Eklemler

EKLEMLER İki kemiğin birleştiği yerde bulunurlar İçerdikleri eklem sıvısı miktarı hareket yeteneklerini belirler Buna göre üç gruba ayrılırlar 1Hareketli Eklemler: Kol ve bacaklarda bulunurlar Ortak bir kapsülle çevrilmişlerdir Kapsülle eklem arasındaki boşluk eklem boşluğudur Kemikler arasındaki boşluklar kiriş bağları denilen doku ile doludur Eklem bölgesinin iç yüzeyinde bağ doku ve epitel dokudan oluşan sinovial zar bulunur Bu zar yumurta akı gibi bir salgı oluşturur Bu salgı eklem uçlarını kaygan halde bulunmasını sağlar Eklem yüzleri eklem kıkırdağı ile örtülüdür Bu bağlar ekleme sağlamlık ve hareket kolaylığı sağlar Ayrıca kemikler arasında bağ dokudan meydana gelen eklem bağları da bulunur Bu tür eklemlerde eklem sıvısı çok fazladır
2Hareketsiz Eklemler:
Kemikler testere dişi gibi girinti ve çıkıntılarla birbirine bağlanmıştır Tamamen hareketsizdirler Kafa tası kemiklerinde görülür Kemikler arasında eklem sıvısı bulunmaz
3Az Hareketli Eklemler:
Omurgada olduğu gibi kemiklerin kısıtlı hareket etmesini sağlayan kemiklerdir Omurlar arasındaki kıkırdak dokunun esnekliğine bağlı olarak kısıtlı hareket ederler Eklem sıvısı azdır

ORGANİZMALARDA VÜCUT ÖRTÜLERİ

İç iskelete sahip organizmalarda vücudun yumuşak kısımlarını korunması ve kurumasının önlenmesi vücudu örten deri tabakası tarafından sağlanır Vücut örtüleri bazı canlılarda epidermis denilen tek sıra halinde bir hücre tabakasından oluşmuştur Epidermis hücrelerin salgıladığı mukus, keratin ve ayrıca bu hücrelerden oluşturulan kıl, tüy, tırnak gibi yapılar koruyucu maddelerdir Bu maddeler zamanla kaybolur ve yenilenir Örneğin omurgasızlarda süngerlerde, solucanlarda, yumuşakçalarda tek sıra hücre tabakasından oluşan epidermiste nemlilik ve kayganlık sağlayan salgı hücreleri bulunur Omurgalılarda vücudu örten deri; üst deri (epidermis) ve alt deri (dermis) olarak iki tabakadan oluşmuştur Epidermis, embriyonun ektoderm tabakasından meydana gelmiştir Epidermis çok tabakalı yassı epitel hücrelerinden oluşmuştur Kan damarları ve sinirleri yoktur Epidermisin üst kısmında bulunan yassı hücreler ölüdür Zamanla ölen bu kısımlar dökülür ve yerine alttaki epidermis hücrelerince yenileri oluşturulur Ölü hücrelerin içinde kolay çözünmeyen lifli proteinler (keratin) birikmiştir Alttaki hücreleri dış çevrenin fiziksel ve kimyasal etkilerinden korur Epidermisin keratinli olan bu dış tabakasına korun tabakası (korneum) adı verilir Vücuttaki kıl, tüy, tırnak ve deriye renk veren melanin bu tabakanın ürünleridir Kıl, tırnak gibi yapıların kökeni epidermistir Korun tabakası altında canlı epidermis hücrelerinden oluşan malpigi tabakası bulunur Silindirik epitelden oluşmuş bu tabaka hem korun tabakasının yenilenmesini sağlar, hem de pigmentli hücreleriyle deriye renk verir Embiryonun mezoderm tabakasının farklılaşmasıyla oluşan dermis, esnek telli bağ dokudan oluşmuştur Epidermisin altında kalın bir tabakadır Kan ve lenf damarları, sinir uçları, ter, süt ve yağ bezleri, kıl folikülleri duyu reseptörleri dermiste yer alır Hücreleri canlıdır

İSKELET HASTALIK VE RAHATSIZLIKLARI

İskeletle ilgili hastalıklar kemikleri(kırıklar, iltihaplar, kanserler vb) ve eklemleri etkiler (çıkıklar, artrozlar vb) etkiler

Kırıklar:

