Kırşehir

Kırşehir İç Anadolu'nun Orta Kızılırmak bölümünde yer alan bir ilimiz Doğu ve güneydoğu'da Nevşehir; güneyde Niğde; güney, güneybatı ve batısında Ankara ile çevrilidir 38° 49' ve 39° 48' kuzey enlemleri ile 33° 25' ve 34° 43' doğu boylamları arasında yer alır Trafik plaka no 40'tır

Kırşehir'in konumu


Kırşehir İç Anadolu’nun Orta Kızılırmak bölümünde yer alan bir ilimiz Doğu ve güneydoğu’da Nevşehir; güneyde Niğde; güney, güneybatı ve batısında Ankara ile çevrilidir 38° 49’ ve 39° 48’ kuzey enlemleri ile 33° 25’ ve 34° 43’ doğu boylamları arasında yer alır Trafik numarası 40’tır

İsminin kökeni

Türkler uçsuz bucaksız bir kırın ortasında olan bu kasabayı fethederek Bizanslılardan aldıklarında bu kente “Kır şehri” demişlerdir Bir ara “Gülşehri” ismi ile de anılan kentin ismi “Kırşehir” olmuştur Eski ismi “Makissos”, daha sonra “Justiniapolis” olarak anılmıştır

Kırşehir ili İç Anadolu Bölgesi'nin orta kesiminde yer alır Eski bir yerleşme alanı olan il topraklarında yaşadığı bilinen en eski halk Hititler'dir Buraya egemen olmuş çeşitli uygarlıklar olmasına karşılık bunların izine fazla rastlanmaz Kırşehir eski bir kurum olan Ahilik'in {bak AHİLİK) merkezi sayılır Fazla gelişmemiş illerimizden olan Kırşehir, haklarıyla ünlüdür


Doğal Yapı

Kırşehir ili, yer yer volkanik araziyle kaplı ve akarsu vadileriyle parçalanmış orta yükseklik teki dalgalı düzlüklerin üstünde yer alır

KIRŞEHİR İLİNE İLİŞKİN BİLGİLER

YÜZÖLÇÜMÜ: 6570 km2

NÜFUSU (1990): 256862

İL MERKEZİ: Kırşehir

İLÇELER VE NÜFUSLARI (1990): Merkez ilçe (103688),

Akçakent (15821), Akpınar (17357), Boztepe
(10639), Çiçekdağı (24053), Kaman (61569), Mucur
23735) BAŞLICA KENTLER VE NÜFUSLARI (1990): Kırşehir
(73538), Kaman (26038) BAŞLICA YÜKSELTİLER: Buzluk Tepesi (1706 metre),
Çiçek Dağı (1691 metre), Kervansaray Dağı (1679
metre), Baran Dağı (1677 metre) SICAKLIK: Kırşehir kentinde en düşük 28°C (611942),
en yüksek 39,4°C (181954), ortalama 11,3°C

YAĞiŞ MİKTARI: Kırşehir kentinde yıllık ortalama 378,1 mm

İL TRAFİK NO: 40

İLGİ ÇEKİCİ YERLER: Çiçekdağı orman içi dinlenme yeri; Terme Kaplıcası; Keçi ve Ömerhacılı kale kalıntıları; Caca Bey Medresesi; Kale ve Alaeddin camileri; Ahi EvranCamisi ve Türbesi; Karakurt Baba, Melik Gazi ve Âşık Paşa türbeleri; KesikkÖprü Kervansarayı; KesikkÖprü; Kırşehir Müzesi

Kırşehir Platosu adıyla anılan bu düzlükler bazı dağ kütleleri tarafından engebelendirilir Bu kütlelerden başlıcası ilin kuzey kesiminde 1691 metreye ulaşan Çiçekdağı'dır Öteki yükseltiler ise ilin orta kesiminde yer alan Baran ve Kervansaray dağlarıdır İlin özellikle güney kesiminde son jeolojik dönemde oluştuğu anlaşılan yanardağ kökenli yüzey şekillerine rastlanır İç Anadolu Bölgesi'ndeki iki önemli kırık (fay) çizgisi Kırşehir ili topraklarından geçer Birinci derece deprem kuşağının üstünde yer alan bu topraklarda 1938'deki depremde 149 kişi yaşamını yitirmiş ve 2000'den çok konut yıkılmıştı
Kırşehir ili topraklarından kaynaklanan sular Kızılırmak aracılığıyla Karadeniz'e ulaşır Kızılırmak, güneyde Aksaray, güneybatıda da Ankara illeriyle sınır oluşturur Kızılırmak'ın kollarından Delice Irmağı kuzeydoğuda Yozgat iliyle, bu akarsuya katılan Kılıçözü Deresi de kuzeybatıda Kırıkkale iliyle doğal sınır çizer


