Büyük İskender

İskender veya III Aleksander (Yunanca: Μέγας Ἀλέξανδρος [Megas Aleksandros]) 20 Temmuz MÖ 356, Pella, Makedonya - 10 Haziran MÖ 323, Babil), MÖ 336 - MÖ 323 yılları arasında Makedonya kralı ve tarihteki en büyük imparatoru Makedonya kralı II Filip'in oğlu Ayrıca Büyük İskender, İskender Rumi, İskender Yunani ve Makedonyalı İskender olarak da bilinir

Büyük İskender British Museum''daki büstü


Alexander III, İskender (BÜYÜK) ya da MAKEDONYALI İSKENDER olarak da bilinir (d İÖ 356, Pella, Makedonya - ö İÖ 13 Haziran 323, Babil), İÖ 336-323 yılları arasında Makedonya kralı ve tarihteki en büyük komutanlardan biri Makedonya Cumhuriyeti Balkan Yarımadasında yer alan bir devlet Güneyinde Yunanistan, doğusunda Bulgaristan, batısında Arnavutluk, kuzeyinde ise Sırbistan-Karadağ'ın yer alır Başkenti Üsküp olan ülkenin Yüzölçümü 25713 km2, nüfusu 4760000, resmi dili Makedonca ve para birimi Makedonya Dinarı'dır

Pers İmparatorluğu''nu yıkarak Doğu yaylalarında yeni bir fatih, Pers Kralı Kyros (İÖ 559-530 arasında yönetti) belirdi ve yarım yüzyıldan daha kısa bir süre içinde, hemen tüm Ortadoğu'yu egemenliği altında birleştirdi Ardılları Kambyses (İÖ 530-521 arasında yönetti) ve Darius (İÖ 521-486 arasında yönetti) Mısır'ı ve Kuzeybatı Hindistan'ı, Pers İmparatorluğuna kattılar Persler, yaşamsal önem taşıyan bozkıra bakan sınırlarını, buralardaki at yetiştiren göçebe kabileleri daha uzak otlaklardan gelecek akınları durdurmak

Yunanistan''dan Yunanistan Cumhuriyeti Balkan Yarımadasının güneyinde, kuzeyden Arnavutluk, Makedonya ve Bulgaristan, Doğudan Türkiye, güneydoğudan Ege Denizi, güneyden Akdeniz ve batıdan Adriyatik Denizi ile çevrili ülke Başkenti Atina olan ülkenin nüfusu 10665989 kişidir Resmi dili Yunanca, dini Hıristiyanlık (İslamiyet, Batı Trakya) ve para birimi Euro'dur

Hindistan''a kadar uzanan büyük bir imparatorluk kurmuş, Asya’da bulunan ve yüzölçümü bakımından dünyada yedinci, nüfus bakımından ikinci sırada yer alan devlet Kuzeyinde Keşmir ve Çin, kuzeydoğusunda Nepal ve Bhutan, doğusunda Bangladeş ve Birmanya, güneydoğusunda Seylan, güneyinde Hint Okyanusu, kuzeybatısında Pakistan bulunur Üçgene benzeyen Hindistan yarımadası, ülkenin en büyük kısmını kaplar Ülkenin kapladığı alan 3287590 km2 olup, kuzey-güney uzunluğu 3200 km, batı-doğu uzunluğu ise 2400 kilometredir

Eski Yunan uygarlığının Doğu''ya yayılmasında etkili olmuş ve efsanevi bir kahramana dönüşmüştür

Gençliği ve tahta geçişi

II Philippos ile Epeiros (Epir) kralı Neoptolemos''un kızı Olympias''ın oğlu olan İskender, 13-16 yaşlarında Eski Yunan terimi, Yunanca "Helias"tan dolayı "Helenler" de denen, Yunanistan Yarımadasında yaşayan kavimler ve onların kurduğu eski devlet ve uygarlıkları anlatmak için kullanılır