Doğrudan doğruya kemik üzerine veya çevre dokulara etki eden darbeler ve çarpmalar sonucunda kemik dokusu bütünlüğünün bozulmasına kırık adı verilir Dokuların zayıflamasına bağlı olarak kendiliğinden oluşan kırıklar da görülmekle birlikte, kırıkların büyük bir çoğunluğu travmalar nedeniyle meydana gelir Darbenin şiddetine ve niteliğine göre kemiklerde çatlaklar ve iki veya çok parçalı kırıklar ortaya çıkabilir Kemik parçaları yaradan dışarı çıkıyorsa açık kırıktan söz edilir Klinik açıdan kırık tanısı radyografilerle konur ve değişik şiddette ağrılarla beraber işlev kaybının bulunmasıyla kendini gösterir Tedavinin temeli, zarar gören kemik parçalarının cerrahi yöntemlerle yerine yerleştirilmesinden sonra vücudun o bölümünün hareketsizleştirilmesine dayanır Basit kırıkların tedavisi için dış ateller yeterli olur Buna karşılık parçalı kırıkların tedavisinde cerrahi girişime baş vurulur ve vücutta yabancı cisim tepkimelerine yol açmayan metal çiviler, levhalar ve çubuklar kullanılır Hareketsizleşme süreci içinde vücut kendi kendine yeni bir kemik dokusu üreterek kırık yerin kaynamasını sağlar İlk dönemde kırık parçaları arasında kalan boşluk kan ve lenfle dolar; bu sırada bağ dokusu tomurcukları kan pıhtısının içine yerleşerek bir bağ dokusu nedbesi yaratır Daha sonra kan damarları aracılığıyla komşu kemiklerdeki kalsiyum depolarından sağlanan kalsiyum, nedbenin mineralize olmasını sağlar Damarca zengin kemik zarı bu dönemde önemli bir rol oynamaktadır Kemik dokusunun eski halini kazanabilmesi daha uzun bir sürede gerçekleşebilir Kemik İltihapları: Kemik dokusunu etkileyen iltihabi hastalıklar mikrobik, paraziter(asalaklara bağlı) veya kimyasal kaynaklı olabilir Genellikle alçı uygulanması ve antibiyotiklerin kullanılması hastalığın tedavisi için yeterli olur

Büyüme ve Kireçleşme Bozuklukları:

En önemli büyüme bozukluğu olan cücelik boyun yetersiz uzaması demektir Cücelik hormon bozukluğuna bağlı olabileceği gibi metabolizma bozukluklarına da bağlı olabilir Nadir görülen bir kalıtımsal hastalık olan akondroplazide ise kemik büyümesini sağlayan büyüme kıkırdakları çok erken yaşta kapanır Aşırı boy uzaması ve irileşme ile kendini gösteren jigantizm hastalığı bazı durumlarda hipofizin aşırı çalışması ve büyüme hormonunun fazla miktarı üretilmesi nedeniyle oluşur Bu hastalığa yakalanan kişilerde iri cüsseye rağmen, kas gücü normalin altındadır ve hassas bir yapı bulunur Kemiklerde ilerleyici kireçsizleşmeye yol açan ve kemik erimesi olarak da bilinen osteoporoz özellikle menopoz dönemindeki kadınlarda ortaya çıkar Hastalığın nedeni hormon düzeninin bozulmasıdır
Ur Hastalıkları:

Vücudun bütün diğer organları gibi kemiklerde de habis urlar ortaya çıkabilir Ur kemik dokusundan kaynaklanabileceği gibi başka bir organdan kaynaklanan bir metastaza da bağlı olabilir Kemik dokusundan çıkan osteosarkom daha çok çocuklarda ve gençlerde bacak kemiklerinde görülür Daha sık rastlanan ikincil kanserler sıklıkla ileri yaşlarda ortaya çıkar; bunlarda şiddetli ağrılar ve kemik dokusunun ileri derecede hassas hale gelmesi gibi belirtiler bulunur

Eklem Hastalıkları:

Travmalardan ileri gelen eklem hastalıklarına örnek olarak burkulmalar ve çıkıklar sayılabilir Ayrıca yeni doğanda doğuştan kalça çıkığı adı verilen bir durum görülebilir Romatolojik hastalıklar sınıfında yer alan diğer iki önemli eklem hastalığıda artroz(eklem kıkırdağının tahrip olması) ve artrittir(eklem boşluğunu kaplayan dokunun iltihabı)
__________________