Nizamülmülk

Ebu Ali el-Hasan el-Tusi Nizam al-Mülk, (1018 - 14 Ekim 1092) Selçuklu Türklerinin ünlü veziri Nizamülmülk adı zamanın halifesi tarafından verilmiştir İran'ın Tus kasabasında doğmuştur Devlet hizmetindeki hayatı, babası ile beraber Gazne Devletinin Horasan valisi Ebü’l-Fazıl Es-Suri’nin hizmetinde bulunmakla başladı



Ebu Ali el-Hasan el-Tusi Nizam al-Mülk, ( Arapçada ???? ?????? ??? ??? ????? ?????? olarak yazılır; 1018 - 14 Ekim 1092) Selçuklu Türklerinin ünlü veziri Nizamülmülk adı zamanın halifesi tarafından verilmiştir İran'ın Tus kasabasında doğmuştur

Devlet hizmetindeki hayatı, babası ile beraber Gazne Devletinin Horasan valisi Ebü’l-Fazıl Es-Suri’nin hizmetinde bulunmakla başladı 1040 yılındaki Dandanakan Savaşından bir süre sonra Alp Arslan’ın Belh valisi Ali bin Şadan’ın maiyetine girerek, vilayet işlerinin yürütülmesiyle vazifelendirildi Selçuklu Sultanı Tuğrul Beyin vefatı ile Alp Arslan ve kardeşi Süleyman Bey arasındaki taht mücadelesi sırasında yerinde görüş ve tedbirleriyle dikkatleri çekti ve 1063 yılında Alp Arslan’ın yanında hizmete başladı Alp Arslan Sultan olunca 1064 yılında Büyük Selçuklu Devletine vezir tayin edildi Zamanın halîfesi Kaim bi Emrillah tarafından Nizamülmülk ünvanı ile taltif edildi Bu ünvanıyla tanındı

Nizamülmülk, vezir olduğu 1064’ten, şehit edildiği 1092 senesine kadar aralıksız yirmi dokuz sene Büyük Selçuklu Devletine, tam bir dirayet ve adaletle hizmet etti Vazifeli olduğu için katılamadığı Malazgirt Meydan Muharebesi hariç, bütün Selçuklu fütûhatında bulundu Sultan Alp Arslan’ın vefatıyla veliaht Melikşah’ın tahta geçmesini sağlayıp, nizam ve asayişin korunmasında muvaffak oldu Sultan Melikşah’a muhalefet eden veya başkaldıran Selçuklu prenslerinin itaat altına alınmasında büyük hizmeti geçti Sultan Melikşah, devletin idaresinde ona çok büyük ve geniş yetkiler verdi Nizamülmülk’ün akıllı, tedbirli ve adaletli idaresi sayesinde de, Melikşah’ın saltanatı, aynı zamanda Büyük Selçuklu Devletinin de en parlak ve en şanlı devri olmuştur

Nizamülmülk, alim, edip ve kadirşinas bir zat olduğu için meclisi; ilim ve sanat adamlarının toplandığı bir yer haline gelirdi Abbasi halîfesi de kendisine pekçok hürmet eder, meclisinde bulunurdu Âlimlere, şairlere, sanatkarlara karşı çok ikram, ihsan ve iltifat ederdi Birçok cami, mescit, vakıf eserleri yaptırdı

Büyük Selçuklu Devletine; idarî, adlî, askerî, malî, sosyal ve kültürel sahada pekçok yenilikler ve değişiklikler getirdi Sarayı, merkezî hükümet teşkilatını, İslam esaslarına dayalı mahkemeleri, toprak sistemini sağlam esaslar üzerine yeniden düzenledi Gerçekleştirdiği yeni sistemler bazı değişikliklerle beraber bütün Türk-İslam devletlerince devam ettirildi

Nizamülmülk, zamanında yayılmaya ve kuvvetlenmeye çalışan bozuk fırkalara karşı, Ehl-i sünnet bilgilerinin sistemli bir şekilde öğretilmesi sağlandı Bunun için Bağdat, Belh, Nişabur, Herat, İsfehan, Basra ve Musul gibi çeşitli şehirlerde, kendi ünvanı ile anılan Nizamiye Medreselerini kurdurdu 10 yüzyılda Ehl-i sünnete muhalif cereyanların giderek yaygınlaşması sebebiyle İslam dünyasında ortaya çıkan karışıklıkların giderilmesinde Nizamiye Medreselerinin çok büyük hizmeti geçti Bu medreselerin en meşhurlarından birisi de, Bağdat’taki Nizamiye Medresesi olup, asrın büyük alimlerinden birisi olan Ebû İshak-ı Şirazi burada ders vermekle vazîfeli idi

Nizamülmülk’ün Selçuklu Devletindeki bütün düzenleme ve değişiklikleri ciddî bir şekilde tetkik eden, devlet idaresinde kendi görüşlerini, icraatını ve bunların gerekçelerini gelecek nesillere intikal ettirmek maksadıyla Farisi olarak yazdığı Siyasetname isimli eseri, bugün siyaset ilmiyle uğraşanların el kitapları arasında sayılmaktadır Siyasetname’de Türk-İslam devletlerinin idarî, malî, siyasî, askerî, sosyal ve kültürel yönlerini incelemektedir Tam doğru metin ve ilavesiz nüshası, İstanbul’da Süleymaniye Kütüphanesi, Molla Çelebi kısmında 114 numarada mevcuttur Siyasetname, birçok dillere tercüme edilerek, yayınlanmıştır

lisedeki tarih öğretmenim pek severdi nizamülmülk'ü
iki senem bu konuda ödev hazırlamakla geçti:)