İlin doğu kesiminde sularını dışarıya göndermeyen bir kapalı havza vardır İlin başlıca doğal gölü, bu kapalı havzada yer alan ve yazın tuzlu bir bataklığa dönüşen Seyfe Gölü' dür Kırşehir ilinde ayrıca Kılıçözü Deresi üzerinde Çoğun baraj gölü ile Köşközü Deresi üzerinde Kültepe baraj gölü bulunur Hirfanlı baraj göllerinin bazı bölümleri de il sınırları içindedir

İlin doğu kesimindeki kapalı havza, yüksek bir ova niteliğindedir İlin en geniş düzlüğü olan bu alan Malya Ovası olarak da bilinen Seyfe Ovası'dır İl topraklarında yer alan öteki düzlükler ise Çoğun ve Güzler ovalarıdır
Kırşehir ili İç Anadolu Bölgesi'ne özgü kara ikliminin etkisi altında kalır Kış ayları soğuk ve kar yağışlı, yazları ise sıcak ve kurak geçer Kırşehir ilinde ortalama yağış miktarı 400 milimetreden azdır

Kırşehir, orman varlığı açısından ülkemizin en yoksul illerindendir Yalnızca Çiçekdağı' nın bazı kesimlerinde ormana rastlanır İlin doğal bitki örtüsü genellikle bozkır (step) görünümündedir

Tarih

Kırşehir ilinin çeşitli kesimlerinde rastlanan höyüklerde yapılan kazı ve araştırmalardan elde edilen sonuçlara göre bu yöreye günümüzden yaklaşık 5500 yıl önce başlayan Tunç Çağı'nda yerleşikliği anlaşılmaktadır

İÖ 17 yüzyılda Hititler'in yurdu olan Kırşehir yöresi, İÖ 12 yüzyılda Frigler'in egemenliğine girdi İÖ 7 yüzyıl sonlarında Medler'in denetim alanı içinde kalan yöre, Kapadokya bölgesinin sınırları içindeydi İÖ 6 yüzyıl ortalarında başlayan Pers dönemi Büyük İskender'in İÖ 334'te Anadolu'yu ele geçirmesiyle sona erdi Makedonya egemenliğini önce Kapadokya Krallığı ardından İS 18 yüzyılda Roma ve Bizans egemenliği izledi Bu dönemde yöre halkı arasında Hıristiyanlık hızla yayıldı Bizans döneminde İmparator Jüstinyen yönetimi sırasında yöredeki Mokissos kenti (Kırşehir) özgür köylülerin yaşadığı bir yerleşme haline geldi 6 yüzyılda Sasani istilasına uğrayan yöre, daha sonra da Araplar tarafından işgal edildi

1071'de Malazgirt Savaşı'ndan sonra Kutalmışoğlu I Süleyman Şah tarafından alınan bu topraklar, 1120'de Danişmendliler'in, 1174'te de Anadolu Selçuklularının yönetimine girdi 1243'te yapılan Kösedağ Savaşı Anadolu Selçuklularfmn yenilgisiyle sonuçlanınca tüm Anadolu'yla birlikte bu yöre de İlhanlılar'ın denetimine girdi 14 yüzyılda önce Eretna Beyliği'nin sonra da Kadı Burhaneddin Devleti'nin sınırları içinde kalan bu toprakların ilk kez Osmanlı Devleti'ne bağlanması 1399'a rastlar 1402'de Ankara Savaşı'nı kazanan Timur tarafından Karamanoğulları'na verilen topraklar arasında yer alan Kırşehir yöresi, 15 yüzyılda kesin olarak Osmanlı topraklarına katıldı Yöre Osmanlı döneminde çıkan birçok ayaklanmadan etkilendi Kırşehir yöresi, 19 yüzyıl sonlarında Ankara vilayetine bağlı aynı adlı bir sancağın sınırlan içindeydi 1924'te il yapılan Kırşehir, 1954'te ilçe haline getirilerek Nevşehir iline bağlandı Kırşehir 1957'de gene il yapıldı

Ekonomi

Kırşehir halkının yarısından çoğu kırsal kesimde yaşar 1973'ten 1980'e kadar kalkınmada öncelikli iller kapsamına alınmasına karşın Kırşehir ekonomisinde önemli bir canlanma görülmedi Sulama olanakları yeterli düzeye getirilememiş olan il topraklarının yaklaşık üçte biri bitkisel üretime ayrılmış durumdadır

İl halkı geçimini daha çok tarımdan sağlar Elde edilen başlıca bitkisel ürünler buğday, arpa, şekerpancarı, yeşil mercimek, üzüm, çavdar, patates, karpuz, elma, kavun, domates ve nohuttur Hayvancılık önemli gelir kaynaklarındandır Kırşehir ilinde en çok koyun, sığır ve Ankara keçisi yetiştirilir Tavukçuluk ve arıcılık il hayvancılığının öteki dalları arasında yer alır

