Kivi (Apteryx Sp.)

İnsanlar Yeni Zelanda’yı oluşturan uzak adaları keşfettiği bin yıldan beri yöreye özgü kuş türlerinden dörtte üçünün nesli tükendi ve yakın zamanlara kadar ulusal simge olan kivi de aynı kaderi paylaşacak gibi görünüyordu Ama başlamış olan bir proje, bu boncuk gözlü, uçamayan kuşu felaketin eşiğinden döndürme umudu taşıyor Kivi sayısı geçtiğimiz yüzyıl boyunca hızla azaldı Bunda habitatın küçülmesi ve yeni yırtıcı hayvan topluluklarının artması etkili oldu 1840’ta Avrupalı yerleşimciler geldiğinde adada 5 milyon kadar kiwi bulunduğu tahmin ediliyor ve şimdiki kivi nüfusu 75000’e kadar gerilemiş bulunuyor “Bunun sebebi insanlar ve buraya getirilen yırtıcılar, dağ gelincikleri, kakımlar, köpekler ve kediler” diyor Willowbank Yabanıl Yaşam Bölgesi yöneticisi Jeremy Maguire ve ekliyor: “Kiviler azalmakta olan bir tür ve bu hızda gidecek olurlarsa yok olacaklar” Kivinin beş türü bulunuyor Kivi, Yeni Zelanda’da artık soyu tükenmiş olan moa’nın uçamayan, daha küçük ve gececil akrabası Emu ve devekuşu kivinin daha uzak akrabaları Bütün kivi türleri az ya da çok tehdit altında Kivinin diğer türü olan rovi sayısının 250’ye kadar düştüğü sanılıyor Görece yakın zamanlara kadar Yeni Zelanda’da hemen hiç memeli bulunmadığı için buradaki kuşlar rahatlıkla yerin üzerinde yaşayabiliyordu 20 yıldır kiviler üzerine çalışan John McLennan şöyle diyor: “Bizim durumumuzda sahne görkemli bir trajedi için kurulmuş Çünkü, burası kuşlar ve omurgasızlar adasıydı ve buradaki tek yerli memeli yarasalardır Ve memeliye benzer hale gelen kuşlarımız vardı, bu yüzden gerçek memelilerle burun buruna geldiklerinde, sonuç felaketten başka bir şey değildi” McLennan kivi sayısının türüne göre yılda yüzde 2 ila yüzde 5 arasında azaldığını tahmin ediyor Save the Kiwi adlı kar amacı gütmeyen örgütün yöneticisi olan McLennan “Uçamayan kuşlarımız büyük bir darbe aldı” diyor

Ama kivi hayatta kaldı

Kivi kuşları keskin bir koku alma duyusu olan böcek yiyiciler ve uçamadıkları için tüyleri geleneksel kuş tüylerinden çok kıla benziyor Genellikle içi boş kemiklere sahip olan kuşların tersine kemikleri memelilerde olduğu gibi ilikle dolu İnsanlar 1000 yıl kadar önce diğer Güney Pasifik topraklarından buraya geldiklerinde ormanları temizlemek için yangın çıkarma yolunu kullandılar Bu, bugüne kadar süren kivi habitatındaki erozyonun başlangıcı oldu Ve Avrupalılar geldiğinde, başka hayvanlar getirdiler Ve bu hayvanlar bugün en büyük tehdidi oluşturuyorlar Kiviler ormanlık bir çevrede gelişmişlerdir ve burada çeşitli kartallar bir yana bırakılacak olursa pek az yırtıcı bulunuyordu Kivi kuşları yerdeki oyuklara yuva yapıyorlar ve bu da onları özellikle dört ayaklı etoburlara karşı savunmasız kılıyor Yetişkin kiviler en az 1 kilo kadar ve kendilerini pek çok küçük yırtıcıya karşı savunabiliyorlar Ama genç kiviler oldukça
savunmasız

