İsveç

İsveç İsveç Krallığı

Ülkenin Resmi Tam Adı: İsveç Krallığı

Kısa Şekli : İsveç

Yerel Tam Adı: Konungariket Sverige

Yerel Kısa Şekli: Sverige

Yönetim biçimi: Meşruti Krallık

Başkenti: Stockholm

İdari Bölümleri: 21 bölge; Blekinge, Dalarnas, Gavleborgs, Gotlands, Hallands, Jamtlands, Jonkopings, Kalmar, Kronobergs, Norrbottens, Orebro, Ostergotlands, Skane, Sodermanlands, Stockholms, Uppsala, Varmlands, Vasterbottens, Vasternorrlands, Vastmanlands, Vastra Gotalands

Bağımsızlık Günü: 6 Haziran 1523

Milli Bayramları: Bayrak Günü, 6 Haziran

Anayasası: 1 Ocak 1975




Üye Olduğu Uluslararası Örgüt ve Kuruluşlar: AfDB (Afrika Kalkınma Bankası), AsDB (Asya Kalkınma Bankası), AG (Avustralya Grubu), BIS (Uluslararası İmar Bankası), CBSS (Baltik Ülkeleri Konseyi), CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), CE (Avrupa Konseyi), CERN (Avrupa Nükleer Araştırma Teşkilatı), EAPC (Avrupa - Atlantik Ortaklık Konseyi), EBRD (Avrupa Yatırım ve Kalkınma Bankası), ECE (Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu), EIB (Avrupa Yatırım Bankası), ESA (Avrupa Uzay Ajansı), Avrupa Birliği, FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), G- 6, G- 9, G-10, IADB (Amerika Bölgesi Kalkınma Bankası), IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICC (Milletlerarası Ticaret Odası), ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IEA (Uluslararası Enerji Ajansı), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), IHO (Uluslararası Hidrografi Örgütü), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Inmarsat (Uluslararası Denizcilik Uydu Teşkilatı), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (Uluslararası Göçmen Teşkilatı), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), MINURSO (BM Bati Sahra Referandum Misyonu), NAM, NC, NEA (Nükleer Enerji Ajansı), NIB (İskandinavya Yatırım Bankası), NSG, OAS (Amerika Devletleri Teşkilatı), OECD (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü),OPCW, OSCE (Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Örgütü), PCA (Daimi Hakemlik Mahkemesi), PFP (Barış için Ortaklık), UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNHCR (BM Mülteciler Yüksek Komiserliği), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UNIKOM (BM Irak-Kuveyt Gözlem Misyonu), UNITAR (BM Eğitim Araştırma Enstitüsü), UNMEE (BM Etyopya-Eritre Misyonu), UNMIBH (BM Bosna Hersek Misyonu), UNMIK (BM Kosova Geçici Yönetimi), UNMOGIP (BM Hint Pakistan Askeri Gözlem Grubu), UNMOP (BM Prevlaka Gözlem Misyonu), UNOMIG (BM Gürcistan Gözlem Misyonu), UNTAET (BM Doğu Timor Geçiş Yönetimi), UNTSO (BM Mütareke Gözlem Örgütü), UPU (Dünya Posta Birliği), WEU (Batı Avrupa Konseyi), WFTU (Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü), ZC
Avrupa’nın kuzey batısında, Fin-İskandinav yaylasının bir kısmını kaplayan, bembeyaz karlarla ve yemyeşil tabiatla örtülü bir devlet Kuzeydoğusunda Finlandiya, kuzeybatı ve batısında Norveç, doğusunda Baltık Denizi ile Botni Körfezi, güneybatısında Skagerrak ve Kattegat vardır

Târihi

İsveç’e ilk insan yerleşmeleri, eldeki belgelere göre MÖ 800 yıllarında İsveç’in güney ucunda görülmüştür İlk İsveçliler zamanla kuzeye doğru yayılmaya başlamışlardır Sonraları ticâret yapmak için Akdeniz’e açılmışlar, Romalılarla ticârî ilişkiler kurmuşlardır İsveç’in adı Svear kabilelerinden gelir Ülkenin başlangıç târihinde ülkenin güneyinde yerleşmiş olan Gotarlarla Svearlar arasında uzun süreli çatışmalar olmuştur Svearların Gotarları Brevalla’da yenmesiyle İsveç Krallığı kurulmuştur İsveç’e MS 4 yüzyıldan başlayarak bâzı Germen kabileleri göç etmişlerdir