Çiftçi bir halk olan Helenler ya da Eski Yunanlılar, tarihlerinin başlangıcında çok sade bir yaşam sürerler, sırtlarına kendilerinin dokuduğu yünden bir gömlek, ayaklarına sığır derisinden çarık giyerlerdi Köylüler tek bir odadan ibaret olan kulübelerde oturur, evcil hayvanlarla birarada yatarlardı

Aristoteles''ten aldığı derslerin etkisiyle Aristoteles MÖ 384 - MÖ 7 Mart 322 tarihleri arasında yaşamış Yunanlı filozof ve bilim adamı Platon ile birlikte Batı düşüncesini en çok etkileyen en önemli iki kişiden biri olarak düşünülür

felsefe, Felsefe, varlık, anlam ve öz sorunlarının eleştirel bir yaklaşımla araştırılmasına ve varılan sonuçların sistemli bir biçimde ortaya konmasına yönelik düşünsel etkinlik Yokluğa karşıt olarak var olan şey Oluşa karşıt bir şey olarak, değişmeden aynı kalan gerçeklik Boşluğa karşıt bir şey olarak, mekanda bir yer işgal eden kalıcı gerçeklik

tıp ve Tıp, sağlık bilimleri dalı İnsan sağlığının sürdürülmesi ya da bozulan sağlığın yeniden düzeltilmesi için uğraşan, hastalıklara tanı koyma, hastalıkları sağaltma (tedavi etme), ve hastalık ve yaralanmalardan korumaya yönelik çalışmalarda bulunan birçok alt bilim dalından oluşan bilimsel disiplinlerin şemsiye adıdır Hem bir bilgi alanı – vücut sistemlerinin ve bunların hastalıklarının ve tedavilerinin bilimi – hem de bu bilginin uygulandığı meslektir

bilime ilgi duydu Babası II Philippos''un Bilim (Os İlim, Mâlumât, Vukûf, Mârifet, İlmî müdevven, Fen; Fr, İng Science, Al Wissen, Wissenschaft; İt Scienza) Yöntemli bilgi Önceleri bilgi terimiyle eşanlamda kullanılan bilim terimi, günümüzde olayların yasalarını bulmak amacını güden araştırmaları dile getirmektedir Bilim, yöntemle elde edilen ve pratikle doğrulanan bilgidir Bu yüzden de idealizmle bağdaşamaz, çünkü idealist bilgi pratikle doğrulanamaz

Byzantion''a ( İstanbul'un tarihi

İstanbul) saldırdığı IO 340''ta Makedonya''yı yönetti ve bir Trak kabilesini yendi, iki yıl sonra IIPhilippos''un Yunanlılara karşı kazandığı Khaironeia Çarpışması''nda ordunun sol kanadına komuta etti Babasının annesini boşaması ve bir komutanının kızıyla evlenmesi üzerine annesiyle birlikte Epeiros''a gittiyse de daha sonra babasıyla barıştı II Philippos''un öldürülmesinin (İÖ 336) ardından komutanlarca kral ilan edildi Öncelikle bütün olası hasım ve rakiplerini öldürttü Babasının sağlığında Asya seferini gerçekleştirmek üzere oluşturulan, Korinthos''taki Helen Birliği synhedrion''da (meclis) bu birliğin hegemon''u ve başkomutanı seçildi Delphoi üzerinden Makedonya''ya dönerken İÖ 335 ilkbaharında İstanbul, Marmara Bölgesi'nde il ve Türkiye'nin en büyük kenti Tarih boyunca çeşitli imparatorluklara başkentlik yapan, 133 milyar dolarlık yıllık üretimiyle Dünyada 34 sırada yer alır Türkiye'nin kültür ve finans merkezidir İstanbul, 41° K, 29° D koordinatlarında yer alır Marmara kıyısı ve İstanbul Boğazı (Boğaziçi) boyunca, Haliç'i de çevreleyecek şekilde Türkiye'nin kuzeybatısında kurulmuştur