Araştırmalar gösteriyor ki yabanıl ortamda 20 kividen 19’u bir yaşından önce ölüyor Bunun başlıca sorumlusu kakımlar Daha önce adaya getirilmiş olan tavşan nüfusunu kontrol altına almak için sonradan adaya getirilen kakımlar, tavşan sayısını azaltma konusunda başarısız olmuşlardı Yeni Zelanda Koruma Departmanı ve kivilere yardım eden diğer gruplar yırtıcıları kontrol altına almak için tuzak ve zehir kullanıyorlar ama bu pahalı ve kesin sonuç vermeyen bir çözüm Bu yüzden Yeni Zelanda devlet kurumlarından, yerel topluluklardan, Save the Kiwi gibi gönüllü kuruluşlardan ve Willowbank rezervi gibi üretme hizmetleri sunan ticari faaliyetlerle bir ortaklık peşinde Bunlar Fol Operasyonu adı verilen bir plan geliştirdiler Bu, düşünce olarak basit ama uygulanması zor bir plan Yumurtalar yabanıl ortamdaki yuvalarından alınıyor ve Willowbank gibi yerlerde kuluçkaya yatırılıyor Yeni yumurtadan çıkmış civcivler yırtıcıların bulunmadığı korunmuş alanlara götürülüyorlar ve burada kendilerini korumak için yeterince büyüyünceye kadar bir yıl boyunca tutuluyorlar Sonra yumurtalarının bulunduğu yere geri bırakılıyorlar Program 1994’te başladı, ama süreci kusurlaştırmak zaman aldı Önümüzdeki yılın başında bininci civciv yumurtadan çıktığında bir kilometre taşının geçileceği umuluyor Yabanıl hayata geri döndürülen her kivi 2,750 dolara mal oluyor, bu da her şeyden önce yumurtaları bulmanın zorluğundan kaynaklanıyor Geri kalan kiviler Yeni Zelanda’nın uzak köşelerinde yaşama eğilimindeler ve yaşam boyu tekeşli kalan her kuş çifti 5 ila 40 hektar alanlık bir bölgede yaşıyor Bu da bir hileye başvurmaksızın yuvaları bulmayı olanaksız kılıyor Yumurta toplayıcılar erkek bir kivinin sesini taklit edebilen bir “kivi çağırıcı” ile dolaşıyorlar Kuluçkaya erkek kiviler yatıyor, çünkü vücutlarının yüzde 30’u büyüklüğünde yumurta yumurtlayan dişi kivilerin iyileşebilmeleri zaman alıyor Erkek kiviler bölgelerine çok sahip çıkıyorlar ve bu yüzden de davetsiz misafirleri kovalamak için ortaya çıkıyorlar ve böylece yumurta toplayıcılar onları yuvalarına kadar izleyebiliyor Ama yumurta avı kivilerin güçlü hafızalarıyla güçleşiyor Kiviler ikinci kez tuzağa düşmeme eğilimindeler Yumurta toplayıcılar daha önce kandırılmış olan kuşların, çalılıklardan ortaya çıkmadan önce davetsiz misafirlerin gerçekten kivi olup olmadıklarını anlamak için keskin koku alma duyularına başvurduklarını söylüyorlar Yavaş bir başlangıçtan sonra Yumurta Operasyonu ivme kazanıyor Başarı oranı yükseliyor ve benzer programlar başlıyor 1000 civcive ulaşmak 10 yıl aldı ama 2000 civcive birkaç yıl içerisinde ulaşmak mümkün olacakmış gibi gözüküyor

Türler

Günümüzde kabul görmekte olan beş kivi türü aşağıda sıralanmıştır Bunlardan Tokoeka (Apteryx australis)'in 4 alt türü olduğu düşünülmektedir Ayrıca, altıncı bir tür de resmen tanımlanmayı beklemektedir

Apteryx australis - Tokoeka
Apteryx haastii - Benekli büyük kivi
Apteryx mantelli - Kuzey Adası kahverengi kivisi
Apteryx owenii - Benekli küçük kivi
Apteryx rowi - Okarito kahverengi kivisi