Özbekistan

Özbekistan
Özbekistan Cumhuriyeti

Ülkenin Resmi Tam Adı: Özbekistan Cumhuriyeti
Kısa Şekli : Özbekistan
Yerel Tam Adı: Uzbekiston Respublikasi
Eski Adı: Özbek Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
Yönetim biçimi: Başkanlık Tipi Cumhuriyet
Başkenti: Taşkent

İdari Bölümleri: 12 vilayet, 1 özerk cumhuriyet, ve 1 şehir; Andijon Wiloyati, Bukhoro Wiloyati, Farghona Wiloyati, Jizzakh Wiloyati, Khorazm Wiloyati (Urganch), Namangan Wiloyati, Nawoiy Wiloyati, Qashqadaryo Wiloyati (Qarshi), Qoraqalpoghiston (Nukus), Samarqand Wiloyati, Sirdaryo Wiloyati (Guliston), Surkhondaryo Wiloyati (Termiz), Toshkent Shahri, Toshkent Wiloyati
Bağımsızlık Günü: 1 Eylül 1991 (Sovyetler Birliği)
Milli Bayramları: Bağımsızlık günü, 1 Eylül (1991)
Anayasası: 8 Aralık 1992

Üye Olduğu Uluslararası Örgüt ve Kuruluşlar: AsDB (Asya Kalkınma Bankası), CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), CIS (Bağımsız Devletlerin Topluluğu), EAPC (Avrupa - Atlantik Ortaklık Konseyi), EBRD (Avrupa Yatırım ve Kalkınma Bankası), ECE (Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu), ECO (Ekonomik İşbirliği Örgütü), ESCAP (Asya ve Pasifikler Ekonomik ve Sosyal Komisyonu), IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu),Intelsat, Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), NAM, OIC (İslam Konferansı Örgütü), OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), OSCE (Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Örgütü), PFP (Barış için Ortaklık), UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UPU (Dünya Posta Birliği), WFTU (Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü)

Orta Asya’da yer alan bir Türk Devleti Kuzeyve kuzeybatısında Kazakistan, doğu ve güneydoğusunda Kırgızistan ve Tacikistan, güneybatısında Türkmenistan, güneyinde ise Afganistan yer alır Amuderya (Ceyhun) ile Siriderya (Seyhun) ırmakları arasında kalan toprakların büyük bölümünü içine alır

Târihi

Özbek halkının târihinin ilk dönemlerine âit bilgi yoktur Özbeklere bu ad, ilk olarak 1313-1340 yılları arasında hüküm süren Altınordu Hükümdarı Gıyâseddîn Muhammed Özbek tarafından verildi Tîmûr Hanın ölümü üzerine zayıflayan Timur İmparatorluğu topraklarının Aral Gölü ve Seyhun Irmağının kuzeyindeki bölgede dağınık olarak yaşıyan Özbekler, Ebü’l-Hayr’ın idaresinde toplanarak, 1428’de onu kendilerine han îlân ettiler Kısa zamanda kuvetlenerek çevredeki diğer boyları da hâkimiyetleri altına aldılarCeyhunIrmağı kıyısındaki Sığnak, Arkuk, Suzak, Özkent gibi şehirleri ele geçirdiler ve bunlardan Sığnak’ı başşehir yaptılar Türkistan taraflarına düzenlenen seferlerde Kalmuklara mağlup olunca, bu durumdan istifâde eden Kanay veCanibek adlı başbuğlar bâzı Özbekleri de yanlarına alarak Çağatay Hanına sığındılar Bölgeden ayrılan bu Özbeklere Kazak veya Kırgız kazakları adı verildi

Ebü’l-Hayr’ın vefâtından sonra Özbekler, Çağatay-Moğol hükümdarı Yunus Hana yenilerek dağıldılar Ebü’l-Hayr’ın oğlu Şah Budak, Yunus Han tarafından öldürüldü Dağılan Özbekler Şah Budak’ın oğlu Muhammed Şeybek’in (Şeybânî) etrafında toplandılar Bu târihten îtibâren Şeybânîler adıyla da anılan Özbekler 1500 yılındaTîmûroğulları Devletindeki iç karışıklıktan istifâde ederek Buhara’yı zabtedip, Tîmûr Hânedanına son verdiler Harezm ve Hive’yi ele geçiren Özbekler, Çağatay Hükümdârı Bâbür’ü mağlup ettiler Belh, Herat ve Taşkent’i zapteden Özbekler, Orta Asya’nın en güçlü devleti hâline geldiler

