Zonguldak |
05-02-2009 | #1 |
Şengül Şirin
|
ZonguldakZonguldak, Zonguldak ilinin merkezi olan şehirdir Karadeniz kıyısında bulunan şehir, özellikle limanıyla Türkiye'nin Karadeniz ülkeleriyle arasındaki deniz ticaretinde önemli bir yere sahiptir Ayrıca Türkiye'nin en zengin taşkömürü madenlerini barındırır Şehrin nüfusu 2008 yılına göre 106729'dur1927'de 12000 olan nüfusu 1990'da 117975'e çıkmış, 2000'de 104276'ya düşmüş, 2009'de 112369'e çıkmıştır Zonguldak'ın konumu Zonguldak Karadeniz Bölgesi'nin Batı İsmini Karadeniz'den alan bölge, Sakarya Ovası'nın doğusundan Gürcistan sınırına kadar uzanır Büyüklük bakımından bölgelerimiz arasında 3 sırada yer alır Doğu-batı genişliği en fazla olan bölgemizdir Bu sebeple doğusu ile batısı arasında yerel saat farkı en fazla olan bölgemizdir Karadeniz bölümünde yer alan il Güneyden Karadeniz, Türkiye'nin kuzeyinde bulunan denizdir Karadeniz'i çevreleyen ülkeler Türkiye, Bulgaristan, Romanya, Rusya, Ukrayna ve Gürcistan'dır Karadeniz, İstanbul Boğazı ile Marmara Denizi'ne, oradan da Çanakkale Boğazı ile Ege Denizi'ne bağlanır Bolu, Bolu orman, göl, kaplıca, dağ ve denizlerin kucaklaştığı, tabii güzellikleri ile ünlü, Türkiye'nin Batı Karadeniz bölgesinde yer alan bir il Sakarya, Bilecik, Eskişehir, Ankara ve Çankırı illeri ile çevrili olup 45°15' ve 41°05' kuzey enlemleri ile 39°29' ve 32°37' doğu boylamları arasında yer alır Trafik kod numarası 14'tür Çankırı, doğudan Çankırı Orta Anadolu�nun kuzeyinde Kızılırmak ve Batı Karadeniz havzaları içinde yer alan bir ilimiz Çankırı toprakları 40°30' ve 41° kuzey enlemleri ile 32°30' ve 34° doğu boylamları arasında kalır Çorum, Ankara, Bolu, Kırıkkale, Zonguldak ve Kastamonu illeri arasında kalır Trafik kod numarası 18'dir Bartın ve Bartın Karadeniz Bölgesi'nin Batı Karadeniz bölgesinde yer alan il Kuzeyinde Karadeniz, batı ve güneyinde Zonguldak, doğusunda Kastamonu yer alır Trafik kod numarası 74’türİsminin kökeni Romalılar devrinde Bartın Çayına Parthenius deniliyordu Çayın kıyısında kurulan şehre ise Parthenia adı verildi Kastamonu illeri, batıdan ise Kastamonu Karadeniz Bölgesi'inde yer alan il Batı Karadeniz bölümünde Karadeniz, Sinop, Çorum, Çankırı ve Zonguldak illeri ile çevrilidir 35°45’ ve 42°00’ kuzey enlemleri ile 32°43’ ve 34°37’ doğu boylamları arasında yer alır Trafik numarası 37’dir Kastamonu akarsu, dağ, orman ve deniz ilidir Kuzey Anadolu’nun orta kısmındadır Karadeniz ile çevrilidir Karadeniz, Türkiye'nin kuzeyinde bulunan denizdir Karadeniz'i çevreleyen ülkeler Türkiye, Bulgaristan, Romanya, Rusya, Ukrayna ve Gürcistan'dır Karadeniz, İstanbul Boğazı ile Marmara Denizi'ne, oradan da Çanakkale Boğazı ile Ege Denizi'ne bağlanır Türkiye’nin kömür yatağıdır Trafik numarası 67’dir Zonguldak, Türkiye Cumhuriyeti, Kuzey yarımkürede, Avrupa ve Asya kıtalarının kesişme noktasında bulunan bir ülke Ülke topraklarının büyük bir bölümü Anadolu yarımadasında, kalanı ise Balkan Yarımadası'nın uzantısı olan Trakya'da bulunur