Kırşehir ilindeki başlıca sanayi tesisleri un ve unlu ürünler, süt ürünleri, şarap, yem, çelik gereçler, briket, tuğla, kiremit, kireç ve çimento fabrikalarıdır Uçak lastiği üretimi amacıyla bir fabrika kurulmuştur İlin küçük sanayisi oldukça canlıdır İlin başlıca ürünlerinden olan Kırşehir halısı genellikle evlerdeki el tezgâhlarında dokunur İlin yeraltı kaynakları arasında yer alan ve bir tür albatr olan kaymaktaşı ya da hacıbektaştaşı işlenerek vazo, içki takımı, şekerlik ve satranç takımı gibi çeşitli hediyelik eşya yapılır
Kırşehir ili karayolu ulaşım olanakları bakımından gelişmiş bir düzeydedir Ankara, Kırıkkale ve Yozgat'ı Nevşehir ile Kayseri'ye bağlayan yollar il topraklarından geçer IrmakKayseri Demiryolu ise ilin kuzey sınırında Delice Irmağı vadisini izler

İlin başlıca mesire alanları Çiçekdağı orman içi dinlenme yeri ile Hirfanlı baraj gölü kıyışıdır Yeraltı kaynaklan açısından fazla zengin olmayan il topraklarında demir, flüorit ve mermer yatakları vardır Sıcak madensuyu kaynakları turizm açısından önem taşır Bu madensuyu kaynaklarının bulunduğu yerlerdeki başlıca turistik tesisler Terme, Bulamaçlı ve Karakurt kaplıcalarıdır

Toplum ve Kültür
Çok eski bir yerleşim alanı olduğu anlaşılan Kırşehir yöresindeki en eski tarihsel kalıntılar Kırşehir Höyüğü ile Malkaya kaya yazıtıdır Toplumsal açıdan önemli sonuçları olan kültürel bir değişimin bu yöreyi etkilemesi ise 13 yüzyıla rastlar Ahilik'in kurucusu olan Ahi Evran, bu dönemde uzun süre Kırşehir'de yaşadı ve burada öldü Günümüzde ildeki başlıca eğitim ve kültür kurumları Gazi Üniversitesi'ne bağlı Kırşehir Meslek Yüksekokulu ile Kırşehir Eğitim Yüksekokulu'dur Kırşehir ilinin başlıca geleneksel el sanatları dokumacılık ve hacıbektaştaşı işlemeciliğidir Bakırcılık ise eski önemini yitirmektedir Daha çok gri, kahverengi, yeşil ve kırmızı renklerin egemen olduğu Kırşehir halılarında doğal boya kullanma geleneği giderek terk edilmektedir Kırşehir halısının başlıca çeşit
leri seccade, duvar halısı, sedir halısı, minder, heybe ve yastıktır Bazı köylerde pala, kilim ve cicim dokumacılığı da yapılır


Kırşehir yöresinde de birçok söylence anlatılır Bunlardan birine göre, Ahi Evran, Hacı Bektaş Veli'yi Kırşehir'e davet eder ve birlikte Özbağ Deresi kıyısına giderler Ama söyleşileri dereden gelen kurbağa sesleri nedeniyle sık sık kesilir Bunun üzerine Ahi Evran "Ya biz konuşalım siz susun ya da siz konuşun biz susalım" diye seslenir ve kurbağalar susar O günden bu güne Özbağ Deresi'nde kurbağa sesi duyulmadığı söylenir

İl Merkezi: Kırşehir

Eski bir yerleşme merkezi olduğu bilinen kent, İÖ 2 yüzyılda Aquae Saravenae adıyla anılıyordu Anadolu'daki önemli kervan yollarının kesiştiği bir yörede bulunan kent, en parlak yıllarını Selçuklular döneminde yaşadı Bayındırlık çalışmaları yapılan, bilim ve kültür merkezi olan kentte ünlü Türkmen pazarlarından biri kurulurdu Bir astronomi okulu olarak bilinen Caca Bey Medresesi kentin önemli tarihi yapılarındandır Selçuklu döneminde çeşitli cami ve medrese gibi yapılarla bezenen kent, bozkır görünümlü kıraç arazi içindeki sulak bir yörede yer aldığından "Kırşehri" adıyla anıldı Bu adın zamanla Kırşehir'e dönüştüğü sanılmaktadır

Kılıçözü Deresi vadisinde kurulmuş olan kent, ilin güney kesiminde yer alır Uzun bir süre kasaba görünümünde olan bu yerleşim yeri, 1950'lerden sonra Hirfanlı Barajı'nın yapımı nedeniyle toprakları kamulaştırılan köylülerin buraya göç etmesi ve karayolu ulaşım olanaklarının artmasıyla gelişti
Kırıkkale ve Yozgat'ı Nevşehir ile Kayseri' ye bağlayan karayolları kentten geçer
Kentin nüfusu 64754'tür (1985)