Dokuzuncu yüzyılda İsveç kralları Normanların Batı Avrupa’ya yaptıkları akınlara katıldılar Ama asıl gâyeleri doğuda bir takım topraklar elde etmekti Doğuya yönelen İsveçliler Novgorod ve Kiev’i ele geçirerek, buralarda birer prenslik kurdular Onuncu ve on birinci yüzyıllarda Norveç ve Danimarka ile aralıklı çatışmalara girdiler On birinci yüzyılda Hıristiyanlık İsveç’te resmî din olarak kabul edildi On ikinci yüzyılda kral olan Aziz Erik, Finlandiya’yı topraklarına kattı On üçüncü yüzyılda ise, dört İskandinav ülkesi (İsveç, Norveç, Danimarka ve Finlandiya) Kalman Birliği adı ile bir tek otorite altında toplandılar (1397)

Kalman Birliği yaklaşık 125 yıl sürdü Danimarka ile İsveç arasındaki zıtlaşmalar yoğunlaşınca, İsveç Kralı Gustaf Vafa, Danimarkalıları İsveç’ten kovarak birliğe son verdi 1523’te İsveç Kralı Gustaf Vafa, İsveç’in bağımsızlığını îlân etti 1520’lerde başlayan Lutherci Reform hareketleri başarıya ulaşınca, 1529’da Roma ile ilişkileri kesildi Bunu tâkip eden 200 yıl içinde İsveç; Danimarka, Polonya ve Rusya’yla Baltık egemenliği için birçok savaşlar yapmıştır Kral İkinci Gustaf Danimarka’yla barış imzalamış, Polonya Prusyasını ele geçirmiş, 30 yıl savaşlarına önemli katkıda bulunmuştur

Vestfalya Antlaşması ile (1648) İsveç büyük bir devlet olmuştur Baltık Denizindeki hâkimiyeti, Ruslara Poltava’da İsveç orduları yenilince son bulmuştur (1709) Napolyon’un generallerinden Jean Buptiste Bernadotte 1818 yılında Ondördüncü Karl adıylaİsveç kralı olmuştur Bugün İsveç’te hüküm süren kral âilesi bu soydandır On dördüncü Karl döneminde İsveç ile Norveç birleşmiş bu birleşme 1905 yılında barışcı bir biçimde son bulmuştur İsveç Birinci ve İkinci Dünyâ Savaşlarında tarafsız olarak kalmıştır Günümüzde tarafsız politikasına ters düşeceği için Nato ve AET’ye girmemektedir İsveç bugün Anayasal bir Monarşi ile idâre edilmektedir






Fizikî Yapı

İsveç, İskandinav Yarımadasının 5/8’ini kaplar İnce, uzun bir ülkedir Kuzey kesimi kutup çemberinin içinde kalır İsveç, İskandinav Yarımadasının güneyini kaplayan bir ırmaklar ve göller bölgesidir Ülkede irili ufaklı 96000 kadar göl vardır İsveç’in kuzeybatısı dağlıktır Kjölen Dağları ve İskandinav Alplerinin doğu yamaçları bu kesimdedir Kjölen Dağları üzerinde İsveç’in en yüksek tepesi olan Kebneka (2123 m) bulunur Kuzey bölgesi birçok ırmakla doludur Bu ırmaklar güneyde Bothnia Körfezine dökülürler

Başlıca ırmakları; Klar, Une, Angerman, Dal, İndals, Pite, Lule, Kalij, Torne ve Skellette’dir Kjölen Dağlarının yüksek yamaçlarında yüzlerce küçük buzul ovaları vardır Norland Bothnia Körfezinde Kjölen Dağlarına kadar kat kat sıralanmış bir yayla dizisi bulunur Büyük göller bölgesini birçok göl meydana getirmiştir Bu göllerden en büyüğü 5545 km2lik Vanern Gölüdür Diğer önemli gölleri ise Vattern, Jalmar ve Malar’dır Kumsal sâhili olan Czania dışında İsveç kıyıları çoğunlukla kayalık ve küçük adalarla doludur Baltık Denizinde bulunan Scania, Gotland ve Oland adaları tortul asıllı engebesiz ve düz topraklardan meydana gelmiştir