Özbekler bir ara Safevîlere karşı yenildiler ve bâzı bölgeler ellerinden çıktı ise de 1512’de buraları geri aldılar Özbek hâkimiyeti 16 yüzyıl boyunca Mâverâünnehr’de devam etti 1598’de İkinci Abdullah Hanın vefat etmesinden altı ay sonra oğlu Abdülmü’min de kendisine bağlı taraftarlarca öldürülünce, Özbekler ülkesinin hâkimiyeti,Şeybânîlere akrabâ olan Canoğullarına (Astırhan Hanları) geçti

Özbekler on altıncı asır boyunca İran’dakiŞiî-Safevîlerle devamlı olarak savaştılar Ehl-i sünnet olanOsmanlılar ve Hindistan’daki Bâbürlülerle iyi münâsebetler kurmaya çalıştılar 17 ve 18 yüzyılın ortalarına kadar Astırhanlar Hanlığının hâkimiyeti altında kaldılar 1740’ta Nâdir Şah tarafından Astırhanlar Hanlığı yıkıldı
Nâdir Şahın vefâtından sonra, hâkimiyet Canoğullarının yerine Mangıthanlar Sülâlesine geçti Bu sülâle hâkimiyetlerini 1860’a kadar devam ettirdi 1860’tan îtibâren Türkistan içlerine doğru ilerleyen Rusların himâyesinde yarı bağımsız olarak devâm eden Buhârâ Hanlığının hâkimiyetinde kalan Özbekler, Rusların çeşitli baskıları altında yaşadılar

Bugün Özbekistan’ın bulunduğu toprakların büyük bir kısmı 19 asırda Hive, Buhara ve Hokand hanlıklarının idâresi altında bulunuyordu 1917 Sovyet Devrimi ardından, bölgede Özbeklerin ve diğer Müslümanların hemen hiç söz sâhibi olmadığı bir geçici hükümet kuruldu Aralık 1917’de Hokand’da bir millî kongre toplayan Müslümanların Mustafa Çokayev başkanlığında kurdukları hükûmet 1918’de gönderilen Rus askerleri tarafından devrildi Darbeden sonra yeni yönetime karşı Basmacı ayaklanması olarak bilinen bir direniş hareketi başladı Harezm ve Buhara Sovyet Halk Cumhûriyetlerinin kurulması Basmacı Ayaklanmasının yayılmasına sebep oldu Türkistan Komisyonunun 1922’de başlattığı reformlar neticesinde ayaklanma etkisini kaybetti

1924’te Orta Asya ve Kazakistan’da sınırları etnik temellerde tekrar belirleyen düzenleme ile Harezm, Buhara ve Türkistan cumhûriyetleri dağıtılarak bölge toprakları Özbekistan, Tacikistan, Kırgızistan, Türkmenistan ve Kazakistan arasında paylaştırıldı
Sovyetler Birliğinde 1989’da başlayan yenileşme hareketleri neticesinde, Özbekistan 1991 Ağustosunda bağımsızlığını îlân etti Daha sonra kurulan Bağımsız Devletler Topluluğuna bağlandı

Fizikî Yapı

Düz ve kurak batı kesimi Özbekistan topraklarının büyük kısmını meydana getirir Kuzeybatıda yer alan alüvyonlu Turan Ovası, güneyde Kızılkum Çölü ile birleşir Batıda yer alan Üstyurt Yaylası hafif dalgalı düz bir yüzeye sâhiptir Bölgenin en büyük özelliği alçak sıradağlar ve tuzlu bataklıklar, düdenler ve mağaralarla kaplı kapalı havzalardır Ceyhun Deltası alüvyonlu topraklarla kaplıdır Kızılkum Çölünün büyük bölümü ülke toprakları içinde kalır Özbekistan’ın doğusu ise dağlıktır Tanrı Dağlarının batı kesimlerini meydana getiren dağ silsileleri bölgeyi engebelendirir Bunlar Ugam, Pskem, Çatkal ve Kuramin sıradağlarıdır Orta Asya’nın en büyük vâdisi olan Fergana bu bölgededir
En önemli gölü Aral Gölüdür Amuderya (Ceyhun) ve Siriderya (Seyhun) nehirleri dışında irili ufaklı 600 akarsu vardır

