Günlük Hayatta Sünneti Seniyye - Günlük Hayatta Yapılması Gereken Sünnetler

Günlük Hayatta Sünneti Seniyye - Günlük Hayatta Yapılması Gereken Sünnetler
Günlük Hayatta Sünneti Seniyye - Günlük Hayatta Yapılması Gereken Sünnetler
Günlük Hayatta Sünneti Seniyye

1 Hayırlı işlerde sağı, adi işlerde solu kullanmak
2 Yemekten önce ve sonra elleri yıkamak
3 Yemeğe besmele ile başlamak, Allah’ın sonsuz ikram ve nimetlerini tefekkür ederek yemek, sonunda da hamd etmek
4 Yemekte tabağın kendi önümüze gelen tarafından yemek
5 Yerde bir sofra bezinin üstünde yemek İhtiyaç olduğu takdirde masada da yenilebilir
6 Yemeğe sofradakiler ile beraber başlamak
7 Acıkmadıkça yememek, tam doymadan yemeği bırakmak
8 Tabağa az yemek koydurtup artık bırakmamak
9 Sofrada sağ dizi dikip, sol dizi yere yatırmak
10 Saf ipek ve saf altın ümmet-i Muhammed’in erkeklerine haram kılınmıştır
11 Selamı yaymak Selam, kelamdan önce gelir
12 Eve girince ilk söz ev halkına selam vermek olmalıdır
13 Selamla birlikte samimiyetle, tebessüm ederek musafahada bulunmak
14 Musafaha ile birlikte, hürmet, samimiyet ve şefkate vesile olan kucaklaşmalar yapılabilir Süfli hisleri uyandıracak sarılmalar caiz değildir
15 Musafahada önce eli uzatan çekmelidir Biz çekersek buluşmadan memnuniyetsizlik manası çıkabilir
16 İlmiyle amil din adamları ile adil devlet başkanlarının eli öpülür, beşeri hisleri yok olmuş yaşlı hanımlara selam verilebilir, gerekirse eli de öpülebilir Yeter ki fitneye sebep olmasın
17 Hediyeleşmek ve gelen hediyeye aynıyla veya daha güzeliyle karşılık vermek
18 Az gülmek, gülünce kahkaha ile değil, tebessüm ederek gülmek Mütebessim olmak
19 Çoğu zaman susmak, tefekkür etmek, ihtiyaç olunca konuşmak
20 Tane tane, orta bir ses tonuyla konuşmak Çok mühim şeyleri üç defa tekrar etmek
21 Konuşmaya Allah’ın adıyla başlamak ve Allah’ın adıyla bitirmek
22 Nefsi ve dünyalık bir şey için öfkelenmemek Bir hak zayi olduğunda ve uhrevi meselelerde, Allah ve din hakkı için öfkelenmek
23 Doğru sözle şaka ve mizah yapmak
24 Boş işler (malayani) ile iştigal etmemek
25 Uyku için yatınca önce sağ tarafına yatmak, sağ yanağını sağ avucunun içine koymak ve o günün muhasebesini yapmak
26 Yüzükoyun yatmamak
27 Yatağa girdiğinde avuçları açık olarak birleştirerek İhlas, Felak ve Nas surelerini okuyup avucunun içine üfleyip sonra bütün vücudunu sıvazlamak, bunu üç defa tekrarlamak
28 Beyaz giymek
29 Mest giymek
30 Ayakkabı giyerken önce sağdan başlamak, çıkarırken de önce soldan çıkarmak
31 Takke ve sarıkla başı kapatıp namazı öyle kılmak
32 Soğan ve sarımsak kokusuyla mescid ve meclislere yaklaşmamak
33 Üzerinde kudsi kelimeler ve ayetler yazılı eşya ile tuvalet ve pis yerlere girmemek
34 Misafire elinde bulunandan ikramda bulunmak Misafir ve ziyaretçileri temiz bir kılık kıyafetle karşılamalı
35 Aksırınca sesi az yükseltip, “Elhamdülillah” demek Böyle diyene de “Yerhamükellah” demek Bize dediklerinde “Yehdina ve yehdikümüllah” diye cevap vermek Bu üçe kadar böyle mukabele şeklinde devam edebilir Üç defadan fazla aksıran olursa, nezleden aksırmıştır ve mukabele gerekmez
36 Esnemeyi mümkün olduğu kadar gizlemek Ağzı elle kapayarak gidermeye gayret etmek Namazda iken esneme gelirse, ayakta ise sağ elin, diğer hallerde ise sol elin tersi ile ağzı kapatmak münasip olur
37 Davete icabet ve hediyeyi kabul etmek
38 Kapıyı üç defa vurmak, cevap verilmezse geri dönüp gitmek “Kim o?” diye sorulduğunda, “Benim” dememek, kendimizi açık bir şekilde tanıtmak, maksadımızı belirtmek Kapının tam karşısında durup içeriyi gözleme durumunda bulunmamak Biraz kenarda durarak, ailedeki mahremiyeti görmekten içtinap etmek
