Skolastizmin Sona Ermesi

Skolastizmin Sona Ermesi


St Thomas Aquinas: Skolastiğin ilk döneminde felsefe, aslında rasyonalist bir ilahiyattır Bu felsefe, insanın Tanrı ile ilişkilerini bilmek ister, bunun dışındaki konularla ilgilenmez Üzerinde özellikle durulan sorunun yanıtı, zaten dini dogmalarca verilmiş bulunuyor Bu nedenle, önce dogmalara bağlı olarak inanmak, sonra da bunları akıl ile temellendirmeye çalışmaktan başka yapacak bir şey kalmıyor Oysa Skolastiğin ikinci dönemine, yani çökme dönemine geçince, bu durumun köklü biçimde değiştiğini görürüz Bu dönem klasik şeklini Aquino'lu Thomas'ın felsefesinde bulur

Ona göre Kilisenin kuralları ile Aristo'nun düşünceleri temelde ve içerik yönünden, birbirine uygundur Fakat buna rağmen iman ile bilim ve felsefe bilgileri arasında bir fark vardır Çünkü dinde, ancak iman ile kavranabilen, akılla aydınlatılmalarına olanak bulunmayan, birtakım "sırlar" bulunur Ya da Thomas'ın kendi benzetmesi ile söylersek: İmanı bir tapınak olarak düşünürsek, bilim ve felsefe bilgileri bu tapınağın asıl içini değil, ancak girişini aydınlatabilir

Aristo ile birlikte Thomas da her tür bilginin "deney "den kaynaklandığını kabul eder Oysa ilk Skolastiğin tipik temsilcisi olan Augustinus'un görüşüne göre deneyin bilgi yönünden hiç önemi yoktur Thomas'a göre bilgimizin hareket noktasını oluşturan "algı", eşyadan birtakım hayallerin gelip ruhumuza girmesi sonunda oluşur Bundan sonra "düşünmenin" aktivitesi başlar Eşyadan gelen algı hayalleri akıl tarafından kavramlar haline getirilir ve bu kavramlar bize eşyanın yapısını tanıtırHer türlü bilgi, gerek algı ve gerekse düşünme anlamındaki bilgi, kesinkes reel olan bir şeye geri döner Bilgimizin, dışımızdaki reel dış dünyaya uygun olduğu, anlam ve zaman bakımından doğrudur Dış dünyanın varlığından kuşkulanmanın hiç anlamı yoktur

John Duns Scotus: Ortaçağın bir döneminde düşünce yaşamına çok itina göstermiş olan Dominiken ve Fransisken tarikatlarından söz etmiştik Thomas, Dominiken rahibidir Fransisken tarikatı Thomas'a karşıdır Bu tarikat, özellikle Skolastiğin son dönemini temsil etmiştir

Duns Scotus'a göre, Tanrı isteyen ve "irade sahibi" bir varlıktır Tanrı, evreni kendi özgür iradesinden, iradî bir davranış ile yaratmıştır Bundan başka, ahlâkî değerler de Tanrı tarafından yaratılmıştır Bundan dolayı evreni ve ahlâkı yalnızca akıl ile, yalnızca rasyonalist bir metod ile temellendiremeyiz "İyi" Tarı’nın beğenmiş olduğu şeydir Fakat başka şeyler de Tarı’nın hoşuna gidebilir Tarnı’nın, bilgisine akıl erdimediğimiz iradesi, iyiyi ve kötüyü şimdiki şekilleriyle belirlemiştir Tanrı’nın bunu niçin böyle yaptığını soramayız Bunu yalnızca bir "olay" olarak benimseyip Tanrı’nın huzurunda eğilmemiz gerekir Duns Scotus bu "fiil ve davranış" bir de bireyciliği (individüalizm) bağlamaktadır

Ona göre her birey bir kişiliktir İnsan ancak dünyaya bir kez gelmiş olan kişiliği ile bir özelliğe sahip olur O halde reel olan tümel değil, bireydir Bu "fiil ve davranışı" ve bireyciliği (individüalizm) ile Duns Scotus, Skolastiğin son dönemini hazırlamıştır Zaten kendisi Skolastiğin parlak dönemi ile son döneminin sınırları üzerinde bulunur
__________________