Kerbela Olayının Sebebi

Kerbela Olayının Sebebi
Kerbela Olayının Sebebi

Olayların gelişimi - Şii kaynaklarına göre - Sonuç
Olayların gelişimi

Muhammed'in 632 yılında vefat etmesinden sonra Müslüman toplumunun başına kimin geçeceği kaygısı baş gösterdi Müslümanların bir kısmı ilk olarak Ebu Bekir'in halifeliğini kabul ettiler Ebu Bekir'den sonra sırasıyla Ömer bin Hattab, Osman bin Affan ve Ali bin Ebu Talib'in halifeliğini kabul ettiler Bununla beraber bir kısım Müslümanlar Muhammed'in kuzeni ve damadı olan, çocukluğundan itibaren evinde büyümüş ve onu korumak için kendi hayatını tehlikeye atmış olan Ali'nin ilk halifelik için daha doğru bir seçim olduğunu düşünüyorlardı

Müslümanların bir kısmı Ali'nin yanlış olduğunu düşünmekle beraber kendinden önceki halifeleri kabul ettiğine inanırlar Bununla beraber kendi halifeliğine kadar hiçbir savaşa katılmayışı diğerlerini halife olarak kabul etmediğine yorulur Osman asiler tarafından öldürülünce Ali başa geçti Osman'ı halife kabul edenler onun katilini bulana kadar Ali'yi halife olarak kabul etmeyeceklerini söylediler ve Müslüman toplumu ilk kez iç savaşa sürüklendi İslam Devleti, Ali ve Muaviye önderliğinde ikiye bölündü Ali, 661 yılında Haricilerden Abdurrahman İbn-i Mulcem tarafından gerçekleştirilen bir suikastte hayatını kaybetti ve iktidar 20 yıllığına Muaviye'nin eline geçti

Muaviye, oğlu Yezid'in kendinden sonraki halife olarak kabul edilmesini daha hayatteyken garantiye almaya çalıştı Taraftarlarına Yezid'e bağlılık yemini ettirdi Yezid başa geçince ilk iş olarak Medine valisine bir mektup yazarak Hüseyin bin Ali'ye değil, kendisine itaat etmesini, aksi takdirde bunu canıyla ödeyeceğini bildirdi Bu arada Hüseyin Kufelilerden kendisine bağlılıklarını sunan mektuplar alıyordu Kufe'ye gelip halife olduğunu ilan ederse Hüseyin'i destekleyeceklerini söylüyorlardı Hüseyin bu teklifleri ciddiye aldı ve Kufe'deki taraftarlarının gerçekte olduğundan çok daha fazla olduğunu zannetti Yaklaşık 70 taraftarı ve ailesi ile Kufe'ye doğru yola çıktı

Sayıca fazla olmayan Kufeli taraftarları Yezid yandaşları tarafından bastırıldı Hüseyin ve beraberindekiler Kerbela'da Yezid'in 4500'e yakın adamıyla karşılaştılar Burada meydana gelen savaşta Hüseyin ve taraftarlarının hepsi öldürüldü ve ailesi esir alındı

Şii ve Alevi Müslümanlığında bu olayın çok önemli yeri vardır Onlara göre Ali'nin oğulları yenilmez savaşçılardır, çok yüce şahsiyetlerdir ve halifelik makamının su götürmez sahibidirler Sünni Müslümanlığında da en yüce sahabelerden ve dört büyük halifeden birinin oğulları oldukları için çok yüce şahsiyetlerdir ve dini liderler olarak kabul edilirler Sünnilere göre de seçilmemiş ve zorla başa gelmiş bir halife tarafından katledilmişlerdir
Şii kaynaklarına göre

Muhammed sağlığında Ali bin Ebu Talib ve sonrasında da oğullarını kendinden sonraki halifeler olarak atadı ancak iktidar baskıyla başkalarının eline geçti Muaviye öldüğünde adaletin tekrar sağlanması için bir fırsat doğdu

Muaviye'nin oğlu Yezid, Hüseyin'in iktidarda hak iddia etmesinden korkuyordu Bu nedenle bir elçi göndererek kendisine itaat etmesini istedi Hüseyin bu teklifi reddetmesinin bir görev olduğuna inanıyordu Medine'den Mekke'ye doğru hac için yola çıktı