İklimi

Özbekistan’da çok kurak kara iklimi hüküm sürer Senelik ortalama yağış miktarı 200 mm’dir Yazlar uzun, kışlar ise kısadır Yazın sıcaklık sık olarak 40°C’nin üzerine çıkar Kışın ara sıra don görülür

Tabiî Kaynaklar

Madenler: Özbekistan yeraltı zenginlikleri yönünden önemli bir ülkedir Gazlı, Carkak, Mubarak’ta doğalgaz, Fergana Vâdisi ve Aşağı Surhan-Derya’da petrol, Angran’da kömür, Almalık ve Kaytaş’ta bakır, çinko, kurşun, molibden ve Muruntau’da bol miktarda altın yatakları vardır Nuratav’dan çıkarılan Gazgan mermeri güzelliği ve dayınıklılığı ile meşhurdur
Bitki Örtüsü ve Hayvanlar: Ülke topraklarının % 12 gibi çok az kısmı ormanlarla kaplıdır Batı kesimindeki düzlükler, havzalar ve dağ eteklerinde otsu bitkiler, tepelerde ise odunsu ve çalımsı bitkiler vardır
Özbekistan’da genelde çölde yaşayan yabânî hayvanlar çoğunluktadır Dağlarda kurt, ayı, tilki, ceylan, antilop, çok sayıda kuş yaşar

Nüfus ve Sosyal Hayat

21 milyona varan Özbekistan nüfûsunu 60 kadar farklı etnik grup meydana getirir Nüfûsun % 71,4’ünü Özbekler, % 108’ini Ruslar, % 4’ünü Kazaklar, % 3,9’unu Tacikler, % 99’unu diğer etnik gruplar meydana getirir Şehirleşme hızlı olmasına rağmen, Özbeklerin dörtte üçü kırsal kesimde oturur Orta Asya’nın en büyük yerleşim merkezi olan Taşkent’te en çok yaşayan etnik grup Ruslardır Özbekistan’ın en önemli şehirleri Semerkand, Buhara, Hive ve Hokand’dır
Özbekistan’da eğitim ve kültür Rusya’nın etkisi olmasına rağmen büyük gelişme göstermiştir Taşkent Üniversitesi 1920’de kurulmuştur Günümüzde üniversite sayısı 46’ya ulaşmıştır Orta öğretimin mecburi olduğu Özbekistan’da okuma-yazma oranı % 100’e yakındır Özbekistan üniversiteleri büyük ilim merkezleridir

Ruslar, Özbekistan’ı ele geçirdikten sonra Türklerdeki millî şuuru ve dîne olan bağlılığı ortadan kaldırmak için bütün her şeylerini seferber ettiler Bunun için baskının dışında kullanılan en yaygın metod Ruslaştırma metoduydu Ruslaştırma metodu ise önce Rus dilini çok yaygın hâle getirmek şeklinde yürütüldü Fakat bunlara rağmen Müslüman Türkler inançlarını ve millî duygularını kaybetmedilerÖzbekistan’ın bağımsızlığını îlân etmesinden sonra dînî yasaklar kaldırıldı ve birçok câmi, mescit ve medrese açıldı ve dînî faaliyetler belirgin bir şekilde arttı

Özbekistan’ın Semekand ve Buhara şehirleri târih boyunca ilim ve kültür merkezi olmuştur Bunun tesirleri günümüzde hâlâ devam etmektedir Bu şehirlerde; Birûnî, Uluğ Bey, Kâdızâde-i Rûmî, Ali Şir Nevâî, Gıyâseddîn Cemşid Kâşî eş-Şirâzî, Ubeydullah-ı Ahrâr, Necmeddîn-i Kübrâ gibi âlim ve ilim adamları yetişmiştir