Ülkenin üç yanı Akdeniz, Karadeniz ve bu iki denizi birbirine bağlayan Boğazlar ile Marmara Denizi ve Ege Denizi ile çevrilidir Komşuları Yunanistan, Bulgaristan, Gürcistan, Ermenistan, İran, Irak ve Suriye'dir Zonguldak ilinin merkezi olan {{Çalışma var}} şehirdir Şehir veya kent veya kasaba Aslı Arapça'dır Ancak Arapça'da şehrin karşılığı Madina'dır En büyük yerleşim birimi anlamına gelmektedir Türkiye'nin en büyük şehirleri İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, ve Adana'dır Karadeniz kıyısında bulunan şehir, özellikle limanıyla Karadeniz, Türkiye'nin kuzeyinde bulunan denizdir Karadeniz'i çevreleyen ülkeler Türkiye, Bulgaristan, Romanya, Rusya, Ukrayna ve Gürcistan'dır Karadeniz, İstanbul Boğazı ile Marmara Denizi'ne, oradan da Çanakkale Boğazı ile Ege Denizi'ne bağlanır Türkiye'nin Karadeniz ülkeleriyle arasındaki deniz ticaretinde önemli bir yere sahiptir Ayrıca Türkiye'nin en zengin taşkömürü madenlerini barındırır Şehrin nüfusu 2008 yılına göre 106729'dur1927'de 12000 olan nüfusu 1990'da 117975'e çıkmış, 2000'de 104276'ya düşmüş, 2009'de 112369'e çıkmıştır İsminin kökeni Zonguldak İlin Türkiye Cumhuriyeti, Kuzey yarımkürede, Avrupa ve Asya kıtalarının kesişme noktasında bulunan bir ülke Ülke topraklarının büyük bir bölümü Anadolu yarımadasında, kalanı ise Balkan Yarımadası'nın uzantısı olan Trakya'da bulunur Ülkenin üç yanı Akdeniz, Karadeniz ve bu iki denizi birbirine bağlayan Boğazlar ile Marmara Denizi ve Ege Denizi ile çevrilidir Komşuları Yunanistan, Bulgaristan, Gürcistan, Ermenistan, İran, Irak ve Suriye'dir antik Çağda kullanılan tarihi adı Antik tarih insanlık tarihinin başlangıcından erken dönem Orta Çağ'a kadarki zaman dilimindeki belirgin kültürel ve siyasi olayları konu alır Her ne kadar bu bitiş tarihi (erken Orta Çağ) büyük oranda göreceli olsa da, çoğu Batılı akademisyenler Batı Roma İmparatorluğu'nın 476'daki çöküşünü antik Avrupa tarihinin (geleneksel olarak kabul edilmiş) sonu olarak tanımlarlar Sandrake'dir Bölgenin Türkleşmesinin ardından kullanılan Zonguldak adının ise"bataklık" veya "sazlık" anlamına gelen zongalık kelimesiyle ilgili olduğu ileri sürülmektedir Ayrıca farklı bir rivayete göre Belçikalı ve Fransızların burda ki kömür ocaklarını işletmesiyle maden ocakların çokluğu ve kömür zenginliginden dolayı Zone Guel Dock adından geldiği de sanılmaktadır Zonguldak, toprağının altındaki kömürün henüz varlığının bilinmediği sıralarda bir köydü Sazlık ve bataklık bir arâzide bulunduğu için (Sazlık) mânâsına gelen “Zongalık” adıyla anılırdı Yirminci asır başında küçük bir kasabayken Cumhûriyet devrinde hızla gelişmiştir Bu mütevâzi köy bilâhare modern kasaba ve büyük bir şehir hâline gelmiş ve (Zongalık) kelimesi de halk lisanında “Zonguldak” olarak yerleşmiştir Zonguldak tarihçesi Zonguldak merkezi Arkeolojik kanıtlara göre MÖ 2500'lere uzanan bir geçmişi bulunan bölgenin bilinen o ki ilk yerleşenler Hattiler, daha sonra ise Hititler olmuştur Yörenin ilk