Yaratıcı Aklın Sentezi/(Server Tanilli)

Yaratıcı Aklın Sentezi

(Server Tanilli)

KİTABIN ADI : Yaratıcı Aklın Sentezi
KİTABIN YAZARI : Server TANİLLİ
BASIM YILI : 1999
KİTABIN ÖZETİ
Giriş bölümünde felsefenin anlamı ve amacı üzerinde durulmuştur
Felsefenin, insan zekasının bu en anlamlı uğraşın amacı, doğa, toplum ve insan, üzerine giderek evren üstüne tutarlı, sistemli bir görüşe varmaktır Bir yerde bağımsız yürütülen bu uğraş ” özgür aklın sorgulaması’ na ” dayanır
Batılı toplumlarda, felsefe yüzyıllarca yürüdüğü dikenli yollardan sonra, bileğinin hakkıyla, ama elbette arkasına aldığı sosyal güçlerin de yardımıyla, bugünkü saygın ve dokunulmaz yerini kazanmış bulunuyor


Felsefenin amacı doğruyu aramaktır Felsefenin, bir bilgi dalı olarak belli bir konusu yoktur Diğer bilim dallarında öğrenilecek konular vardır Örneğin tarihte, geçmişteki olaylar gibi Felsefede böyle bir şeye rastlanmaz
Felsefede tasarlanmış doğrular yoktur Tarih boyunca, sistemleri sistemler izlemiş, her filozof, kendinden önce gelenin görüşlerinden farklı, kimi zaman onlara zıt görüş ortaya atmıştır Ne var ki filozofların bütün bu tartışma ve uyumsuzluklarının yaptığı bir şey vardır: bizi onlar üzerine bizzat düşünmeye çağırır
Felsefenin özü bir bilgiye sahip olmaktan çok, onu arayıp karıştırmaktır Buda bir ” düşünme çabası ” dır Peki düşünme ne? Düşünme aklın bir işlevidir; böylece akıl edindiği bilgileri yeniden gözden geçirir, tartışır Felsefe, akıl sahibi insanın bulduğu en yüce fikri uğraştır
Birinci bölümde insanın ne ve kim olduğu üzerinde durulmuşturYüz Temel Eser Özetleri, Kitap Özetleri, Roman Özetleri, Yüz Temel Eser, Özet
İnsanın yer yüzünde ortaya çıkışı ve kendi kendisinin bilincine varışı diye bir olgu vardır Biliyoruz ki insan soyu birden bire ortaya çıkmadı; tersine, milyonlarca yıl süren bir süreç boyunca, daha önceki hayvansal türlerden doğdu İnsana has olan zekamıdır diyeceğiz?
Bunun, hayvanlarda da bulunduğu yanıtı verilecektir İnsanın ” daha zeki ” olduğu bir gerçektir Ama insanlara özgü birde ” düşünen ruh vardır” ancak her şeyin ötesinde, insana has olan şeyin belirtisi olarak neyi görmeli?
Descartes’in bunun için önerdiği şuydu: Dil
Düşüncelerin alış verişini sağlayan dildir Bununla beraber hayvanlarla insanlar arasında başka büyük farklılıklar da vardır İnsanları Descartes’in dediği gibi ” Doğanın efendileri ve sahipleri ” olmaya götüren bir farklılık söz konusudur Buda tek kelimeyle emektir Emek, insanın kendisinin bilincine varmada zorunlu bir andır
İnsanı insan yapan sonrada varlığını sürdüren, emektir Ellerin oynadığı rol ise bu süreçte pek önemlidir
Eski uygarlıklar, bu arada yunan ve roma uygarlıkları, emeği saysalar da hor görmüşlerdir Emek aklı maddeyle uğraşmaya mahkum ettiği için köleliğin hem nedeni hem de sonucudur
Ancak kentleşmenin su yüzüne çıktığı, ticaretin geliştiği devrelerde, kısacası kapitalizmin ve burjuvanın ortaya çıkmasıyla emekte saygınlık kazanır ve bağımsızlaşmaya başlar Böylece sosyal mücadeleler Ortaya çıkar Ve daha insanca bir dünya meydana gelebilir
İkinci bölümde düşünmenin diyalektiği ele alınmıştır
Biliyoruz, insan düşünür, doğadaki ayrıcalığıdır bu onun Düşünmek, insanın düşünceler üretme, onları dışa vurma ve aralarında bağlar kurma gücüdür Örneğin Romancı romanını yazarken, Ressam resmini yaparken, Bestecide bestesini yaparken düşünür Düşünme çok boyutlu bir olaydır Düşünme çeşitli felsefe sistemleri arasında çok önemlidir ne kadar felsefe varsa, o kadar da düşünce vardır Düşüncenin temelinde bilinç vardır Bilinç, kişinin tek başına düşünme yetkisidir Her bilinç bireyseldir Gerçekten, düşündüğüm şey benimdir Ayrıca bilinçli düşünmenin altında mantık yatmaktadır insan bütün canlılar içinde düşünebilen ve düşündüğünü başkalarına aktarıp anlatabilen tek varlıktır Herkes düşünür, ancak herkesin düşündüğü doğrumudur? Değilse,, düşünmenin ilkesi nedir? Tabi ki mantık Mantık, her şeyden önce ” Doğru düşünme sanatıdır”
