Prof. Dr. Doğan Aksan

**Şengül Şirin** · 05-15-2009

Prof Dr Doğan Aksan (1929 - )

Hayatı

1929 yılında İzmir’de doğan Doğan Aksan, Ankara Atatürk Lisesini (1948), Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünü (1952) bitirdikten sonra aynı fakültede asistanlığa (1954) atanmıştır

“Yabancı Dillerle Türkçe Arasında Anlam Benzerliği ve Alışverişi” başlıklı çalışmasıyla doktor (1958), “Genel Dilbilim Yönünden Halk Etimolojisi ve Türkçedeki Örnekleri” başlıklı çalışmasıyla doçent (1964), “Anlambilimi ve Türk Anlambilimi” adlı çalışmasıyla profesör (1972) olmuştur

Doktora çalışmaları öncesinde Alexander von Humbolt bursu ile Bonn Üniversitesi Dilbilim Enstitüsünde (1957-1958) araştırmalar yapan Doğan Aksan, doktora sonrasında (1963) ve doçentlik sonrasında (1967) Frankfurt Üniversitesi Doğu Dilleri Kürsüsünde konuk öğretim üyesi olarak bulunmuş ve Türk dilbilimi dersleri vermiştir

O yıllarda Türkiye’de dilbilim bölümleri bulunmadığı için Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünü bitirdikten sonra dilbilime yönelen Doğan Aksan, akademik yaşamında Türkoloji ile dilbilimi buluşturmaya çalışmış, böylece dilbilimin Türkiye’de kendi kimliğini kazanmasını sağlamıştır

Doğan Aksan bir yandan dilbilimin Türkiye’de kendi kimliğini kazanmasını sağlarken bir yandan da yurtdışında Türk dilbilimin tanınması doğrultusunda çaba harcamıştır

Gerek Türk Dil Kurumu yönetim kurulu üyesi ve dilbilgisi kolu başkanı olarak çeşitli yayınların ve etkinliklerin ortaya konmasında gerekse Ankara Üniversitesinde dilbilimin önce anabilim dalı (1982), sonra bölüm olarak düzenlenmesinde (1991) Doğan Aksan’ın payı büyüktür

Ayrıca her yıl yapılması gelenekselleşmiş olan ulusal dilbilim kurultaylarının toplanması düşüncesini de 1987′de Doğan Aksan ortaya atmış ve bu yolla o tarihten bu yana Türkiye’de dilbilim alanında azımsanmayacak gelişmelere katkıda bulunmuştur

Yurtdışında ise Sürekli Altaistik Konferansı (Permanent International Altaistic Conference), Uluslararası Onomastik bilimleri Merkezi ve Uluslararası Anadili Eğitimi Örgütü (International Mother Tongue Education Network) kongrelerine katılarak Türk dilbilimin uluslarası düzeyde tanınmasına katkıda bulunmuştur

Doğan Aksan, gençlik yıllarından bu yana yazın dünyasının da içinde olmuş; şiir, öykü, makale, fıkra ve denemeler yazmıştır

Türkçenin anlatım gücünden yazın ve dilbilimin içiçe oluşundan duyduğu “hazzı” ve coşkuyu yapıtlarına da ustalıkla yansıtmıştır

1996 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dilbilim Bölüm Başkanı olarak emekli oluncaya değin hem kendi kurumundan olan hem de başka üniversitelerden gelen çok sayıda elemanın bilim uzmanlığı ve doktora çalışmalarında danışmanlık yaparak genç adayların yetişmesine yardımcı olmuştur

Emekli olduktan sonra da Türkoloji ve dilbilimi buluşturan çalışmalar yapmayı bırakmayan Doğan Aksan bu alandaki boşlukları doldurmayı sürdürmektedir ve sürdürecektir

Doğan Aksan evli ve iki çocuk babasıdır

Eserleri

A KİTAPLAR

(1971) Anlambilimi ve Türk Anlambilimi (Ana Çizgileriyle), Ankara: DTCF
(1976) Tartışılan Sözcükler ve Özleştirme Sorunu, Ankara: TDK
(1977) Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilimi I, Ankara: TDK
(1980) Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilimi II, Ankara: TDK
(1982) Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilimi III, Ankara: TDK
(1987) Türkçenin Gücü, Ankara: İş Bankası Yayınları
(1993) Şiir Dili ve Türk Şiir Dili, Ankara: Şafak Matbaası
(1996) Türkçenin Sözvarlığı, Ankara: Engin Yayınevi
(1998) Anlambilim, Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi, Ankara: Engin Yayınevi

B YAYINA HAZIRLADIĞI KİTAPLAR

(1976) Sözcük Türleri I, Ankara: TDK
(1977) Sözcük Türleri II, Ankara: TDK
(1978) Türkiye Türkçesi Gelişmeli Sesbilgisi, Ankara: TDK
(1982) Dilbilim Seçkisi (Günümüz Dilbilimi ile İlgili Yazılardan Çeviriler), Ankara: TDK