İklim





İskandinav Dağlarının Atlas Okyanusu etkisinden koruduğuİsveç’in iklimi serttir İklim güney ve kuzeyde iki ayrı karakter taşır Güney yarıda Orta Avrupa iklimi, Kuzey yarıda ise Doğu Avrupa iklimi hâkimdir Doğu bölümü Sovyetler Birliği yönünden gelen soğuk rüzgârların etkisi altındadır Bu bölgede kış mevsimi uzun, yaz mevsimi kısadır Kuzeyde yıllık ısı ortalaması +3, güneyde ise +7°C dir En kuzeyde Ocak ayı -15°C, Haziran ayında ise +12°C dolayındadır Yıllık yağış ortalaması güneybatıda 600 mm, kuzeyde ise 400 mm arasındadır

Tabiî Kaynakları

Bitki örtüsü: İsveç’in yarısından fazlası % 55’i ormanlarla kaplıdır Sık orman bölgelerinde en çok yetişen ağaç; gürgen, çam, ladin ve huş türleridir Güneyde kışın yapraklarını döken orman ağaçları mevcuttur Kuzeyde yüksek arazide orman bölgesi sona erip yerini kırlara ve açık alanlara bırakır Lapland bölgesinde kutup bitkileri vardır Bunlar bodur kayın ağaçları, seyrek çalılar ve tundralardır
Mâdenler: İsveç mâden kaynakları bakımından zengin bir ülkedir Özellikle demir filizi ilk sırayı alır Bakır ve çinko bakımından zengin olan İsveç’te ayrıca altın, gümüş, volfram, nikel ve kömür yatakları bulunur

Nüfus ve Sosyal Hayat




İsveç nüfûsu 8673000’dir Nüfûsun hemen hemen bütün kısmı Germen asıllıdır Nüfûsun 9 83’ü şehirlerde geri kalanı köylerde yaşar İsveç’te km2ye 19 kişi düşer Başlıca şehirleri Stockholm, Göteburg, Malmö ve Upsala’dır
Dîni: Halkın yaklaşık % 90’ı Protestandır Protestanlık devletin resmî dîni sayılmaktadır
Eğitimi: İsveç’te 7 ile 16 yaş arasında eğitim mecbûrîdir Okur-yazar oranı yaklaşık % 100’dür Altı tane üniversite vardır Bunlardan en önemlisi olan Upsala üniversitesi eski târihlerde kurulmuştur

Siyâsî Hayat

İsveç, Anayasaya dayalı bir Monarşi ile yönetilmektedir Kral sınırlı yetkilere sahiptir Yürütme yetkisi bakanlar kurulunca kullanılır İsveç Parlamentosu “Riksdag” 349 üyeli bir tek meclisten meydana gelir Parlamento üyeleri her üç yılda bir yapılan seçimlerle seçilir İsveç mahallî idare olarak 278 belediyeye bölünmüştür Bu belediyeler 24 ayrı bölgede toplanır

Ekonomi

Yarısı çam ormanlarıyla kaplı olan, verimli su gücüne, demir filizine, uranyuma ve diğer minerallere sahip olan İsveç çok yönlü bir hammadde ve onun işlenmesini sağlayan bir sanâyiye sâhiptir




Tarım: İsveç’te tarım yapılabilen alanlar toplam arazinin % 9’undan ibârettir Fakat ülkenin besin ihtiyâcının % 90’ını bu topraklardan karşılamaktadır Nüfûsun % 7’si tarımla uğraşmaktadır Tarım alanları az olmasına rağmen modern teknikler uygulandığı için, en yüksek verim elde edilir İsveç’te tahıl üretiminin başında yulaf gelir Yetiştirdiği ürünler arasında, çavdar, buğday, arpa, patates ve pancar ön sırayı alır
Hayvancılık: İsveç topraklarının % 2’sinden azı otlaktır Hayvancılık devlet tarafından desteklenmektedir Yetiştirilen hayvanlarla ülkenin et, süt, tereyağ, peynir ve yumurta ihtiyacı karşılanmaktadır Balıkçılık kıyılarda ve göllerde yapılır Önemli bir gelir kaynağıdır

