Bentlerle Kurulan Nazım Biçimleri/Tuyuğ…

…Tuyuğ…
(Nazım Biçimleri)

Tuyuğ, Türklerin yaratıp Divan şiirine kazandırdığı nazım şeklidir Maninin Divan edebiyatındaki karşılığı sayılabilir Klasik Türk Edebiyatında aruzun fâilâtün fâilâtün fâilün kalıbıyla yazılan dört dizelik milli bir nazım biçimidir Tek dörtlükten oluşur Kafiyelenişi rubaiyle aynıdır: aaxa Genellikle lirik tarzda olan ve aaaa şeklinde kafiyelenen tuyuğlara “Musarra Tuyuğ” denir Manide olduğu gibi, cinaslı uyak kullanılır Halk şiirinde 11′li kalıpla söylenen mani biçimindeki şiirlere de tuyuğ denir Aruzun yalnız “fâilâtün - fâilâtün - fâilün” kalıbıyla yazılır
Rubaide işlenen konular tuyuğda da işlenir 14 yüzyıl Azerî şairi Kadı Burhanettin bu türün kurucusu sayılır Çağdaşı Azerî şairi Nesimi ve 15 yüzyıl Çağatay şairi Ali Şir Nevai bu türde çokça ürün vermişlerdir

Özellikleri:
1 Divan Edebiyatına Türklerin kazandırdığı bir nazım şeklidir
2 Kafiye düzeni aaxa ya da aaaa şeklindedir (manide de öyle)
3 Dört dizeden oluşur
4 Tuyuğlarda genellikle cinaslı kafiye kullanılır
5 Tuyuğda, mani ve rubaide olduğu gibi önemli bir fikir söylenmeye çalışılır Bu nedenle zor söylenen şiirlerden sayılır
6 Mahlassız bir şiirdir
7 Kadı Burhaneddin ve Nesimî bu türün ustalarıdır
Not: Halk Edebiyatındaki maninin karşılığıdır
Dîlberin işi itâb u nâz olur
Çeşmi cadû, gamzesi gammâz olur
Ey gönül sabret, tahammül kıl ana
Yâre erişmek işi az az olur
Kadı Burhaneddin