Bu arada Kufe'den kendisini destekleyeceklerine dair mektup aldı Sancağını açıp hakkı olduğuna inandığını almak amacıyla yönünü Kufe'ye çevirdi Yolun bir kısmını aşmıştı ki Yezid'in Kufe'ye Ubeydullah bin Ziyad'ı vali olarak atadığını, beraberinde bir ordu gönderdiğini, Kufelilerin savaşmaktansa itaat etmeyi yeğlediklerini öğrendi

Buna rağmen yoluna devam etti Öldürüleceğini biliyordu ancak ölümünün Yezid'in kötülüğünü dünyaya ispat edeceğini düşünüyordu Kufe yakınlarındaki Kerbela'da kamp kurdu
Kuşatma

Yezid'in valisi İbn-i Ziyad 30 bin kişilik orduyu Hüseyin'in üzerine gönderdi Askerler kampın etrafını sardılar ve Hüseyin ile görüşmelere başladılar

Hüseyin, kuşatmanın kaldırılmasını, kendisi ile birlikte ailesi ve taraftarlarının da Irak'ı terk etmesine izin verilmesini istedi Ordunun komutanı Ömer bin Sa'd bu teklifi makul buldu ve üstlerine iletti Bu teklif İbn-i Ziyad'ın da hoşuna gitti ancak yönetimde söz sahibi olan Emevilerden Şimr bin Zi'l-Cevşen, Bahteri bin Rebia ve Şeys bin Rebia karşı çıktılar Ömer bin Sa'd'a Hüseyin ve beraberindekileri öldürmesini, yoksa kendi canından olacağını söylediler

Muharrem ayının 7'sinde Ömer bin Sa'd çemberi daralttı ve kampın su yollarını kesti Muharrem ayının 9'unda, kampın su kaynakları tükendi ve önlerinde sadece ölmek ya da teslim olmak seçeneği kaldı Hüseyin, İbn Sa'd'a sabaha kadar ibadet etmek istediklerini söyledi ve mühleti uzatmasını istedi, İbn Sa'd kabul etti

Hüseyin adamlarına, teslim olmaya niyeti olmadığını, savaşacağını söyledi Sayıca çok yetersiz oldukları için, öldürülecekleri açıktı Yine de hepsi ölmeyi tercih etti Hüseyin isteyenlerin kampı terk edip, gece karanlığından yararlanarak kaçmakta serbest olduğunu söyledi ancak hiçbiri yerinden kıpırdamadı
Savaş

Ertesi sabah Hüseyin'in adamları Yezid ordusunun ön saflarına yanaşarak orada bulunan akrabaları ve arkadaşları ile konuştular Savaşmamalarını istediler Hüseyin Yezid askerlerine uzun bir konuşma yaptı Bu konuşma öylesine etkili oldu ki, Yezid'in generallerinden Hûr, kendi ordusunu terk edip, Hüseyin'in bir avuç ordusuna katıldı

İbn Sa'd diğer adamlarının da saf değiştirmesinden korkup, Hüseyin'e ilk oku atarak savaşı başlattı Savaş düello şeklinde başladı Hüseyin Temim bin Kahta ile savaştı Onu bir kılıç darbesiyle öldürdü, sonra da Zeyd Ebtahi'yi ikiye böldü[2]

Hüseyin'in taraftarlarından ilk olarak Hur, Habib bin Mezahir gibi Hüseyin'in ve babası Ali bin Ebu Talib'in yakın arkadaşları ve akrabaları dövüştüler ve hayatlarını kaybettiler Ölenler arasında Hüseyin'in oğlu Ali Ekber, kardeşi Hasan'ın oğlu Kasım, kardeşi ve sancaktarı Abbas da vardı Bu arada Yezid'in ordusu da çok fazla kayıp verdi
Hüseyin'in Ölümü

Birebir savaşta çok fazla kayıp veren Ömer bin Sa'd'ın ordusu Şimr bin Zi'l Cevşen'in emriyle toplu hücuma geçti ve her taraftan ok ve mızraklar Hüseyin'in üzerine yağmaya başladı Sinan bin Enes en-Nehai [3] veya Şimr bin Zi'l Cevşen kafasını kılıçla keserek Hüseyin'i öldürdü[2] Kafası mızrağa takıldı ve herkese gösterildi Üzerindeki değerli eşyalar alındı ve yarı çıplak bırakıldı
Sonrası