Ekonomi

Özbekistan ekonomisi sanâyi ve tarıma dayalıdır Dünyânın üçüncü pamuk üreticisidir İpekböcekçiliği yaygın olarak yapılır Üzümleri meşhurdur İklimi ve bitki örtüsü sığır ve koyun besiciliğine elverişlidir Bölgede en çok Karakul koyunları beslenir
Özbekistan Orta Asya’nın en önemli makina ve ağır donanım üreticisidir Çıkarılan doğal gaz boru hattı ile komşu cumhûriyetlerine de gönderilir En önemli hafif sanâyi ürünleri pamuklu ve ipekli kumaştır Aral Gölü kıyısında bulunan Muynak’ta havyar, kurutulmuş, tütsülenmiş ve tuzlanmış balık üretilir

Özbekistan yeraltı kaynakları bakımından çok zengindir Navoi eyâletinde bulunan zengin tabiî gaz, altın ve uranyım yatakları, bölgenin hızla gelişmesine sebep olmuştur Bölgede çimento fabrikası, büyük kimyâ sanâyii ve elektrik santrali kurulmuştur Zarafşan’daki Muruntau’da bulunan altın mâdeninden senede 80 tona yakın altın çıkarılmakta olup, bu miktar dünyâdaki en büyük altın ocaklarının üretiminden fazladır Çıkarılan mâdenler eyâlet merkezi Navoi’de işlenmektedir

Özbekistan bağımsızlığını kazandıktan sonra, Türkiye ile sıkı diplomatik ilişkilere girmiştir İki ülke arasında ekonomi, ticâret, kredi, turizm ve kültür anlaşmaları imzâlanmıştır

Ulaşım

Özbekistan’da ulaşım başlıca Taşkent, Semerkand, Buhara, Çarçay ve Fergana arasındaki 3000 km’lik demiryolu, 21500 km’lik şose ve Amuderyâ üzerinde 1200 km’lik su yolu ile sağlanmaktadır Birçok şehrinde havaalanı vardır

Genel İstatistiki Bilgiler

Konum: Orta Asya'da, Afganistan'ın kuzeyinde yer almaktadır
Coğrafi Konumu: 41 00 Kuzey derecesi, 64 00 Doğu boylamı
Bulunduğu Kıta: Orta Asya
Yüzölçümü: 447,400 km²
Sınırları: toplam: 6,221 km
Sınır Komşuları: Afganistan 137 km, Kazakistan 2,203 km, Kırgızistan 1,099 km, Tacikistan 1,161 km, Türkmenistan 1,621 km
Denize Kıyısı (Sahil şeridi): 0 km
İklimi: İç kısımlarda daha fazla çöl iklimi, doğuda yarı bozkır iklim görülmektedir
Deniz Seviyesinden Yüksekliği: en alçak noktası: Sariqarnish Kuli 12 m
en yüksek noktası: Adelunga Toghi 4,301 m
Doğal Kaynakları: Doğal gaz, petrol, kömür, altın, uranyum, gümüş, bakır, kurşun, çinko, tungsten, molibden
Arazi Kullanımı: tarıma uygun topraklar: %9
Devamlı Ekilen Alanlar: %1
Otlakları: %46
Ormanlık Arazisi: %3
Diğer Arazileri: %41 (1993 verileri)
Sulanan Arazisi: 40,000 km² (1993 verileri)
Nüfus: 25,155,064 (Temmuz 2001 verileri)
Nüfus Artış Oranı: %16 (2001 verileri)
Mülteci oranı: -206 mülteci/1,000 nüfus (2001 tahmini)
Bebek Ölüm Oranı: 7192 ölüm/1,000 doğan bebek (2001 tahmini)
Ortalama Hayat Süresi: Toplam Nüfusun: 6381 yıl
Erkeklerde: 6024 yıl
Kadınlarda: 6756 yıl (2001 verileri)
Ortalama Çocuk Sayısı: 306 çocuk/1 kadın (2001 tahmini)
HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %001 den az (1999 verileri)
HIV/AIDS - hastalığı olan insan sayısı: 100 den az (1999 verileri)
HIV/AIDS - hastalıklarından ölenlerin sayısı: 100 den az (1999 verileri)
Ulus: Özbekistanlı
Nüfusun Etnik Dağılımı: Özbek %80, Rus %55, Tacik %5, Kazakistanlı %3, Karakalpak %25, Tatar %15, diğer %25 (1996 verileri)
Din: Müslüman %88, Doğu Ortodoks %9, diğer %3
Diller: Özbekce %743, Rusça 142%, Tacik %44, diğer %71
Okur Yazar Oranı: 15 yaş ve üzeri için veriler
Toplam Nüfusta: %99
erkekler: %99
kadınlar: %99 (1996)
GSYİH: Satınalma Gücü paritesi - 60 milyar $ (2000 verileri)
GSYİH - reel büyüme: %21 (2000 verileri)
GSYİH - sektörel bileşim: tarım: %28
endüstri: %21
hizmet: %51 (1999 verileri)
Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %40 (2000 verileri
İş Gücü: 119 milyon (1998 verileri)
İşsizlik oranı: %10 (1999 verileri)
Endüstri: Tekstil, gıda maddeleri, makineler, metalürji, doğal gaz, kimyasallar
Endüstrinin büyüme oranı: %64 (2000 verileri)
Elektrik Üretimi: 42876 milyar kWh (1999)
Elektrik Tüketimi: 43455 milyar kWh (1999)
Elektrik İhracatı: 392 milyar kWh (1999)
Elektrik İthalatı: 75 milyar kWh (1999)
Tarım Ürünleri: Pamuk, sebze, meyve, çiftlik hayvanı
İhracat: 29 milyar $ (2000 verileri)
İhracat Ürünleri: Pamuk, altın, doğal gaz, mineral gübre, tekstil, gıda maddeleri, otomobiller
İhracat Ortakları: Rusya %13, İsviçre %10, İngiltere %10, Belçika %3, Kazakistan %4, Tacikistan %4 (1999)
İthalat: 26 milyar $ (2000 verileri)
İthalat Ürünleri: Makine ve parça, kimyasallar, metaller, gıda maddeleri
İthalat Ortakları: Rusya %14, Güney Kore %14, Almanya %11, ABD %8, Türkiye %4, Kazakistan %4 (1999)
Dış Borç Tutarı: 33 milyar $ (1999 verileri)
Para Birimi: Özbekistan Sumu (UZS)
Para Birimi Kodu: UZS
Mali Yılı: Takvim yılı