Trakya''ya girdi Şipka Geçidini aşarak Triballileri (Triballoi) ezdikten sonra Balkan yarımadasının doğusundaki bölgeye verilen isim Trakya güney Avrupa'da yer alan güney Bulgaristan, kuzeydoğu Yunanistan ve Türkiye'nin Avrupa yakasını içeren tarihi çok zengin bir bölgedir Türkiye sınırları içindeki yüzölçümü 133,080 km² olan bu bölgenin üç deniz ile sınırı vardir; Karadeniz, Marmara Denizi ve Ege Denizi

Tuna''nın öbür yakasına geçerek Getaları dağıttı Ardından batıya dönerek Makedonya''yı istila etmiş olan Hyrialıları yendi Bu sırada öldüğüne ilişkin söylentiler üzerine Thebai ve Tuna nehri, Almanya'nın güneyinde Kara ormanlar bölgesinde Brege ve Brigach dağ ırmaklarının 678 m yükseklikteki Donaueschingen'de birleşmesiyle meydana gelir Donaueschingen'den Karadeniz'e döküldüğü Sulina limanına kadar uzunluğu 2779 km'dir

Atina''da ayaklanma patlak verdi Bu ayaklanmanın ardında hem yeni Pers kralı III Dareios'' un mali desteği, hem de Demosthenes''in çabalan yatıyordu Askerlerini günde 30 km gibi o çağa göre çok yüksek bir hızla ilerleterek Yunanistan''a giren İskender, tar pınaklar ve şair Pindaros''un evi dışında bütün Thebai''yi yerle bir etti Yaklaşık 6 bin kişinin öldürüldüğü, sağ kalanların köle olarak satıldığı bu sindirme hareketi sonunda bütün Yunan devletleri Makedonya üstünlüğüne boyun eğdi Asya''nın fethi Tahta çıkışından beri Pers İmparatorluğu''nu ele geçirmeyi tasarlayan Büyük İskender, II Philippos''un kurduğu orduyu beslemek ve 500 talente ulaşan borçları ödemek için gerekli kaynakları bulma düşüncesiyle hemen sefer hazırlıklarına girişti Kral naibi olarak yönetimi Anti-patros''a bıraktıktan sonra İÖ 334 ilkbaharında toplam 30 bin piyade ve 5 binin üzerinde süvariden oluşan ordusuyla yola çıktı Bu ordunun içinde 14 bin Makedonyalı ve Helen Birliği''ne bağlı 7 bin asker yer alıyordu Silah ve güç dağılımı açısından çok iyi düzenlenen orduya mühendis, mimar, bilim adamı, saray görevlisi ve tarihçiler de eşlik ediyordu

Homeros''tan aldığı esinle önce İlion''u ( Atina, (Yunanca: Αθήνα) Yunanistan'ın başkenti ve yaklaşık 4 milyon kişilik nüfusuyla en büyük şehridir

Troya) ziyaret ederek Çanakkale iline bağlı Tevfikiye köyü yakınlarında bulunan ve günümüzde “Hisarlık” adıyla anılan Truva, Homeros’un İÖ 9 yüzyıla ait ünlü İIyada ve Odysseia destanına konu olan önemli bir yerleşim merkezi olarak bilim aleminde yerini almıştır Bu bağlamda Truva kazıları da, arkeolojik alandaki çalışmaların önde gelenlerinden biri olarak kabul edilmektedir Avrupa ile Asya arasındaki başlıca ticaret yollarından biri üzerinde yer alan Truva, H Schliemann tarafın

Akhilleus''un mezarına çelenk koyan İskender, Pers ordularıyla ilk kez Akhilleus – (Achilles) – Homeros’un İlias’i ile başka epopelerde adı geçen ünlü Yunan kahramanı Peleus ile Tethys’in oğlu idi Tanrılar soyundan olan annesi, onu ölümsüz kılmak istedi, doğunca tılsımlı bir ateşe tuttu, fakat kocası Peleus’un ansızın gelmesi üzerine işi yarıda kaldı Akhilleus’un kaderinde iki hayattan biri vardı: Ya kısa, fakat şan ve şeref dolu bir hayat, yahut uzun, fakat silik sönük bir yaşama Bir rivayete göre: annesi onu (yaralanmaz) bir hale koymak için, topuğundan tutara