sakinleri Anadolu’nun tarihsel çağları, Çorum'un Sungurlu ilçesine 5 km uzaklıkta bulunan ve yapılan kazılarda Hitit İmparatorluğu’nun başkenti Hattuşa olduğu anlaşılan Boğazköy'de, Yozgat’ın güneydoğusuna düşen Alişarhöyük'te ve kayserinin kuzeyindeki Kültepede bulunan, çivi yazısı ile yazılmış tablet denilen kil levhacıklar ile başlar Sayıca, Alişar ve Boğazköy de az Kültepede ise on binleri aş Frig boylarından oluşan Bithin, Mariandyn ve Migdon adlı göç topluluklarıdır MÖ 7 yüzyılda başlayan Batı Anadolu’dan Anadolu kelimesi Yunanca güneşin doğduğu yer anlamına gelen “Anatoli”dan doğmuştur Romalılar, kendi topraklarına göre doğuda kaldığından buraya doğu toprağı anlamında Thema Anadolia demişlerdir Anadolu isminin bir bölge adı olması ise Selçukluların Anadoluya gelmesiyle başladı Karadeniz'e Karadeniz, Türkiye'nin kuzeyinde bulunan denizdir Karadeniz'i çevreleyen ülkeler Türkiye, Bulgaristan, Romanya, Rusya, Ukrayna ve Gürcistan'dır Karadeniz, İstanbul Boğazı ile Marmara Denizi'ne, oradan da Çanakkale Boğazı ile Ege Denizi'ne bağlanır Yunan kolonizasyonu sürecinde yörede de ticaret amaçlı limanlar kurulmuştur MÖ334’e kadar Perslerin egemenliğinde kalan bölge, Persler İran’a hakim olan eski bir kavim Ari ırkına mensup, Hint-Avrupa kavmidir MÖ 2000 yılında, kuzeyden gelip, Orta İran’a yerleştiler Eski Ortadoğu’ya hakim Elamlılar ve Medlerin hakimiyetinde yaşadılar MÖ 6 yüzyıl ortalarında, Pers Prensi Keyhüsrev, Medlerle mücâdele etti Keyhüsrev, MÖ 533’te Medlerin İran’daki hâkimiyetine son vererek, Pers İmparatorluğunu kurdu Büyük Keyhüsrev denilen ilk Pers imparatoru, İran ve Anadolu’ya hâkim olup, hudutlarını Balkanlardan Orta Asy Büyük İskender'in Anadolu seferinin ardından kısa bir süre için İskender veya III Aleksander (Yunanca: Μέγας Ἀλέξανδρος Megas Aleksandros) 20 Temmuz MÖ 356, Pella, Makedonya - 10 Haziran MÖ 323, Babil), MÖ 336 - MÖ 323 yılları arasında Makedonya kralı ve tarihteki en büyük imparatoru Makedonya kralı II Filip'in oğlu Ayrıca Büyük İskender, İskender Rumi, İskender Yunani ve Makedonyalı İskender olarak da bilinir Makedonya subaylarca yönetilmiştir Pers şatrapı Makedonya Cumhuriyeti Balkan Yarımadasında yer alan bir devlet Güneyinde Yunanistan, doğusunda Bulgaristan, batısında Arnavutluk, kuzeyinde ise Sırbistan-Karadağ'ın yer alır Başkenti Üsküp olan ülkenin Yüzölçümü 25713 km2, nüfusu 4760000, resmi dili Makedonca ve para birimi Makedonya Dinarı'dır Mithridates'in yöre halkının desteğiyle bkz VI Mithridates Batı Karadeniz bölgesinde kuurduğu Kızılırmak deltasının batı kenarından başlayıp Adapazarı ve Bilecik'in doğusuna kadar uzanır Bölüm genel olarak dağlıktır En gelişmiş şehri Kastamonu'dur Orman ürünleri ve ormancılık önemli gelir kaynağıdır Bolu ve Düzce çevresinde çok sayıda kereste fabrikası bulunmaktadır Zonguldak çevresi maden çıkarımı, Ereğli-Karabük çevresi maden işletmeleri ile Türkiye ekonomisine önemli katkıda bulunur Batı Karadeniz'in en önemli katkısı ise maden çıkarma