomar Gözlemevinde kurulu bulunan 5 m çapındaki hale teleskopudur
Estonyalı aygıt yapımcısı Bernhard Schmidt’in 1930’da geliştirdiği teleskopta ayna ile birlikte bir mercek bulunurküresel olan aynanın önüne yerleştirilen düşük büyütmeli bir mercek aynanın neden olduğu sapınçları ortadan kaldırırböylece eşit toplama gücü ve ayırma gücü yüksek,geniş görüş açılı bir teleskop gerçekleştirilmiş oluyoru
Yer atmosferi 3000 angströmden daha kısa dalga boylarına geçilmez;bu nedenle bu dalga boylarındaki gözlemler roket yada uydulara yerleştirilerek 100 km den daha yükseklere gönderilen teleskoplar aracılığıyla gerçekleştirilir1000-3000 angström arasındaki dalga boylarında (mor ötesi ışının)kullanılan teleskoplar,normal aynalı teleskopların benzeridirX ışınları ise alışılmış aynalardan yansımaz,optik merceklerde de çok az kırılmaya uğrarverimli çalışma elde edebilmek için ışınların ayna yüzeyinde çok büyük gelme açılarıyla düşürülmesi gerekir;bu nedenle X ışınlı teleskoplarda ,her ikisinin de eğriliği çok büyük olan bir iç bükey ve bir dış bükey ayna kullanılırbu türden bir teleskopun en dikkate değer örneği,56cmlik Einstein teleskopudur;bu teleskop 1970lerin sonlarında ABD’nin “HEAD 2” uydusunda kullanılmıştır
Kızıötesi teleskopların tasarımı güçtür bunun başlıca nedeni aynalar ve aygıttaki başak parçaların gök cisimlerinden gelen kızıl ötesi ışınıma oranla çok daha parlak ışınım yaymasıdırAtmosferin alt kesimleri kızıl ötesi ışınımı kısmen geçirir;bu nedenle dalgaboyları için teleskopların yükseğe yerleştirilmesi gerekir1983’te ABD,İngiltere ve Hollanda’nın fırlattığı Kızıl ötesi Astronomi Uydusu’na(IRAS)60cm çaplı teleskop buna örnektir