Granikos Çarpışması''nda karşı karşıya geldi Bu çarpışmada elde ettiği zafer ona Batı Anadolu''nun kapılanın açtı Yunanistan''da izlediği politikanın tersine, tiranları sürerek demokrasilerin kurulmasına ön ayak oldu Ama kentleri fiilen kendisine bağlama yoluna gitti Karya''daki Miletos (Milet) ve Anadoluda Miletus şehrini kuran kahraman Apollon ile Deione'nin oğlu Menderes nehrinin kızı Kyane ile evlendi Kaunos ve Byblis adında iki çocuğu oldu

Halikarnassos ( Halikarnassos, Bodrum'un antik çağlardaki ismi

Bodrum) kentlerinin direnişini kırarak yöneticilerini teslim olmaya zorladı

İÖ 334-333 kışında Batı Anadolu''nun fethini tamamladıktan sonra, İÖ 333 ilkbaharında Akdeniz kıyı yolunu izleyerek

Perge''ye ulaştı Söylenceye göre Resim:Pergejpg|thumb|Perge Harabeleri

Frigya''dan geçerken, Asya''ya hükmedecek kişinin çözebileceğine inanılan Frigler, Makedonya ve Trakya bölgesinden MÖ 1200'lerde Anadolu'ya göç etmişlerdir Frig Devleti ise olasılıkla MÖ 8yy da kurulmuştur

Gordion düğümünü kesti Gordion''dan Ankyra''ya (Ankara) yöneldi, oradan da Kapadokya ve Anadolu'da tarihsel bir bölge Yaklaşık sınırları kuzeyde Karadeniz, doğuda Fırat Irmağı, güneyde Toros Dağları ve batıda Tuz Gölü'dür Çeşitli dönemlerde birçok uygarlığın egemenliğine giren Kapadokya'da bilinen en eski topluluk Samiler'dir MÖ 2000-1200 arasında Hititler'in yönetiminde olan bölge daha sonra Lidya ve MÖ VI yüzyılda Pers egemenliğine girdi

Kilikya Kapıları (Kilikiai pylai; bugün Gülek Boğazı) üzerinden güneye indi Myriandros (bugün İskenderun yakınında) dolayında kamp kurduğunda, Pers hükümdarı III Dareios da Pinaros Çayı (bugün Deliçay) kıyısında savaş düzeni almış bulunuyordu Bu karşılaşmayı izleyen İssos Çarpışması (IÖ 333 sonbaharı) sonunda Dareios kesin bir yenilgiye uğradı ve ailesini savaş alanında bırakarak kaçtı

İskender bu zaferden sonra Suriye ve Fenike''ye doğru ilerledi Amacı Fenike kıyılarını fethederek Pers donanmasını üssüz bırakmak ve etkisizleştirmekti Dareios'' un barış önerisine karşı, kendisini Asya''nın efendisi olarak tanımasını ve koşulsuz teslim olmasını istedi Başlangıçta Pers kentlerini kolayca ele geçirmesine karşın, Tyros (bugün Sur) önünde sert bir direnişle karşılaştı Uyguladığı bütün kuşatma taktiklerine karşın, bu müstahkem ada kenti yedi ay boyunca başarıyla saldırılara karşı koydu Kuşatma sürerken Dareios, ailesi için fidye olarak 10 bin talent ödemeyi ve Fırat Irmağının batısında kalan topraklan bırakmayı önerdi Bu olayla ilgili olarak, İskenderun komutanı Parmenion''un "İskender''in yerinde olsam kabul ederdim" dediği, buna karşılık İskender''in de "Parmenion olsaydım, ben de kabul ederdim" biçiminde bir karşılık verdiği anlatılır