Özbekistan-Tarihi-Ekonomisi

ÖZBEKİSTAN

RESMİ ADI: Özbekistan Cumhuriyeti

YÖNETİM BİÇİMİ: Tek meclisli, çok partili cumhuriyet

YÜZÖLÇÜMÜ: 447400 km2

NÜFUS (1992): 21363000

BAŞKENT: Taşkent

BAŞLICA KENTLER VE NÜFUSLARI (1991): Taşkent (2119900), Semerkant (394600), Namangan (319200), Andijan (298300), Buhara (249600)


Özbekistan, 447400 km2'lik yüzölçümüyle Sovyetler'de dördüncü büyük cumhuriyetidir Orta Asya'da yer alan Özbekistan Cumhuriyeti pamuk üretiminde Sovyetler'de birinci, dünyada ise üçüncü gelir Ülke kuzeyde ve batıda Kazakistan, güneyde Türkmenistan ve Afganistan Demokratik Cumhuriyeti, doğuda ise Tacikistan ve Kırgızistan'la çevrilidir 1936'da kurulan Karakalpak Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Özbekistan sınırları içindedir Ülkenin büyük bölümünü Kızılkum Çölü kaplar Kuzeydeki Aral Gölü'nün batı yakası Üst Yurt Yaylası'na doğru yükselerek Tanrı Dağları'yla Altay Dağları'nın eteklerine ve vadilerine kadar uzanır Bu dağlardan akan ırmaklar çöl topraklarının sulanmasında kullanılır Başlıcaları Amu Derya (Ceyhun), Sir Derya (Seyhun) ve Zerefşan ırmakları ile kolları olan bu akarsuların çevrelediği alanda çok sayıda vaha bulunur

Özbekistan'ın ekonomisi tarıma dayanır Uzun sıcak yazlar pamuk ve pirinç tarımına, ayrıca ipek üretiminde kullanılan dut ağaçlarının yetiştirilmesine çok elverişlidir Özbekistan'da ayrıca buğday ekilir, sığır ve karakul koyunu yetiştirilir
Çeşitli Özbekistan kentlerindeki fabrikalarda, ülkede üretilen pamuk, ipek ve öteki tarım ürünleri işlenir ve Sovyetler'in bütün bölgelerine gönderilir Ülkenin başkenti ve en önemli kenti olan Taşkent'te tarım ve başka makineler üretilir Ünlü İpek Yolu üstünde olan Taşkent, Orta Asya'nın en büyük ticari, siyasal ve kültürel merkezidir