Sanayi: İsveç’in sanâyi kalkınması mâden kaynaklarına dayanır Çok bol ve çeşitli mâden kaynaklarının başlıcası demir yatakları olup, dünyâ demir üretiminin % 25’ini İsveç sağlar Ayrıca ülkede manganez, altın, bakır, gümüş ve kömür çıkar Yeşil altın olarak bilinen ormanlar kereste ve kağıt hamuru ihtiyâcını karşılar Ülkenin nehirlerinden elde edilen elektrik enerjisi, ülkenin sanâyii için gerekli olan enerjiyi sağlar




İsveç’in belli başlı sanayi ürünleri, makina, taşıt araçları, gemi inşâası (dünyâ üretiminde üçüncü), elektronik donanım, telefon, uçak, harp araçları, lokomotif, bilyalı yataklardır Bütün bu sanâyi fabrikaları özellikle başşehir Stockholm ve Göteburg çevresinde yoğunlaşır Malmö’da dokumacılık, Örebro’da dericilik, Helsingborg’da kauçuk sanayi gelişmiştir Ülke mobilya, porselen ve camcılık açısından milletlerarası bir üne sâhiptir Ülke işgücünün % 29’u ağır sanâyi ve mâdencilik kesiminde çalışmaktadır
Ticâret: İsveç özellikle besin maddesi (meyve ve tahıl), yağ, hammaddeler (kömür, krom, manganez, petrol, tuz, potas, kauçuk, yün ve pamuk vb) alır İhraç ettiği ürünler arasında kereste, kağıt hamuru, demir filizi, makina, çeşitli âletler, kibrit, kağıt, motorlu taşıtlar, silâh ve gemi bulunur Ticâret yaptığı ülkelerin başında Norveç, İngiltere, Batı Almanya ve ABD gelir




Ulaşım: Ülkede karayollarının uzunluğu 184094 km’dir Demiryollarının uzunluğu ise 12005 km olup, bunun 11377 kilometresi devlete âittir 7583 kilometresinde elektrikli trenler çalışır Hava ulaşımını ise İskandinavya hava yolları ile sağlamaktadır
Deniz ticâret filosunda 3,76 milyon gross tonluk 502 gemi bulunur En büyük limanları Stockholm ve Göteborg’dur

Genel İstatistiki Bilgiler

Konum: Kuzey Avrupa, Baltik Denizi kıyısında, Finlandiya ile Norveç arasında yer alır

Coğrafi Konumu: 62 00 Kuzey derecesi, 15 00 Batı boylamı

Bulunduğu Kıta: Avrupa

Yüzölçümü: 449,964 km²

Sınırları: toplam: 2,205 km

Sınır Komşuları: Finlandiya 586 km, Norveç 1,619 km

Denize Kıyısı (Sahil şeridi): 3,218 km

İklimi: Güneyde ılıman, kuzeyde subarktik iklim tipi görülür

Arazi Yapısı: Daha fazla düz ve kısmen dalgalı ovalar, batıda dağlar yer alır

Deniz Seviyesinden Yüksekliği: en alçak noktası: Baltik Denizi 0 m

en yüksek noktası: Kebnekaise 2,111 m

Doğal Kaynakları: Çinko, demir, kurşun, bakır, gümüş, kereste, uranyum, hidro enerji

Arazi Kullanımı: tarıma uygun topraklar: %7

Devamlı Ekilen Alanlar: %0

Otlakları: %1

Ormanlık Arazisi: %68

Diğer Arazileri: %24 (1993 verileri)

Sulanan Arazisi: 1,150 km² (1993 verileri)

Ülkede Görülme Olasılığı Olan Doğal Afetler: Çevrili sularda yüzen buz kitleleri deniz trafiğini engellemektedirler

Nüfus: 8,875,053 (Temmuz 2001 verileri)

Nüfus Artış Oranı: %002 (2001 verileri)

Mülteci oranı: 091 mülteci/1,000 nüfus (2001 tahmini)

Bebek Ölüm Oranı: 347 ölüm/1,000 doğan bebek (2001 tahmini)

Ortalama Hayat Süresi: Toplam Nüfusun: 7971 yıl

Erkeklerde: 7707 yıl

Kadınlarda: 825 yıl (2001 verileri)

