Babıali Baskını

İttihat ve Terakki Cemiyeti tarafından 23 Ocak 1913 günü düzenlenen hükümet darbesi


İttihat ve Terakki Cemiyeti23 Ocak 1913Kıbrıslı Mehmet Kamil Paşa başkanlığında yeni bir hükümet kurulmasını istediler İttihatçılar boyun eğdi Gazi Ahmet Muhtar Paşa başkanlığında yeni bir kabine kuruldu ( 22 Temmuz 1912); ancak güvenoyu alamadı O sırada Balkan Savaşı başlamıştı ( 8 Ekim 1912)Siyasi istikrarsızlığın hüküm sürdüğü bir dönemde ordu savaşa hazır değildi Alınan yenilgiler Gazi Ahmet Muhtar Paşa'yı istifaya zorladı


Sadrazamın isteği üzerine padişah meclisi fesh etti Rumeli'nin büyük bir kesimi Osmanlı Devleti'nin elinden çıktı
Bunun üzerine Kıbrıslı Mehmet Kamil Paşa kabinesi kuruldu ( 29 Ekim 1912) Bulgar ordusu Trakya'da ilerleyerek, Çatalca önlerine vardı Osmanlı ordusunda şiddetli bir kolera salgının başlaması ve Rumeli'den kaçan binlerce göçmenin İstanbul sokaklarında sersefil bir duruma düşmesi, her gün açlıktan ve hastalıktan birçok insanın ölmesine neden oluyordu Osmanlı hükümeti Balkan devletleriyle Londra'da masaya oturdu 1878'de imzalanan Berlin Antlaşması'nın 23 maddesini öne süren büyük devletler, bir Osmanlı eyaleti olan Bulgaristan'ın işlerine açıktan açığa karışmayı hak görüyorlardı

Büyük devletler Babıali'ye bir nota vererek Edirne'nin Bulgaristan'a ve Ege adalarının kendilerine bırakılmasını istediler Dolmabahçe Sarayı'nda toplanan ve ileri gelen devlet adamlarının katıldığı Şura-yı Umumi durumu görüştü Balkan Savaşı'nın ilk evresinde alınan yenilgiler ertesi Kamil Paşa hükümeti Londra Konferansı'nda önerilen Midye-Enez sınırını kabule yanaşıyordu Osmanlı ordusunun Lüleburgaz ve Kırklareli'nde de yenilişi hükümeti büsbütün çıkmaza sokmuştu Bu sırada İttihatçılar iktidarı tekrar ele geçirmek için harekete geçtiler

Balkan Savaşı'ndaki yenilgileri ve Edirne'nin Bulgaristan'a terk edilişini fırsat bilerek hükümete karşı darbe planladılar Baskın cemiyet merkezinde hazırlandı Enver Paşa, Talat Paşa, Filibeli Hilmi, Sapancalı Hakkı, Mithat Şükrü Bleda, Yakub Cemil, Mustafa Necip, Kara Kemal, İzmitli Mümtaz, Silahçı Tahsin, Samuel Israel ve Ömer Naci baskını düzenleyen önde gelen kişilerdi 23 Ocak 1913 günü Enver Paşa ve İttihatçı fedailerden Yakub Cemil'in başı çektiği grup, cemiyetin Nuruosmaniye'deki merkezinden ata binerek Babıali'ye yöneldi

Bu arada Talat Paşa da bir grup ittihatçıyla Babıali'ye gitmişti Ayrıca Babıali binası civarındaki önemli noktalara altmış kadar İttihatçı yerleştirilmişti Yol boyunca toplanan halkın da katılımyla ellerinde bayraklarla tekbir getiren kalabalık Babıali'ye vardı Kabine toplantı halindeyken Enver Paşa ve yanındakiler Babıali'ye girdiler Sadaret (Başbakanlık) yaveri Ohrili Nafiz Bey müdahale etmek istediyse de öldürüldü Harbiye nazırının yaveri Kıbrıslızade Tevfik Bey de vuruldu

Bu arada Tevfik Bey'in tabancasından çıkan kurşunla ittihatçılardan Mustafa Necip öldü Vurulanlar arasında kapıyı bekleyen polis komiseri Celal Bey'de vardı Harbiye Nazırı Müşir Nazım Paşa gürültü üzerine kabine toplantısından balkona çıkıp baskıncılara karşı direnip ''ne oluyor'' demeye kalmadan Yakub Cemil tarafından alnından vuruldu Silah sesleri üzerine kabine üyeleri dağılmıştıEnver Paşa Sadrazam Kıbrıslı Mehmet Kamil Paşa'nın makamına girerek sert bir ifadeyle milletin kendisini istemediğini ve istifa etmesini bildirdi Kamil Paşa asker tarafından gelen teklif üzerine isitifaya mecbur kaldığını padişaha hitaben yazdı İttihatçılar buna ''ahali'' sözcüğünü de ilave ettirdiler Böylece istifa gerekçesi ''ahali ve asker tarafından'' gelen teklife dönüştü Bu sırada İttihatçilarin ünlü hatiplerinden Ömer Naci ve Ömer Seyfettin Babıali önünde toplanan kalabalığı çoşturuyor''Yaşasın Millet! Yaşasın İttihat ve Terakki!'' diye bağırtıyordu Kısa sürede İstanbul İttihatçıların denetimine geçti Padişah V Mehmet (Reşad) İttihatçıların isteği üzerine Mahmut Şevket Paşa'yı kabineyi kurmakla görevlendirdi

Böylece iktidar tekrar ittihatçılara geçti Aynı gece Cemal Paşa İstanbul muhafızlığını, Azmi Bey polis müdürlüğünü ve Halil Kut merkez kumandanlığını ele geçirdiler Talat Paşa dahiliye nazırı vekili unvanını kullanarak vilayetlere çektiği telgrafta Kamil Paşa hükümetinin, Edirne vilayetini tamamen ve Ege adalarını kısmen düşmana bıraktığını ve bu kararını sorumsuz bir meclise tasdik ettirdiğini kaydediyor ve bu nedenle milli galeyan sonucu devrildiğini bildiriyordu Kurulan yeni hükümet Ali Kemal ve Rıza Nur gibi muhalifleri tutukladı Sadrazam Kıbrıslı Mehmet Kamil Paşa, Şeyhülislam Cemaleddin Efendi, Maliye Nazırı Abdurrahman Bey ve Dahiliye Nazırı Reşid Bey ülke dışına çıkarıldılar

Savaşa girmek ve savaşı beceriksizce yönetmek gerekçesiyle Gazi Ahmet Muhtar Paşa ve Kıbrıslı Mehmet Kamil Paşa30 Mayıs 1913 günlü Londra Antlaşması'yla Edirne Bulgaristan'a geçtiAğır barış koşulları kabul edildi Babıali Baskını İttihatçıların muhalefeti sindirerek ülkeyi fiilen tek parti yönetimine sokmalarına neden olan olaydır Kaba kuvvet kullanarak iktidarı ele geçirme yöntemlerinin tarihteki kalıcı bir örneğidir tarafından günü düzenlenen hükümet darbesi Arnavutluk'ta çıkan isyan bastırılırken İttihatçılara muhalif ''Halaskar Zabitan'' grubu dağa çıktı Bu kesimin İstanbul'daki yandaşları hükümete verdikleri muhtırada meclisin dağılmasını, kabineleri aleyhine soruşturma açıldı Darbe cephede pek değişikliğe neden olmadı