C ÇEVİRİ YAZI KİTAP

(1961) Ali Bey, Kokona Yatıyor, Ankara: Doğuş Matbaası

05-15-2009	#1
Şengül Şirin	Prof. Dr. Doğan Aksan Prof Dr Doğan Aksan (1929 - ) Hayatı 1929 yılında İzmir’de doğan Doğan Aksan, Ankara Atatürk Lisesini (1948), Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünü (1952) bitirdikten sonra aynı fakültede asistanlığa (1954) atanmıştır “Yabancı Dillerle Türkçe Arasında Anlam Benzerliği ve Alışverişi” başlıklı çalışmasıyla doktor (1958), “Genel Dilbilim Yönünden Halk Etimolojisi ve Türkçedeki Örnekleri” başlıklı çalışmasıyla doçent (1964), “Anlambilimi ve Türk Anlambilimi” adlı çalışmasıyla profesör (1972) olmuştur Doktora çalışmaları öncesinde Alexander von Humbolt bursu ile Bonn Üniversitesi Dilbilim Enstitüsünde (1957-1958) araştırmalar yapan Doğan Aksan, doktora sonrasında (1963) ve doçentlik sonrasında (1967) Frankfurt Üniversitesi Doğu Dilleri Kürsüsünde konuk öğretim üyesi olarak bulunmuş ve Türk dilbilimi dersleri vermiştir O yıllarda Türkiye’de dilbilim bölümleri bulunmadığı için Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünü bitirdikten sonra dilbilime yönelen Doğan Aksan, akademik yaşamında Türkoloji ile dilbilimi buluşturmaya çalışmış, böylece dilbilimin Türkiye’de kendi kimliğini kazanmasını sağlamıştır Doğan Aksan bir yandan dilbilimin Türkiye’de kendi kimliğini kazanmasını sağlarken bir yandan da yurtdışında Türk dilbilimin tanınması doğrultusunda çaba harcamıştır Gerek Türk Dil Kurumu yönetim kurulu üyesi ve dilbilgisi kolu başkanı olarak çeşitli yayınların ve etkinliklerin ortaya konmasında gerekse Ankara Üniversitesinde dilbilimin önce anabilim dalı (1982), sonra bölüm olarak düzenlenmesinde (1991) Doğan Aksan’ın payı büyüktür Ayrıca her yıl yapılması gelenekselleşmiş olan ulusal dilbilim kurultaylarının toplanması düşüncesini de 1987′de Doğan Aksan ortaya atmış ve bu yolla o tarihten bu yana Türkiye’de dilbilim alanında azımsanmayacak gelişmelere katkıda bulunmuştur Yurtdışında ise Sürekli Altaistik Konferansı (Permanent International Altaistic Conference), Uluslararası Onomastik bilimleri Merkezi ve Uluslararası Anadili Eğitimi Örgütü (International Mother Tongue Education Network) kongrelerine katılarak Türk dilbilimin uluslarası düzeyde tanınmasına katkıda bulunmuştur Doğan Aksan, gençlik yıllarından bu yana yazın dünyasının da içinde olmuş; şiir, öykü, makale, fıkra ve denemeler yazmıştır Türkçenin anlatım gücünden yazın ve dilbilimin içiçe oluşundan duyduğu “hazzı” ve coşkuyu yapıtlarına da ustalıkla yansıtmıştır 1996 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dilbilim Bölüm Başkanı olarak emekli oluncaya değin hem kendi kurumundan olan hem de başka üniversitelerden gelen çok sayıda elemanın bilim uzmanlığı ve doktora çalışmalarında danışmanlık yaparak genç adayların yetişmesine yardımcı olmuştur Emekli olduktan sonra da Türkoloji ve dilbilimi buluşturan çalışmalar yapmayı bırakmayan Doğan Aksan bu alandaki boşlukları doldurmayı sürdürmektedir ve sürdürecektir Doğan Aksan evli ve iki çocuk babasıdır Eserleri A KİTAPLAR (1971) Anlambilimi ve Türk Anlambilimi (Ana Çizgileriyle), Ankara: DTCF (1976) Tartışılan Sözcükler ve Özleştirme Sorunu, Ankara: TDK (1977) Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilimi I, Ankara: TDK (1980) Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilimi II, Ankara: TDK (1982) Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilimi III, Ankara: TDK (1987) Türkçenin Gücü, Ankara: İş Bankası Yayınları (1993) Şiir Dili ve Türk Şiir Dili, Ankara: Şafak Matbaası (1996) Türkçenin Sözvarlığı, Ankara: Engin Yayınevi (1998) Anlambilim, Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi, Ankara: Engin Yayınevi B YAYINA HAZIRLADIĞI KİTAPLAR (1976) Sözcük Türleri I, Ankara: TDK (1977) Sözcük Türleri II, Ankara: TDK (1978) Türkiye Türkçesi Gelişmeli Sesbilgisi, Ankara: TDK (1982) Dilbilim Seçkisi (Günümüz Dilbilimi ile İlgili Yazılardan Çeviriler), Ankara: TDK C ÇEVİRİ YAZI KİTAP (1961) Ali Bey, Kokona Yatıyor, Ankara: Doğuş Matbaası