Ahıska Türkleri

Ahıskalı lar , Gürcistan’ın Meshet bölgesinin Müslüman Türk nüfusudur Bu nüfus, 1944 yılında Stalin tarafından Orta Asya’ya sürülerek Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan’a yerleştirildi Ahıskalı'lar, bugün eski Sovyet coğrafyasına dağılmış olarak yaşamaktadırlar

Ahıskalılar, Gürcistan’ın Meshet bölgesinin Müslüman Türk nüfusudur Bu nüfus, 1944 yılında Stalin tarafından Orta Asya’ya sürülerek Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan’a yerleştirildi Ahıskalı'lar, bugün eski Sovyet coğrafyasına dağılmış olarak yaşamaktadırlar Ahıskalı'ların nüfusunun 300000 dolayında olduğu tahmin edilmektedir

Özbekistan’ın Fergana vadisinde yaşayan Ahıskalı lar'ın, 1989 yılında, etnik bir gerilim sonrasında büyük bir kıyıma uğratıldı Bu trajedinin ardından bölgedeki nüfus tamamen göç etmek zorunda kaldı Gürcistan yönetimi, 1990’larda etnik olarak Gürcü kökenli Meshleri ülkeye yerleştireceğini duyurdu Bu karar, Meshetya topraklarında yer alan Samtshe-Cavahet bölgesinde yaşayan Ermeni nüfus arasında tepkiye yol açtı Azerbaycan, Dağlık Karabağ’dan göç ettirilen nüfusla ilgili sorunlarına karşın Ahıskalı lar bir kısmını kabul etti ve topraklarına yerleştirdi Türkiye, Ahıskalı lar'ın kendi topraklarına yerleştirilmesini talep etmektedir Öte yandan Türkiye, az sayıdaki Ahıskalı lar'ı ülkenin doğusuna yerleştirdi

Rusya Federasyonu’nun KrasnodarKazakların Türk karşıtı tepkileriyle yüz yüzedir Rusya’daki Ahıskalı lar'ın 5000 kadarı ABD’de çeşitli kentlere yerleştirilmiştir Gürcistan, 2006 yılında bu nüfusun Gürcistan’a yerleştirilmesi için ciddi çalışmalara başlamış ve bu çalışma programını Türkiye ile paylaşmaktadır

AHISKA TÜRKLERİ

Türkçe 'Akısha', 'Ahıska' veya 'Ahısha', Rusça 'Ahaltsıb', Gürcüce 'Ahaltske' (Yeni Kale) olarak bilinir Gürcistan Cumhuriyeti içinde, başkent Tiflis'in 159 km batısında, Posof Nehri kıyısında ve Tiflis-Batum yolu üzerinde kurulu bir şehir olan Ahıska'nın, deniz seviyesinden yüksekliği bin 100 metredir
Kars'tan 115, Ardahan'dan 60 km kuzeydoğuda ve Türkiye sınırına 12 km uzaklıkta bulunan Ahıska'nın çevresindeki topraklarda çoğunlukla arpa, buğday ve mısır tarımı yapılır Çevresi orman işletmeciliğine elverişli olan şehirde dericilik, gümüş işlemeciliği ve ahşap oymacılık sanatı gelişmiştir Şehir, demiryolu istasyonu olan Borjomi'ye karayolu ve demiryoluyla bağlıdır Kuruluşunda bir Gürcü kalesi olan Ahıska, Arap fetihleri sırasında, Hazreti Osman'ın hilafeti döneminde, Şam Valisi Muaviye'nin komutanlarından Habib bin Mesleme tarafından 624'te fethedilmiştir


Sultan Alparslan tarafından 1068'de ele geçirilen Ahıska, 1267-1268 yıllarında Moğol hakimiyeti altında kaldı Daha sonra bölgedeki yerel valiler, yarı bağımsız olarak 'Atabek' unvanıyla hüküm sürdüler Ahıska, Ardahan ve Artvin kesimlerinin idarecisi olan atabekler, 1268-1578 tarihleri arasında bölgenin yönetimini ellerinde tuttular ve bu dönemde İlhanlı, Karakoyunlu ve Akkoyunlu devletlerine bağlı kaldılar Yavuz Sultan Selim'in Çaldıran Seferi sırasında, dolaylı olarak yardımları görülen Ahıska Atabekleri, Lala Mustafa Paşa'nın, 1577'deki Çıldır Savaşı sonunda Osmanlı idaresine girdiler



Bir ara Safeviler'in eline geçen şehir, 23 günlük kuşatma sonunda, 1635'te yeniden Osmanlıların eline geçti 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı sonunda imzalanan Edirne Anlaşması ile Ahıska'nın Rusya'ya terk edilmesi üzerine, halk arasında pek çok ağıt yakıldı 1853-1856 Osmanlı Rus savaşlarında Osmanlı Ordusu'na yardım eden Ahıskalılar, savaş sonunda Rusya'nın baskısından kaçarak Erzurum'a sığındılar


1918 Mondros Mütarekesi'ne göre Ahıska ve Ahılkelek sancakları, merkezi Kars olan yerli geçici hükümete (Milli Şura Teşkilatı) katıldılar Milli Gürcistan Hükümeti, Haziran 1918'deki Trabzon Anlaşması'yla, bu iki sancağı resmen Türkiye'ye bıraktı Fakat 13 Nisan 1919'da İngilizler'in Kars'ı işgali ve Milli Şura Teşkilatı'nın dağıtılması üzerine Ahıska, Gürcistan tarafından işgal edildi ve 16 Mart 1921 Moskova Anlaşması'yla, Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin Tiflis vilayetine bağlandı Bugün aynı adı taşıyan bölgenin idari merkezi olan Ahıska, Batum, Ahılkelek ve Borjomi'ye kara ve demiryoluyla bağlıdır 1940 yılında bulunan linyit madenleri, Ahıska'nın önemini giderek artırdı ve burada enerjiye dayalı endüstri tesisleri kuruldu


Önemli bir stratejik konumda bulunan Ahıska'da, Evlıya Çelebi'ye göre, 17'inci yüzyılda taş bir kale, kale içinde binyüz kadar toprak ev, pek çok cami, hamam, medrese ve han bulunmaktaydı Bunlardan Ahmediye Camii, Medrese ve çeşmesi, bir külliye oluşturmaktaydı 1828'de kale Rusların eline geçti Şehrin 19'uncu yüzyıl sonunda 30 bin olan nüfusu, 1968'de 18 bindi
Ahıska Türkleri, İkinci Dünya Savaşı'nda Almanlara yardım ettikleri gerekçesiyle, Stalin'in emriyle sürgün edildi Diğer sürgünlerin aksine, Ahıska Türkleri, SSCB'nin en ücra köşelerine dağıtıldı 1950'li yıllardan itibaren, diğer sürgün halkların yurduna dönmesine izin verilirken, Kırım ve Ahıska Türkleri bu haktan mahrum edildi