Ubeydullah bin Ziyad'ın emri üzerine Hüseyin'in cesedi atlara çiğnetildi Hüseyin taraftarlarına ait 72 ceset El-Gadiriye köylüleri tarafından ertesi gün defnedildi[3]

Yezid'in askerleri çadırlara girdiler ve kampı yağmaladılar Kadınlar ve çocuklar Kufe üzerinden Şam'a götürüldüler Açlık ve susuzluğun yanında çok kötü muamelelere tabi tutuldular Yezid'in kötülük yapmaktaki amacının Hüseyin'in destekçilerinin düştüğü durumu gösterip, halkın desteğini kaybetmesini sağlamak olduğu söylenir

Bununla birlikte Kerbela'dan Kufe'ye ve Kufe'den Şam'a yapılan yolculuklarda Hüseyin'in kız kardeşi Zeynep bin Ali ve oğlu Zeynelabidin fırsat buldukça Yezid'in yaptıklarını ve Kerbela'da işlenen suçları Müslümanlara anlattılar Mahkemeye çıkarıldığında Zeynep, Yezid’in Halifeliğinin geçersiz olduğunu ilan etti ve Hüseyin'in Yezid'e başkaldırısını övdü

Tutuklular bir sene Şam'da tutuldular Hüseyin'in 4 yaşındaki kızı Sakine bin Hüseyin bu sırada öldü Yerel halk tutukluları hapiste yalnız bırakmadı ve Zeynep bin Ali ile Ali bin Hüseyin her gelen ziyaretçiye Hüseyin'in davasını anlattılar Günümüz Suriye ve Irak'ına denk gelen topraklarda Yezid aleyhtarı oluşumlar baş göstermeye başladı Durumdan endişelenen Yezid tutukluları serbest bırakarak Medine'ye gönderdi Yaşananlar kulaktan kulağa yayıldı ve Kerbela Olayı günümüze kadar Aşurâ Günü'lerinde anıldı
Sonuç

Kerbela'da yaşananlar her yıl Şii ve Aleviler tarafından tören şeklinde, Sünni Müslümanlar tarafından da tören yapılmaksızın (ya da mevlid okunarak ve muharrem orucu tutularak) anılır Yas tutma savaşın gerçekleştiği Muharrem ayının 10'unda (Aşure Günü) doruğa çıkar Bu günde konuşmalar yapılır, yapılanlar canlandırılır ve ağıtlar yakılır Caferi Şiiler, 10 Muharrem Aşura Gününde Hüseyin’in çektiği acıya ortak olmak amacıyla sırtlarına zincirle vurarak dövünürler Hüseyin'in Kerbela'da öldürülmesi hadisesi, sünnilikte de üzücü bir olay olarak kabul edilip yerilir Yezid ismi Sünni toplumlarda çocuklara verilmez Ancak Sünni inancında aşırı ve abartılı yas caiz değildir ve Kerbela Olayı, sünnilik'te Şia'dakine benzer şekilde törenlerle anılmaz

Ali bin Ebu Talib ile Muaviye arasında gerçekleşen Sıffin Savaşı sonrasında otorite ikiye bölündü Ali yönetiminde başkenti Kufe olan ve Muaviye yönetiminde başkenti Şam olan iki devlet kuruldu Ali'nin bir Harici tarafından öldürülmesi, daha sonra Hasan bin Ali'nin baskıyla halifeliği Muaviye'ye bırakmak zorunda kalması, en sonunda da Hüseyin bin Ali ve Yezid arasında gerçekleşen Kerbela Savaşı ile bu ayrım derinleşmiş ve İslam'da siyasi mezhep lerin doğuşu başlamıştır

İbn Haldun'a göre Hüseyin akıllı ve içtihat sahibidir Ayet ve hadisleri anlamaya ve doğru şekilde yorumlamaya muktedirdir O’na göre adaletli bir halife olmayan Yezid'e itaat ve Yezid saflarında savaşmak caiz değildir

Kerbela Olayı; Alevi ve Şii coğrafyada birçok edebi ve müzikal esere konu olmuş, mersiye gibi yeni türlerin doğuşuna neden olmuştur[