Ortalama Çocuk Sayısı: 153 çocuk/1 kadın (2001 tahmini)

HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %008 (1999 verileri)

HIV/AIDS - hastalığı olan insan sayısı: 3,000 (1999 verileri)

HIV/AIDS - hastalıklarından ölenlerin sayısı: 100 den az (1999 verileri)

Ulus: İsveçli

Nüfusun Etnik Dağılımı: İsveç, Fin ve Sami azınlığı, Yugoslav, Norveç, Yunan, Türk

Din: Lutherci %87, Roma Katolikleri, Ortodoks, Baptist, Müslüman, Musevi, Budist

Diller: İsveççe

Okur Yazar Oranı: 15 yaş ve üzeri için veriler

Toplam Nüfusta: %99 (1979 verileri)

GSYİH: Satınalma Gücü paritesi - 197 milyar $ (2000 verileri)

GSYİH - reel büyüme: %43 (2000 verileri)

GSYİH - sektörel bileşim: tarım: %22

endüstri: %279

hizmet: %699 (1999)

Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %12 (2000 verileri)

İş Gücü: 44 milyon (2000 verileri)

İşsizlik oranı: %6 (2000 verileri)

Endüstri: Demir - çelik, ağaç ve kağıt mamulleri, gıda maddeleri, motorlu araçlar

Endüstrinin büyüme oranı: %7 (2000 verileri)

Elektrik Üretimi: 146633 milyar kWh (1999)

Elektrik Tüketimi: 128819 milyar kWh (1999)

Elektrik İhracatı: 159 milyar kWh (1999)

Elektrik İthalatı: 835 milyar kWh (1999)

Tarım Ürünleri: Hububat, şeker pancarı, patates, et, süt

İhracat: 955 milyar $ (2000)

İhracat Ürünleri: makine %35, motorlu araçlar, ağaç ürünleri, demir - çelik, kimyasallar

İhracat Ortakları: AB %55, ABD %9, Norveç %8 (1999)

İthalat: 80 milyar $ (2000)

İthalat Ürünleri: Makine, petrol ve petrol ürünleri, kimyasallar, motorlu araçlar, demir-
çelik, gıda maddeleri, giysi

İthalat Ortakları: AB %67, Norveç %8, ABD %6 (1999)

Dış Borç Tutarı: 665 milyar $ (1994)

Para Birimi: İsveç Kronu (SEK)

Para Birimi Kodu: SEK

Mali Yılı: Takvim yılı

DEVLETİN ADI: İsveç Krallığı

BAŞŞEHRİ: Stockholm

YÜZÖLÇÜMÜ: 449964 km2

NÜFUSU: 8673000

RESMİ DİLİ: İsveççe

DİNİ: Hıristiyanlık

PARA BİRİMİ: Kron

Avrupa'nın kuzey batısında, Fin-İskandinav yaylasının bir kısmını kaplayan, bembeyaz karlarla ve yemyeşil tabiatla örtülü bir devlet Kuzeydoğusunda Finlandiya, kuzeybatı ve batısında Norveç, doğusunda Baltık Denizi ile Botni Körfezi, güneybatısında Skagerrak ve Kattegat vardır


Târihi





İsveç'e ilk insan yerleşmeleri, eldeki belgelere göre MÖ 800 yıllarında İsveç'in güney ucunda görülmüştür İlk İsveçliler zamanla kuzeye doğru yayılmaya başlamışlardır Sonraları ticâret yapmak için Akdeniz'e açılmışlar, Romalılarla ticârî ilişkiler kurmuşlardır İsveç'in adı Svear kabilelerinden gelir Ülkenin başlangıç târihinde ülkenin güneyinde yerleşmiş olan Gotarlarla Svearlar arasında uzun süreli çatışmalar olmuştur Svearların Gotarları Brevalla'da yenmesiyle İsveç Krallığı kurulmuştur İsveç'e MS 4 yüzyıldan başlayarak bâzı Germen kabileleri göç etmişlerdir