ve işleme alanındadır Bölgenin önemli şehi Pontus devletinin parçası olan Zonguldak, Roma İmparatorluğu'nun bu devleti MS 1 yüzyılda yıkmasına dek sürmüş, Roma'nın ikiye bölünmesinin ardından sonra da Bugünkü İtalya’nın Latium bölgesinde, Tiber Irmağı’na bakan tepelerde kurulmuş birkaç köyden oluşan eski Roma, sonradan dünyanın en büyük imparatorluklarından birinin merkezi oldu Romalılar tarihte pek çok ülkenin dilini, edebiyatını, yasalarını, yönetim biçimini ve mimarlığını etkiledi Doğu Roma toprağı olmuştur Zonguldak Ereğli bölgesi Hristiyanlığın ilk yayıldığı yerlerden biri olma özelliği kazanmış, bu dönemde bkz Bizans İmparatorluğu İsa'nın havarilerinden Adreas bugün de görülebilen Resim:Christ pantocrator daphne1090-1100jpg|thumb|200px|Atina`daki Defne Kilisesi`nin kubbesindeki İsa mozaiği (1090-1100) Kutsal İbadet Mağaraları'nda ilk ayinleri düzenlemiştir Yöreye Anadolu Selçuklu ordusu bkz Anadolu Selçuklu Devleti 1084 yılında gelmiş ve yöreyi fethetmiş Daha sonra ise yöreyi 1084 yılı olayları, ölümler, doğumlar ve diğer önemli gelişmeler Cenevizliler ele geçirmiştir, beylikler döneminde ise Osmanlılarca, Cenovalılara verilen ad Cenovalılar, Ortaçağın sonlarına doğru, İtalya'daki öbür şehirler gibi cumhuriyet meydana getirmişlerdir Kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemekle beraber XI yüzyılın sonlarına doğru olduğu bilinmektedir Gemicilikte kısa zamanda ileri gitmişler, Candaroğulları bölgede hakimiyet kurmuştur Candaroğulları 13 yüzyılda Kastamonu, Sinop ve çevresinde kurulan bir beylik Aslen Türkmen bir âiledendirler Beyliğin kurucusu ise Şemseddin Yaman Candar’dır 1460 yılında Fatih Sultan Mehmet’in Amasra’yı almasıyla birlikte Zonguldak ve çevresi tamamen Osmanlıların eline geçmiştir II Mahmut döneminde, 1829 yılında bölgede ilk kömür bulunmuştur 1848'de ise ilk kömür oacakları açılmıştırBu ocakları Belçikalı ve Fransız Zonguldak limanı I Dünya Savaşı'nda Sarıkamış'a gidecek malzemelere ev sahipliği yapmış, Kurtuluş Savaşı'nda ise SSCB ile ilişkilerde önemli bir rol oynamıştır I Dünya Savaşı'ndan sonra 1919 yılında Fransız şirketlerinin haklarını korumak bahanesiyle Fransız askerleri önce Zonguldak’ı, ardından da Karadeniz Ereğli’yi işgal etmiştir; ancak, Zonguldak ve çevresindeki Müdafaa-i Hukuk Cemiyetlerine bağlı güçlerin karşı koymasıyla tehlikeye düşmüşler, 21 Haziran 1920'de de bölgeyi terketmişlerdir şirketler işletmiştir Sanayi Bölgedeki önemli sanayii tesislerinin başında Türkiye Taşkömürü Kurumu 1830 - 1848 tarihleri arasındaki arama ve işletmecilik faaliyetleri hakkında çok ayrıntılı bilgi olmamakla birlikte; 1843 tarihli resmi belgelerde, Ereğli ve Amasra’da üretilen “vapur kömürünün” İstanbul’ da pazarlamasından ve gerekli düzenlemelerin yapılmasından sonra devlet hazinesine sağlayacağı katkıdan söz edilmektedir 1848’ de yapılan inceleme ve düzenlemelerle, Ereğli Amasra arasında “taşkömürü bulunan yerler” saptanarak “havza sınırları” ilk kez tanımlanmıştır yer