Tyros şiddetli saldırılara daha fazla direne-meyeîek İÖ Temmuz 332''de düştü İskender''in en büyük askeri başansı sayılan bu harekâta geniş çaplı bir yağma da eşlik etti Kentin bütün erkekleri öldürüldü, kadın ve çocukları da köle olarak satıldı Suriye''yi Parmanion''a bırakarak güneye ilerleyen İskender, Gaza''da (Gazze) iki ay süren direnişe son verdikten sonra İÖ Kasım 332''de Mısır''a girdi ve halk tarafından kurtarıcı olarak karşılandı Memphis''te (Memfis) kutsal Apis''e kurbanlar keserek firavunların geleneksel çifte tacını giydi Kışı Mısır''da yönetimi düzenlemekle geçirdi Mısırlı yöneticiler atamakla birlikte, orduyu Makedonyalıların komutasında tuttu Günümüzde iskenderiye olarak anılan Alexandreia kentini kurdurdu Bazı kaynaklara göre Nil''in taşmasının nedenlerini araştırmak üzere bir keşif grubunu görevlendirdi Bu arada Amon Tapınağı (Ammoneion) ve kâhininin bulunduğu Siva Vahasına sonradan çeşitli söylencelerle süslenen çetin bir yolculuk yaptı Tanrı Zeus''un oğlu olduğuna ilişkin söylence de bu tapmakta Asya seferinin geleceği konusunda Tanrı Amon''la görüştüğü ve aldığı yanıtı kimseye söylemediği yolundaki kayıtlara dayanır Mısır''ın fethiyle Doğu Akdeniz''de kesin denetimi sağlayan İskender, İÖ 331 ilkbaharında Tyros''a döndü Suriye''ye Makedonyalı bir satrap atadıktan sonra Mezopotamya'' ya ilerledi ve temmuzda Fırat kıyısındaki Thapsakos''a vardı Ninive''yle Arbela (Erbil) arasındaki Gaugamela Ovasında Dareios''la yeniden karşı karşıya geldi ve onu bir kez daha yenerek kaçmaya zorladı (bak Gaugamela Savaşı) Güneye inerek Babil''i aldı ve Mazaios adında bir Persi satrap olarak atadı Ardından Susa''ya girdi ve Zagros Dağlarını aşarak İran içlerine yöneldi Persepolis''te I Kserkses''in sarayını törenle yaktı Kserkses''in Yunanistan''da yaptıklarına karşı bir misilleme olan bu hareketle aynı zamanda "öç seferi"nin sona erdiğini gösterdi


İÖ 330 ilkbaharında Media'' ya girerek başkent Ekbatana''yı aldıktan sonra, Yunanlı askerlerin geri dönmesine izin verdiPers topraklarını içine alan yeni bir imparatorluk kurmayı ve "Asya''nın efendisi" olmayı amaçlayan İskender, daha doğudaki toprakları ele geçirmeye yönelik yeni bir sefer başlattı Kısa sürede yerel satraplara boyun eğdirerek Hazar kıyılarına, oradan da Afganistan içlerine ulaştı Bu fetihler sırasında Makedonyalı ve Pers bileşimine dayalı yeni bir yönetim sistemi oluşturduğundan, eski komutanlarıyla baş-gösteren anlaşmazlıktan giderek derinleşti

Kendisine suikast girişimiyle suçladığı Parmenion''la oğlunu ortadan kaldırarak ordusunu yeni baştan düzenledi İÖ 330-329 kışında Helmand Irmağını izleyerek kuzeye doğru iler ledi Bu sırada Baktriane satrabı Bessus''un genel bir ayaklanma başlatması üzerine, Hindukuş Dağlarını aşarak karışıklıklara son verdi Bu harekâtı yürütürken Siriderya'' ya kadar ilerledi ve burada İskitlerin sert direnişiyle karşılaştı Başka göçebe halkların da ayaklanmasıyla büyük güçlükler çıkaran bu direnişi ancak İÖ 328 sonbaharında bastırabildi

