Prof. Dr. Mehmet Kaplan

Prof Dr Mehmet Kaplan (1915 - 1986)

Hayatı05-03-1915 tarihinde Eskişehir Sivrihisar’da doğmuştur Ortaöğrenimini Eskişehir’de tamamladı İstanbul Yüksek Öğretmen Okulu Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünü bitirdi İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yeni Türk Edebiyatı asistanı, 1939′da lisans, 1942′de doktora, 1943’de doçent, 1952’de profesör oldu1958-1959’da Erzurum Atatürk Üniversitesi’nde dekanlık ve rektör vekilliği görevlerinde bulundu Kaplan’ın ilk yazıları 1930’ların sonunda Gençlik, İnkılapçı Gençlik dergilerinde göründü 1943-1946 arasında İstanbul dergisinde yayınlanan inceleme ve eleştiri yazılarıyla tanındı 1947’den sonra Hareket, Şadırvan, İstanbul, çağrı, Hisar, Türk Edebiyatı gibi dergilerde yazdı Önceleri incelemelerini metnin anlatım biçimine dayandırırken; daha sonraki yıllarda sanatçının kişiliği, biyografisi, psikolojisi gibi öznel etkenlerle metin arasında bağlantılar kuran bir yaklaşımla edebiyat tarihine yöneldi Dilin yenileşmesi karşısında tavır aldı Kaplan’ın yabancı dilleri: Fransızca, İngilizce, Almanca’dır 23-02-1986 tarihinde aramızdan ayrılmıştır

Görevleri1939-1983 İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde asistan, doçent ve profesör 1958-1960 Erzurum Atatürk Üniversitesi rektör yardımcısı, Edebiyat Fakültesi kurucu dekanı 1962-1983 Yeni Türk Edebiyatı Kürsüsü Başkanı 1973 İstanbul Üniversitesi senatosu üyeliği 1974-1978 İstanbul Üniversitesi Türkiyat Enstitüsü Müdürü 1982-1983 Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Başkanı 1983-1986 İstanbul Üniversitesi Türkiyat Enstitüsü Müdürü 1983-1986 Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yüksek Kurul üyeliği 1984-1986 Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde ve M Ü Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde Türk Dili ve edebiyatı bilim dallarında lisans üstü eğitim (Ayrıca Kültür Bakanlığı, Millî Eğitim Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilâtı komisyonlarında üyelik)