İnsanı mantıklı olmaya doğa ve toplum dayatmıştır Özetle mantık yaşamın ürünüdür
Üçüncü bölümde felsefenin gerçeklikle ilişkisi tartışılmaktadır
Burada soracağımız ilk soru bilim neyi anlatır?
Bilim, doğaya, topluma, ve insana egemen, deneyle yada ortaya çıkarılmış zorunlu yasalar, onların araştırmasıdır Doğa toplum ve insan böylesi yasalarla çevrilidir Hemen hemen rakipsizdir Doğadaki gerçeklik olsun, sosyal gerçeklik olsun, bilimin onun üzerine eğilip yasaları bulup çıkarması, yöntem sayesindedir Yöntem bilimin can damarıdır Onsuz bilim olma Her bilimin kendine özgü yöntemi vardır Ancak unutulmasın ki, bilimsel yasa ve kurumlar, her zaman sınanabilir;dogmatik değil, genel tartışmaya hep açıktır Böylece, bir bilimsel yasa bir başka bilimsel yasayla çürütülebilir Bilim tarihi bunun sayısız örnekleriyle doludur Ve bilimsel bilginin inandırıcılığı da bundan ileri geliyor
Dördüncü kısım “yaşama nasıl anlam verebiliriz” tartışmasını ortaya atmıştır
Yaşamın kendi içinde bir takım değerleri bulunmaktadır Din, insanın ” Kutsal ” yada daha somut bir değişle ” Tanrı ” yla ilişkili inançların kapsadığı dogmaların ve ibadet biçimlerinin tümüdür
Ahlak topluluğun yada bir bireyin, iyi, ile kötü üstüne verdiği bir değer yargısıdır Başta gelen özelliği, bir kişinin davranışlarıyla ilgili değerlendirme olsa da, kişi doğmadan önce topluda yerleştirmiştir
Diğer bir olgu olan özgürlükte ise insanlar doğanın kölesi olmaktan kurtulduktan sonra, toplumda şiddetin yerini de hukuk kuralları almıştır Ama tarihte gösteriyor ki çoğu kez iktisadi bağımlılık içinde ve siyasi baskının altında yaşanmaktadır
Son olgu ise mutluluktur Mutluluk kavramı, bolluk içinde yaşama isteğinden doğmuştur Felsefe tarihinde, bütün ilk çağ klasik felsefesine damgasını vuran ve mutluluğa insan yaşamının anacı olarak bakan bir anlayıştan geçilmiştir
Beşinci bölümümüzde geçmişten geleceğe kadar olan zaman süreci üzerinde durulmuştur
Tarihten günümüze kadar olan süreçte insanların bir takım değişikliklere uğradığını biliyoruz Bir gerçek var ki; tarihi insanlar yapıyor, ama tarih acılar ve felaketler getiriyor onlara Ama insanlar bunları teknik yolla engellemeyi başarmışlar fakat daha insanca bir topluma sahip olabilmek için tarihin akışını değiştirememişler Geçmiş tarih, günümüz üzerinde o kadar bir ağırlığa sahip ki,atalardan kalma siyasal, dinsel ve dilsel direnişler bugün bile çatışmalara yol açmaktadır Özetlemek gerekirse insanlar tarihin tek sorumlusudur Geçmişteki olup bitenden bugünde sorumludur
Son bölümde ise insanın kendisi olması üzerinde durulmuştur İnsanları birbirinden ayıran şey, kimliğidir Yani kendi kişiliğidir İnsanların kimlik sorunları tarihin büyük geçiş dönemlerindeki alt-üst oluşlarda ortaya çıkıyor Örneğin eski roma imparatorluğunda durup durup başkaldıran halklar, yalnız sömürüden kurtulmak değil, kimliklerini saydırmanın da arayışındaydılar İmparatorluk çökerken daha da yoğunlaşmıştır Avrupa da kendini göstermiş olan kilise kozmopolitalizmin den, ortaçağın sonlarında uluslar kimliklerini ortaya koyarak sıyrılmışlardır
Kısaca belirtmek gerekirse, bütün dünya kendi kimliğinin çevresinde dönmemiş olur, ister istemez başka kimlikler karşısında da saygılı olmak zorundadır
Sonuç olarak insanlık, binlerce yıl öncesinden beslediği bir ideali, asıl kurtuluş diye gördüğü bir düzeni yaşama geçirmeye bugün de terk etmiş değil Aklın, bilimin, emeğin başköşeye oturtulduğu bir dünya, eşitliğin, kardeşliğin sömürüsüz ve barışçı dünyası