Davranışlarıyla giderek bir Doğu despotuna dönüşen İskender, Pers hükümdarları gibi giyinmeye ve proskynesis (hükümdar karşısında yere kapanarak selamlama) uygulaması gibi Pers geleneklerini benimsemeye başladı Bu arada Baktriane prenseslerinden Roksane''yle evlendi Kendini tanrılaştırmaya giriştiyse de, Makedonyalılar ve Yunanlılarca alaya alınınca bundan vazgeçmek zorunda kaldı Bir komploya karıştığı gerekçesiyle tarihçi Kallisthenes''i hapse attırması bilgin ve filozoflar arasındaki desteğini yitirmesine neden oldu

Hindistan''ın fethi

Fethettiği ülke halklarından yeni askerler toplayarak engebeli arazide savaşma yeteneğine sahip yeni bir ordu oluşturan İskender, İÖ 327 yazında Hindistan üzerine yürümek amacıyla Bak-triane''den ayrıldı Daha hafif silahlar kullanan piyade birliklerinin yanı sıra ok ve mızrak kullanan süvari birliklerinin yer aldığı bu ordunun asıl savaşçı gücü 35 bin askerden oluşuyordu Plutarkhos''un bu ordu için yerdiği 120 bin rakamının yedek kuvvetleri, katır ve deve sürücülerini, sağlık görevlilerini, seyyar satıcıları, askerleri eğlendirmekle görevli gösteri gruplarını, kadın ve çocukları da kapsadığı sanılmaktadır

Hindukuş Dağlarını ikinci kez geçen İskender, İÖ 326 baharında İndus Irmağı yakınındaki Taksila''ya (bugün Takshaşila) girdi Hydaspes (bugün Cihelum) ile Akesines (bugün Çhenab) ırmakları arasındaki bölgenin hükümdarı Poros''u, Hydaspes Çarpışması''nda yenilgiye uğrattı Başarısını kutlamak üzere Aleksandreia Nikaia kentini, ayrıca burada ölen atı Boukephalos''un adını verdiği Bukephala (Boukephalia) kentini kurdu Asya''nın doğusuna doğru yoluna devam etmek için Hyphasis (Beas) Irmağına kadar gitmesine karşın, ordusunun ayaklanmak üzere olduğunu görerek geri dönmeye karar verdi


Hydaspes Irmağı kıyısında 800-1000 gemiden oluşan bir donanma kurduktan sonra bazı birlikleri karadan yürüterek İndus Ir-maj ı boyunca Hint Okyanusuna kadar ilerledi Bu arada Hydroates (Ravi) Irmağı yakınlarında Mallilerle girişilen çarpışmada ağır biçimde yaralandı İÖ Ağustos 325''te İndus Deltasının ağzındaki Patala''ya vardı; burada bir liman ve tersane yaptırdı Dönüş yolculuğu için ordusunun bir bölümü Ne-arkhos''un komutasındaki gemilerle İÖ Eylül 325''te denize açılırken, kendisi de kıyıyı izleyerek yiyecek sıkıntısı içinde ve çok zor koşullarda Gedrpsia''yı (bugün Belucistan) geçti

İmparatorluğun güçlendirilmesi

Daha Hindistan seferine başlamadan yönetimde kanlı temizlik hareketlerini başlatan İskender, yokluğu sırasında da "bu politikayı sürdürerek satraplarından üçte birini değiştirmiş, altısını öldürtmüştü IÖ 324 ilkbaharında Susa''ya vardığında hazine görevlisi Harpalos''un 6 bin paralı asker ve 5 bin talentle Yunanistan''a kaçtığını öğrendi (Harpalos daha sonra Girit''te öldürüldü) Makedonyalılarla Persleri kaynaştırma politikasına daha çok ağırlık verdiği bu dönemde, Dareios''un kızı Barsine''yle (Stateira olarak da bilinir) evlendi ve komutanlarıyla askerlerini de aynı yolu izlemeye özendirdi