almaktadır İşletmecilik Başlangıcı (1843 - 1848) tarihlerine dayanmaktadır Filyos Vadisi Projesi İlk olarak Osmanlı padişahı II Abdülhamid döneminde dile getirilen Filyos vadisi'nde demirçelik fabrikaları ve liman projelerini içeren ve Batı Karadeniz bölgesi'nin kurtuluşu olarak lanse edilen Filyos Vadisi Projesi için müracaat eden 21 firmaya yer tahsisleri 2008 Mart ayının ilk haftasında yapılmış ve projenin hayata geçirilmesi için gerekli çalışmalara başlanmıştır Zonguldak ili Zonguldak ilçeleri Zonguldak ilinin merkezi olan şehirdir Karadeniz kıyısında bulunan şehir, özellikle limanıyla Türkiye'nin Karadeniz ülkeleriyle arasındaki deniz ticaretinde önemli bir yere sahiptir Ayrıca Türkiye'nin en zengin taşkömürü madenlerini barındırırFakat son dönemlerde gelirini tek yön olan taş kömüründen kazanması sebebiyle şehir hergeçen gün gerilemektedir 1995 yılında Karabük' ün il olması sebebiyle sanayi yönünden geri düşmesi şehirden dışarı göçü hızlandırmıştır Şuanda halen daha aşırı oranda göç vermektedir Zonguldak ilçeleri Ereğli, Alaplı, Devrek, Gökçebey, Çaycuma Köyleri • Akşeyh • Alancık • Aşağıçayır • Ayvatlar • Balçıklı • Bozca • Çağlı • Çırgan • Çukurören • Dağköy • Dereköy • Ebegümeci • Eceler • Enseköy • Esenköy • Futa • Göbü • Hacıali • Himmetoğlu • Kabalaklı • Kaleoğlu • Karadere • Karapınar • Kardeşler • Kargalar • Keller • Kızılcakese • Korucak • Kozluköy • Köroğlu • Köserecik • Kumtarla • Kurtköy • Olukyanı • Osmanlı • Sakaköy • Sapca • Saraycık • Sarımsak • Seyfetler • Sofular • Şirinköy • Tasmacı • Taşçılar • Türkali • Uzungüney • Üçköy • Yahma Sanayi Bölgedeki önemli sanayii tesislerinin başında Türkiye Taşkömürü Kurumu yer almaktadır İşletmecilik Başlangıcı (1843 - 1848) tarihlerine dayanmaktadır Zonguldak komşu illeri 1830 - 1848 tarihleri arasındaki arama ve işletmecilik faaliyetleri hakkında çok ayrıntılı bilgi olmamakla birlikte; 1843 tarihli resmi belgelerde, Ereğli ve Amasra’da üretilen “vapur kömürünün” İstanbul’ da pazarlamasından ve gerekli düzenlemelerin yapılmasından sonra devlet hazinesine sağlayacağı katkıdan söz edilmektedir 1848’ de yapılan inceleme ve düzenlemelerle, Ereğli Amasra arasında “taşkömürü bulunan yerler” saptanarak “havza sınırları” ilk kez tanımlanmıştır Günümüzde İlk Alışveriş Merkezi projesi yatırımını Demir Madencilik yapmaktadır Dedeman Otelcilik Alışveriş Merkezi içinde yapacağı yatırımla bölgenin ilk önemli otel yatırımını yapacaktır Zonguldak Alışveriş Merkezi projesinin Danışmanlığını Target Store Ekibi ve Başkanı Sn Semih ÜNAL yapacaktır Bölgedeki taşkömürünü işleten kurumlar: Hazine- İ Hassa (Evkaf Nezareti) Yönetimi (1848 - 1854) İngiliz (Galatalı Sarraflar) Kömür Kumpanyası İşletmeciliği (1849 - 1854) Kırım Savaşı (Geçici İngiliz) Yönetimi (1854 - 1856) Hazine- İ Hassa (Evkaf Nezareti) Yönetimi (1856 - 1861) Emanet İdare İşletmeciliği (1856 - 1859) Zafiropulos İşletmeciliği (1859- 1860) İngiliz Kömür Kumpanyası İşletmeciliği (1860- 1861) Hazine-İ Hassa (Evkaf Nezareti) Yönetimi (1861 – 1865) Bahriye Nezareti Yönetimi (1865 – 1908) Tersane İdaresi İşletmeciliği (1865 – 1882) Yerli- Yabancı Sermaye Şirketleri İşletmeciliği (1882 - 1940) Nafia Nezareti Yönetimi (1908- 1909) Orman ve Maadin Ticaret ve Ziraat Nezareti Yönetimi (1909- 1920) Dünya Ve Ulusal Kurtuluş Savaşı Dönemi (1914- 1922) İktisat Vekaleti Yönetimi (1920-1940) İş Bankası İşletmeciliği (1926- 1940) Etibank ve EKİ işletmeciliği (1937-1940) Etibank Ve EKİ Yönetimi (1940- 1957) TKİ Yönetimi (1957- 1984) TTK Yönetimi (1984-) Bölgenin diğer başlıca sanayi alanları tarım ve hayvancılık, enerji, taş ve toprağa dayalı ürünler olarak sıralanabilir Eğitim Karayolu harita İl genelinde 10 anaokulu, 324 ilköğretim okulu, 59 genel - mesleki lise olmak üzere toplam 389 okulda eğitim ve öğretim yapılmaktadır Zonguldak Karaelmas Üniversitesi; Tıp Fakültesi, Devrek Fen Edebiyat Fakültesi, Bartın Orman Fakültesi, Mühendislik Fakültesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Ereğli Eğitim Fakültesi ve Fethi Toker Güzel Sanatlar Tasarım Fakültesi olmak üzere 8 fakülte, 3 enstitü, 2 yüksekokul, 8 meslek yüksekokuldan oluşmaktadır Üniversite bünyesinde 32 profesör, 32 doçent, 259 yardımcı doçent, 106 öğretim görevlisi, 43 okutman, 256 araştırma görevlisi, 8 uzman olmak üzere toplam 736 akademik personel görev yapmaktadır Zonguldak Mutfağı Yöre mutfağında ağırlık unlu (buğday ve mısır unu) mamullerden yapılan yemek türlerindedir Zonguldak ormanlarında belki dünyanın en lezzetli kestanesi 'kuzu kestanesi' yetişmekte olup, mevsiminde toplanan kestane suda haşlanarak 'tuzlama' bütün olarak fırında kavrulmasıyla 'kavşak', 'çizilerek ateşte pişirilmesiyle kebap (kömme) biçiminde değerlendirildiği gibi kurutularak da saklanır Ülkemizde sadece KdzEreğli'de yetişen Osmanlı Çileği, orman altı bitki örtüsü içinde yer alan dağ çiçeği, kızılcık (kiren), kuşburnu, böğürtlen, fesleğen, nane, defne, karayemiş, ahlat yöre mutfağında değişik kullanma biçimlerinde değerlendirilmektedir Turizm Arkeolojik buluntulara göre MÖ 2500'lere uzanan bir geçmişi bulunan ilk yerleşimcilerinin Hattiler olduğu sanılan bölge toprakları tarih boyunca pek çok uygarlığın yaşam alanı olmuş, bu uygarlıklara ait izlerin bir kısmı günümüze intikal etmiştir Zonguldak ilinin önemli turistik ögeleri şunlardır: Tarihi yerler KdzEreğli (Heraklela Pontike), Filyos (Tieion), Mağaralar Gökgöl, Cumayanı, Kızılelma, Sofular, Ilıksu, Erçek, Cehennemağzı Mağaraları Tarihi Camiler Hidâyetullah Câmii, Lütfiye Camii, Köprülü Camii, İzzet Mehmed Paşa Câmii, Gâzi Süleymân Paşa Câmii, Orhan gazi camii(1200 yıllık)yapım tarihi bilinmeyen kapançatı köyü camisi Yaylalar Bölüklü yayla Belediyeler Zonguldak Ereğli Devrek Çaycuma Alaplı Gökçebey Bakacakkadı Kozlu Kilimli Beycuma Çatalağzı Çaydeğirmeni Elvanpazarcık Gelik Karaman Muslu Sivriler Karapınar Saltukova Filyos Perşembe Hacımusa Eğerci Çaylıoğlu Ormanlı Gümeli Nebioğlu Özbağı Gülüç Gökçeler Kandilli Öğberler |
|