39 Ayakta bevletmemek Tuvalette idrar saçıntısından, korunmak Hadiste kabir azabının çoğunun idrar saçıntısından ileri geldiği bildirilmiştir Tuvalete ihtiyaç için oturduğu vakit ön ve arkanın kıbleye karşı dönük olmaması gerekir40 Banyo yapılan yere bevletmemek Çünkü vesvesenin çoğu bundandır
41 İnsanların istifade ettiği gölgeliklere, yol ve yol kenarlarına, çeşme ve pınarlara bevletmemek, pisletmemek ve de tükürmemek Hadiste, bunu yapanların lanetlenmesinden korkulacağı bildirilmiştir
42 Kasık ve koltuk altı temizliğine titizlik göstermek Buralardan ayrılan parçalar temizken ayrılmasına da dikkat etmeli ve cünüp iken buraları tıraş etmemelidir Bu tür temizlik caiz olsa da sünnete uygun değildir
43 Büyük ve umumi banyolarda tesettürle yıkanmalı, peştamal kullanılmalı
44 Mümkünse her abdest alışta misvak (fırça) kullanmak
Diyanet İşleri Başkanlığının neşrettiği misvak hadisi tercümesinde şöyle bir hüküm mevcuttur: “Misvaktan kasıt dişlerin temizlenmesi, ağız içindeki kötü kokunun giderilmesi ve mikropların yok edilmesidir Bunu temin eden Erek ağacından başka fırçalar da varsa, o da misvak yerini tutar”
45 Emin ve muttaki insanlarla istişare etmek, neticedeki karara tevekkülle uymak
46 Cömertlik “Cömert Allah’a yakın, cimri ise Allah’a uzaktır Cömertlik kökü cennette olan bir ağacın dünyaya sarkmış dalıdır Kim o dala tutunursa o dal onu cennete çeker”
47 Çok tefekkür etmek “Tefekkür gafleti izale eder Ölümü tefekkür etmek fani lezzetleri acılaştırır Eşyanın üzerindeki fena damgasını gösterir”
48 Borçlanmalarda durumu yazıyla veya bir şahitle tevsik etmek Böyle bir tedbir asla itimatsızlık sayılmaz Anlaşmalarda değişik tevil ve tefsirlere yol açacak boşluklar bırakılmamalıdır Durumu net olarak tespit etmek lazımdır
49 Bir yakını vefat eden Müslüman kardeşini teselli ederek taziyede bulunmak “Allah merhuma rahmet etsin” şeklinde dua yapılır Taziye ziyareti vasati üç gün içinde yapılır Üç günden sonraki ziyaretlerde vefatı hatırlatıp hüznü deşmek uygun olmaz Evinden cenaze çıkan kimseler üzüntüden dolayı yemek hazırlayıp sofra kuramazlar Bunun için vefalı komşular bir müddet bu eve yemek getirirler Böylece hüzünlerine ortak olduklarını fiilen göstermiş olurlar Cenaze sahibi üç gün kendisine kolayca erişilebilecek bir ortam hazırlar ve böylece kardeşlerinin taziyede bulunabilmelerine imkan tanınmış olur
50 Ölmüş kimseleri hayırla yad etmek
51 Mevtanın ardından yüksek sesle ve çırpınarak, saç baş yolarak ağlamamak Böyle yapmak kadere itiraz ve Cenabı Hakkın takdirini itham etmek olur Ayrıca bu mevtaya iyilik değil azaba vesile olur
52 Sekerat halindeki hastalara “La ilahe illallah, Muhammedün rasulullah” şeklinde telkinde bulunmak Hastanın dudaklarını temiz ve ıslak bir bezle sulandırıp kurumamasını sağlamak Ölüm vaki olup son nefes verilince, okumalar durdurulur ve cenazenin uzağında devam edilebilir Çenesinin açık kalmaması için mendil ve benzeri şeylerle başa bağlanır Gözleri açık ise kapatılır
53 Kabirleri ziyaret etmek Gafleti dağıtır ve uhrevi tefekküre vesile olur Kabristanın kapısına yaklaşınca, kabir halkına gizlice selam verilir “Ey kabir sakinleri, esselamu aleyküm Sizler bizden önce geldiniz, bizler de sizleri takip edeceğiz Size Allah’tan af ve mağfiret dileriz” Şeklinde selam ifade edilebilir Sonra ziyaret edilecek merhumun ayakucu tarafından yaklaşılır Yüzüne müteveccihen veya kıbleye karşı durulur Kur’an ve dualar okunabilir Ziyaret esnasında mezarları çiğnemek mekruhtur Şayet geçip gitmek için başka müsait yol yoksa, merhuma sevap hediye edilerek, geçilebilir Mezar üzerindeki yeşillikler yolunmaz, bilakis çiçekler ekilir Kurumuş otlar ayıklanır