Ama Perslerin ordu ve yönetimde giderek eşit bir konuma yükselmesi Makedonyahla-nn tepkisini çekmeye başladı Makedonya''da askeri eğitim gören 30 bin Persli gencin dönüşü, Baktriane, Sogdiana ve Arakhosia gibi Doğu ülkelerinden gelenlerin süvari birliğine, ayrıca Pers soylularının kraliyet muhafız birliğine alınmaları bu hoşnutsuzluğu daha da artırdı İskender''in Makedonyalı eski askerleri ülkeye geri göndermeye karar vermesi, imparatorluğun güç ve yönetim merkezini Asya''ya kaydırmaya yönelik bir girişim olarak değerlendirildi 10 324''te Gpis''te çıkan ayaklanmaya kraliyet muhafızları dışında bütün ordu katıldı Bunun üzerine iskender bütün orduyu dağıtarak Perslerden yeni bir ordu kurdu ve ayaklanmanın sona ermesinden sonra 10 bin eski askeri armağanlarla yurda gönderdi

Kendisine tanrısal onurlar yakıştıran ve bunu Yunan kentlerine zorla kabul ettiren İskender, İÖ 324 kışında Luristan''da yerel halka yönelik sert bir sindirme hareketine girişti İlkbaharda Babil''e geçerek bir bölümü uzak ülkelerden gelen elçileri kabul etti Bu arada Hindistan''la deniz bağlantısını sağlamak için Arabistan kıyılarına yönelik bir sefer için hazırlıklara başladı Ayrıca Hazar Denizinin ötesine bir keşif birliği gönderdi

Babil''de sulama kanalları yaptırmayı ve İran Körfezi kıyılarında yeni kentler kurmayı planladığı bir sırada, uzun bir içkili eğlencenin ardından hastalandı ve on gün sonra daha 33 yaşındayken öldü Cenazesi önce Memphis''e, oradan İskenderiye''ye götürüldü ve burada altın bir tabuta kondu

İskender''in İmparatorluğu O zamanlar bilinen dünyanın tümü


Tahtın vârisi belirlenmemiş olduğundan, İskender''in komutanları II'' Philippos''un geri zekâlı oğlu Philippos Arrhidaios ile iskender''in ölümünden sonra Roksane''den doğan oğlu IV İskender''i kral seçerek satraplıklan aralarında paylaştırdılar Daha sonra iki kral da öldürüldü ve satraplıklar zamanla bağımsız krallıklara dönüştü

Değerlendirme

Genç yaşta ölmesine karşın 12 yıl 8 ay süren hükümdarlık dönemine büyük çaplı seferleri sığdıran İskender''in kurduğu geniş imparatorluk temelde Perslerden kalma yönetim sistemine dayanıyordu Bununla birlikte yerel satraplara bağlı olmayan tahsildarlardan oluşan merkezî bir vergi toplama mekanizması kurarak yeni bir mali sistemin temelini attığı bilinmektedir Görevlilerin yolsuzlukları ve yiyiciliği nedeniyle bu sistemi iyi işletememekle birlikte, sikke çıkarma hakkım tekeline alarak ve Pers hazinelerinde birikmiş gümüş ve altını para biçiminde piyasaya sürerek bütün Önasya''da ve Akdeniz''de ticaret ve para ekonomisini geliştirdiği söylenebilir

Öte yandan İskender''in yeni kentler kurması (Plutarkhos bu kentlerin sayısının 70''in üzerinde olduğunu söyler) Yunan yayılmasında yeni bir dönem açtı Askeri birer üs olarak kurulan, ama zamanla birer kültür ve ticaret merkezine dönüşen bu kentler Eski Yunan etkisinin Hindistan''a kadar yayılmasında önemli rol oynadı Bu arada Pers-Makedonyah karışımıyla yeni bir ırk yaratma girişimi sonuçsuz kaldıysa da, Yunan kültürüne yatkın, ama Doğu''ya özgü yeni bir soylu sınıfı ortaya çıktı