1966'daki depremde yıkıma uğrayan kentin büyük bölümü sonradan yeniden yapılmıştır Semerkant ve Buhara kentleri ise eğitim ve dokuma merkezleridir Özbekistan'da, Önemli yerleşim merkezlerini birbirine bağlayan gelişmiş bir demiryolu ağı bulunur Taşkent Orta Asya'daki Sovyet cumhuriyetlerinin en önemli havayolu kavşağıdır
Özbekistan'da etnik grupların sayısı 60'ı bulur Ülke halkının üçte ikisinden biraz fazlasını Türk soyundan ve Müslüman olan Özbekler oluşturur Özbekistan dünyanın önemli İslam kültür merkezlerinden biridir

Ruslar, Tatarlar ve Kazaklar ülkedeki öbür büyük etnik gruplardır Ayrıca ülkede az sayıda Tacik ve Karakalpak yaşar Özbekistan'ın resmi dili, Çağatayca'nın devamı ve bir Türk lehçesi olan Özbekçe'dir
Birûnî, Uluğ Bey, Ali Şir Nevai Özbekistan' in yetiştirdiği değerli bilim adamı, şair ve yazarların en önde gelenleridir {bak ALİ ŞİR NEVAİ; BİRÛNÎ; ULUĞ Bey) İÖ 4 yüzyılda Büyük İskender'in istilasına uğrayan Semerkant, o dönemde gelişkin bir başkentti Daha sonra sırayla Araplar'ın, Türkler'in ve MoğoUar'ın eline geçti En parlak dönemine 14 yüzyılda, Timur İmparatorluğu'nun başkentiyken ulaştı {bak TİMUR) Kentte Timur'un kendi türbesi de içinde olmak üzere kubbeli ve seramik bezeli camilerle türbeler, Bibihanım Medresesi ve Timur'un torunu Uluğ Bey'in yaptırdığı gözlemevi dikkati çeker

Buhara eski zamanlarda Asya'nın uzak bölgelerinden gelen kervan yollarının birleştiği bir alışveriş merkeziydi 19 yüzyıl başlarında Buhara, Hokand ve Hive'de kurulan üç Müslüman devleti 19 yüzyılın sonlarında Rus Çarlığı'nın istilasına uğradı 1917'de Ekim Devrimi sırasında Özbekler ve öteki Müslümanlar, yönetimi ele geçiren devrimci güçlere karşı başkaldırdı 1918'de Türkistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, 1920'de ise Harezm ve Buhara Sovyet Halk cumhuriyetleri kuruldu 1924'te bu üç cumhuriyet dağıtıldı; bölge toprakları Özbekistan, Tacikistan, Kırgızistan, Türkmenistan ve Kazakistan arasında paylaştırıldı

1989 yazında Özbekler ile gene Müslüman bir Türk topluluğu olan Meshetler (Ahıskalar) arasında ekonomik nedenlerden kaynaklanan çatışmalar çıktı 100'ün üzerinde ölü ve 1000'den fazla yaralıyla sonuçlanan çatışmaların yatıştınlmasmın ardından çok sayıda Meshet Volga bölgesinin iç kesimlerine yerleştirildi

Özbekistan'ın nüfusu 19569000'dir (1988)
SSCB'nin dağılması üzerine 31 Ağustos 1991'de bağımsızlığını ilan eden Özbekistan'da 29 Arahk'taki ilk doğrudan başkanlık seçimini eski komünist önder İslam Kerimov kazandı İstikran ve laik düzeni korumaya özen gösteren Kerimov, sıkı denetim altında adım adım siyasal ve toplumsal değişiklikler yapmaya yöneldi İslamcı ve liberal akımların ağırlık taşıdığı muhalefete karşı 1992 ilkbaharında sert önlemlere başvurdu Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) içinde yer alan Özbekistan 1992'de dış dünyaya açılma yönünde önemli adımlar atmaya başladı Yeni dönemde ülkenin başlıca sorunları yüksek işsizlik ve enflasyon, dış ticarette Rusya'ya bağımlılık ve ihracatın büyük ölçüde pamuğa dayanmasıydı