54 Hasta akraba, dost ve arkadaşları ziyaret etmek Onlara teselli ve ümit vermek Ziyareti uzun tutmamak Hastanın hoşa gitmeyecek hallerini başka yerde anlatmamak
55 Sıla-i rahimde bulunmak “Akrabayla alakayı kesen bir kimsenin bulunduğu meclise Allah’ın rahmeti inmez”
56 Zemzem suyunu hürmeten ayakta ve kıbleye karşı dönerek içmek
57 Anne-babaya itaat etmek, onlara ihsanda bulunmak, kalplerini kırmamak ve hayır dualarını almak

Sünneti Müekkede
Hz Peygamber (sas)'in devamlı olarak işleyip nadiren terkettiği; farz ve vacib olmayan amelleri Buna Sünnet-i hüdâ adı da verilir (Seyyid Şerif el-Cürcânî, et-Ta'rifât, Beyrut 1403/1983, s 122; Damad, Mecme'ul-enhur, İstanbul 1328, I, 12; İbn Abidin, Reddü'l Muhtar Kahire 1272-1324, I, 70) Fukahâ'dan bazıları ise sünnet-i müekkede'yi Hz Peygamber (sas)'in terketmeksizin yaptığı ameller olarak anlamışlardır (İbn Nüceym, el-Bahru'r-Raik, Kahire 1311, I, 17-18) Sünnet-i müekkedeleri yerine getirme dini hayatı kemale erdirmeyi ifade eder (Seyyid Şerif el-Cürcânî, age, s 122)
Zira bu tür sünnetler farz ibadetlerde yapılması ihtimal dahilinde olan kusurları telâfi için meşru kılınmışlardır (İbn Âbidîn, age, I,191) Bu sebeple sünneti müekkedeleri terketmek dinle alay kabul edilmiştir Hz Peygamber (sas) "sünnetimi terkeden şefaatime nail olamaz" buyurmuştur Buna göre sünnet-i müekkedeleri terketmek harama yakındır ve Hz Peygamberin şefaatinden mahrum kalma neticesini doğurur Ancak buradaki terkten maksat özürsüz olarak sünnet olan fiili işlememekte ısrar etmektir Mesela bir kimsenin abdest azalarını bir defa yıkamakla yetinip bunu âdet haline getirmesi böyledir ve bunu yapan günahkar olur (İbn Abidin, age, I, 70-71) Sünnet-i müekkedeleri yerine getiren kişi ise sevap kazanır (Cürcânî, age, s 122) Meselâ sabah namazının farzından önce iki rekat, öğle namazının farzından önce dört rekat, sonra iki rekat, akşam namazının farzından sonraki iki rekat ile yatsı namazının farzından sonra kılınan iki rekatlık namazlar sünnet-i müekkede'ye örnektir (el-Mevsılî, el-İhtiyâr, İstanbul 1987, 465; Alaüddin el-Haskefî, ed-Dürrül-Müntekâ (Mecma'ul-enhur kenarında) I,130)
Bu konuda Hz Peygamber (sas) günde belirtilen bu on iki rekat sünneti kılmaya devam eden kişiye Allah Teala'nın cennette bir köşk bina edeceğini haber vermektedir (Tirmizî, Salât, 189; Nesâî, Kıyâmül-leyl, 66; İbn Mâce, İkâmet, 100) Ayrıca cemaatle namaz kılmakta sünnet-i müekkededir Özürsüz olarak cemaati terketmeyi Hz Peygamber'in hoş karşılamadığı nakledilmiştir (el-Mevsılî, age, I, 57; Damad age, I,107) Bunlardan başka Necaset olduğu zannedilen ellerin yıkanması (İbn Abidin, age, I, 75) Abdest alırken misvak kullanmak (age, I, 77); yine abdest alırken ağız ve burnu iyice yıkamak (age, I, 79); Parmakları hilallemek (age, I, 80); Abdest alırken, abdest azalarını üç defa yıkamak (age, I, 80); Ezanı yüksekçe bir yerde okumak (age, I, 257) sünnet-i müekkede'nin örneklerindendir

Sünnet-i Gayri Müekkede
Hz Peygamber (sas)'in bazen yapıp bazen de terkettiği ameller Bu gruba giren sünnetleri yerine getirmek sevap kazandırır Terkeden ise ceza, kınama ve azarlamaya müstahak olmaz (Seyyid Şerif el-Cürcânî, et-Ta'rifât, Beyrut 1403/1983, s 122; İbn Nüceym, el-Bahru'r-Râik, Kahire 1311, I, 17-18) Yatsı namazı ve ikindi namazlarının ilk sünnetleri sünnet-i gayr-ı müekkede dir Hz Peygamber (sas)'in giyinişi, oturup kalkması, taranması ve ayakkabı giymesi vb hareket ve tavırlarını ifade eden sünnet-i zevaidlerde bu gruba girer (İbn Âbidin, Reddül-Muhtâr, Kahire 1272-1324, I, 321)