Kendisini ve askerlerini en güç işlere yöneltmeyi başaran güçlü bir irade ve yetenekle esnek bir düşünce yapısını birleştiren İskender, koşullar gerektirdiğinde geri çekilmeyi ve değişiklikler yapmayı bilen bir kişiydi Düş gücü ve romantizmi kendisini Herakles, Akhilleus ve Dionysos gibi kahramanlarla özdeşleştirmesine yol açacak ölçüde güçlüydü Çabuk öfkelenme, acımasızlık ve inatçılık gibi özellikleri uzun seferlerde daha çok ortaya çıkıyordu Güvenmediği kişileri hiç sorgulamadan öldürmekten çekinmemesine karşın, adamları onun peşinden gidiyor, ona bağlı kalıyor ve güçlüklere katlanıyordu

Dünyanın en büyük askeri dehaları arasında sayılan İskender, değişik kuvvetleri bir arada kullanmada ve düşmanın yeni savaş biçimlerine yeni taktiklerle karşı koymada son derece ustaydı Yaratıcılığıyla, savaşın sonucunu belirleyecek fırsatları değerlerdir-meyi çok iyi bilirdi

İskender''in kısa süren hükümdarlığı, Avrupa ve Asya tarihi açısından önemli bir dönüm noktası sayılır Seferleri ve bilimsel araştırmalara merakı, coğrafya ve doğa tarihi gibi konulardaki bilgilerin gelişmesine katkıda bulunmuş, ayrıca büyük uygarlık merkezlerinin geliştirdiği bilgi birikiminin ortak bir potada kaynaşmasına zemin hazırlamıştır Siyasal açıdan olmasa bile, ekonomik ve kültürel açıdan Cebelitarık''tan Pen-cap''a uzanan, ticarete ve toplumsal ilişkilere açık bir imparatorluk kurduğu ve ortak sayılabilecek bir uygarlığa ve bir lingua franca{ ) olarak Yunan koine lehçesine dayalı yeni bir dünya yarattığı söylenebilir

Paylaşım için sağol önemli kişilerden biri

Pers kralı Darius III’ü yenilgiye uğratan İskender, onun elinden hem haremini, hem paha biçilmez hazinelerini, hem de uçsuz bucaksız imparatorluğunu aldı Roma mozaiği, MÖ II-I yüzyıl, Milli Müze, Napoli, İtalya

Büyük İskenderin izlediği güzergah


Makedonya kralı (MÖ 356-323) Asya içlerinde fethedilmiş binlerce kilometre, geniş yankılar uyandıran bir dizi zafer, uçsuz bucaksız bir imparatorluğun tek sahibi… İlkçağ’ın en büyük fatihi Büyük İskender’in serüveni kısaca böyle özetlenebilir İskender, daha çocuk denecek yaşlarda, babası Makedonya kralı Filip’in (Philippos) sarayında zekâsı ve canlılığıyla kendini göstermeyi bildi
On üç yaşına geldiğinde, ünlü Yunan filozofu Aristoteles onun eğitimiyle görevlendirildi On beş yaşındayken, kendi gölgesinden bile ürken ve kimseyi sırtına bindirmeyen Bukephalos adlı ata binmeyi başardı 336 yılında kral olduğu zaman henüz yirmi yaşındaydı

Zafer Peşinde

İskender tahta çıkar çıkmaz, muhteşem bir düşü gerçekleştirmeyi, doğuyu fethetmeyi aklına koydu 334 yılının ilkbaharında, 37,000 askerle Hellespontos’u (Çanakkale Boğazı) geçip Pers kralı Darius (Dara) III’ün kalabalık ordusunu yendi Gordion’da, o güne dek kimsenin çözemediği ünlü Gordion düğümünü bir kılıç darbesiyle kesiverdi: kentin kehanetinde, bu düğümü çözecek kişinin bütün dünyaya egemen olacağı söylenmişti

Birkaç ay sonra, İssos Ovası’nda Pers kralının ordularına karşı yeni bir zafer kazanıp hükümdarın paha biçilmez hazinelerini ele geçirdi Bu savaştan sonra Mısır’a doğru indi, İskenderiye şehrini kurdu, çölde ilerledikten sonra tekrar kuzeye doğru çıktı Dicle ve Fırat’ı aştı, Arbela’da (Erbil) Darius’un son ordusunu da bozguna uğrattı (331)