Eserleri

Akademik tezler:Travay: Eşrefoğlu Rumi, Hayatı ve Eserleri, 1937Lisans Tezi: Emir Sultan, 1939Doktora Tezi: Namık Kemal, Hayatı ve Eserleri, 1942Doçentlik Tezi: Tevfik Fikret ve Şiiri, 1944Profesörlük Tezi: Şiir Tahlilleri I (Akif Paşa’dan Yahya Kemal’e)Kitaplar:A İlmî Araştırmalar: 1 Tevfik Fikret ve Şiirleri, 1946, genişletilmiş bsk 1971, 1978, son baskı 19982 Namık Kemal, Hayatı ve Eserleri, 1948 3 Şiir Tahlilleri I (Akif Paşa’dan Yahya Kemal’e), 1954, son baskı 19994 Tanpınar’ın Şiir Dünyası, 1963, 19835 Şiir Tahlilleri II (Cumhuriyet Devri Türk Şiiri), 1965, ilâvelerle 1973, 7 bsk 1998) son baskı 19996 Hikâye Tahlilleri, 1979, 7bsk19947 Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar I, 1976, son baskı 19998 Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar II , 1987, son baskı 19999 Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar 3: Tip Tahlilleri, 1985, son baskı 1996B Denemeler, İncelemeler, Mektuplar 1 Nesillerin Ruhu, 1967, 4 bsk 1978, son baskı 19992 Büyük Türkiye Rüyası, 1969, 4 bsk 19983 Edebiyatımızın İçinden, 1976, 1998,4 Türk Milletinin Kültürel Değerleri, 19775 Oğuz Kağan Destanı, 19796 Kültür ve Dil, 1982, 11 bsk 1998, son baskı 1999C1 Metin Neşri (Bugünkü Dile Çevirme ve Önsöz) 1 Ahmet Haşim’den: Bize Göre, Gurebahane-i Laklakan, Frankfurt Seyahatnamesi, 1969, 19812 Ziya Gökalp’tan: Türkçülüğün Esasları, 19723 Namık Kemal’den: İntibah, 1972C2 Metin Derlemesi ve Neşri (Öğrencileriyle birlikte) 1 Köroğlu Destanı, (Behçet Mahir Efendi’den Mehmet Akalın, Muhan Bali ile), 19732 Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi I 1839-1865 (İ Enginün, Birol Emil ile) 1974, 1988Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi II 1865-1876 (İ Enginün, B Emil ile birlikte), 1978, 1993 Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi III (A Vefik Paşa, A Midhat, Ş Sami vs) (İ Enginün, B Emil, Z Kerman ile birlikte), 1979, Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi IV (Ekrem, Hâmid, Sezai ve Ara nesil, (İ Enginün, B Emil, Z Kerman ile birlikte), 1982 Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi V (M Naci, B Fuad, A Rasim vs (M Kaplan’ın izinden İ Enginün, B Emil, Z Kerman tarafından) 19893 Devrin Yazarlarının Kalemiyle Millî Mücadele ve Gazi Mustafa Kemal, II c (İ Enginün, B Emil, N Birinci, A Uçman’la birlikte), 1981, 19924 Atatürk Devri Fikir Hayatı, II c, İ Enginün, Z Kerman, N Birinci, A Uçman ile birlikte)1981, 19925 Atatürk Devri Türk Edebiyatı, II c, (İ Enginün, Z Kerman, N Birinci, A Uçman ile birlikte)1982, 19926 Atatürk Şiirleri, (N Birinci’yle birlikte), 1982, 19957 Cenap Şahabettin’in Bütün Şiirleri (İ Enginün, B Emil, N Birinci, A Uçman ile birlikte) 1985D Lise Ders Kitapları:Edebiyat Lise 1 1976, Edebiyat Lise 2 1977, Edebiyat Lise 3, 1977E Ahmet Hamdi Tanpınar İçinAhmet Hamdi Tanpınar’ın Bütün Şiirleri, 1976 Yazarın kitap halinde olan, süreli yayınlarda yayınlanan ve evrakından kalan şiirlerini bir araya getirdi XIX Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Beş Şehir, Huzur, Mahur Beste, Sahnenin Dışındakiler, Saatleri Ayarlama Enstitüsü gibi kitapların Tanpınar’ın ölümünden sonraki baskılarına ön ayak oldu ve önsöz yazdıEdebiyat Üzerine Makaleler (Haz: Z Kerman), Yaşadığım Gibi (Haz: B Emil), Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Mektupları (Haz: Z Kerman) kitaplarına önsöz yazdıÖlümünden Sonra 1 Mehmet Kaplan’dan Seçmeler, 2 c, Haz İnci Enginün, Zeynep Kerman, 19882 Âli’ye Mektuplar (Haz: İnci Enginün-Zeynep Kerman), 19923 Sevgi ve İlim (Haz Ezel Erverdi), 2002 Not: Mehmet Kaplan’ın 1939-1986 tarihlerinde yazdığı 1517 deneme- makaleden bir kısmı yukarıda adı geçen kitaplara girmiş, onların bir kısmı ve 124 tercümesi, 22 şiiri yayınlarda kalmıştır Mehmet Kaplan’ın bibliyografyası:1 Mehmet Kaplan’a Armağan, İ Enginün, Z Kerman, 1984,2 Mehmet Kaplan Hayatı ve Eserleri, Z Kerman, İnci Enginün, 2000, (Mehmet Kaplan’ın hatıralarıyla birlikte) kitaplarında yayınlanmıştır