Dokuzuncu yüzyılda İsveç kralları Normanların Batı Avrupa'ya yaptıkları akınlara katıldılar Ama asıl gâyeleri doğuda bir takım topraklar elde etmekti Doğuya yönelen İsveçliler Novgorod ve Kiev'i ele geçirerek, buralarda birer prenslik kurdular Onuncu ve on birinci yüzyıllarda Norveç ve Danimarka ile aralıklı çatışmalara girdiler On birinci yüzyılda Hıristiyanlık İsveç'te resmî din olarak kabul edildi On ikinci yüzyılda kral olan Aziz Erik, Finlandiya'yı topraklarına kattı On üçüncü yüzyılda ise, dört İskandinav ülkesi (İsveç, Norveç, Danimarka ve Finlandiya) Kalman Birliği adı ile bir tek otorite altında toplandılar (1397)





Kalman Birliği yaklaşık 125 yıl sürdü Danimarka ile İsveç arasındaki zıtlaşmalar yoğunlaşınca, İsveç Kralı Gustaf Vafa, Danimarkalıları İsveç'ten kovarak birliğe son verdi 1523'te İsveç Kralı Gustaf Vafa, İsveç'in bağımsızlığını îlân etti 1520'lerde başlayan Lutherci Reform hareketleri başarıya ulaşınca, 1529'da Roma ile ilişkileri kesildi Bunu tâkip eden 200 yıl içinde İsveç, Danimarka, Polonya ve Rusya'yla Baltık egemenliği için birçok savaşlar yapmıştır Kral İkinci Gustaf Danimarka'yla barış imzalamış, Polonya Prusyasını ele geçirmiş, 30 yıl savaşlarına önemli katkıda bulunmuştur Vestfalya Antlaşması ile (1648) İsveç büyük bir devlet olmuştur



Baltık Denizindeki hâkimiyeti, Ruslara Poltava'da İsveç orduları yenilince son bulmuştur (1709) Napolyon'un generallerinden Jean Buptiste Bernadotte 1818 yılında Ondördüncü Karl adıylaİsveç kralı olmuştur Bugün İsveç'te hüküm süren kral âilesi bu soydandır On dördüncü Karl döneminde İsveç ile Norveç birleşmiş bu birleşme 1905 yılında barışcı bir biçimde son bulmuştur İsveç Birinci ve İkinci Dünyâ Savaşlarında tarafsız olarak kalmıştır Günümüzde tarafsız politikasına ters düşeceği için Nato ve AET'ye girmemektedir İsveç bugün Anayasal bir Monarşi ile idâre edilmektedir


Fizikî Yapı





İsveç, İskandinav Yarımadasının 5/8'ini kaplar İnce, uzun bir ülkedir Kuzey kesimi kutup çemberinin içinde kalır İsveç, İskandinav Yarımadasının güneyini kaplayan bir ırmaklar ve göller bölgesidir Ülkede irili ufaklı 96000 kadar göl vardır İsveç'in kuzeybatısı dağlıktır Kjölen Dağları ve İskandinav Alplerinin doğu yamaçları bu kesimdedir Kjölen Dağları üzerinde İsveç'in en yüksek tepesi olan Kebneka (2123 m) bulunur Kuzey bölgesi birçok ırmakla doludur Bu ırmaklar güneyde Bothnia Körfezine dökülürler Başlıca ırmakları, Klar, Une, Angerman, Dal, İndals, Pite, Lule, Kalij, Torne ve Skellette'dir Kjölen Dağlarının yüksek yamaçlarında yüzlerce küçük buzul ovaları vardır Norland Bothnia Körfezinde Kjölen Dağlarına kadar kat kat sıralanmış bir yayla dizisi bulunur Büyük göller bölgesini birçok göl meydana getirmiştir Bu göllerden en büyüğü 5545 km2lik Vanern Gölüdür Diğer önemli gölleri ise Vattern, Jalmar ve Malar'dır Kumsal sâhili olan Czania dışında İsveç kıyıları çoğunlukla kayalık ve küçük adalarla doludur Baltık Denizinde bulunan Scania, Gotland ve Oland adaları tortul asıllı engebesiz ve düz topraklardan meydana gelmiştir


İklim





İskandinav Dağlarının Atlas Okyanusu etkisinden koruduğuİsveç'in iklimi serttir İklim güney ve kuzeyde iki ayrı karakter taşır Güney yarıda Orta Avrupa iklimi, Kuzey yarıda ise Doğu Avrupa iklimi hâkimdir Doğu bölümü Sovyetler Birliği yönünden gelen soğuk rüzgârların etkisi altındadır Bu bölgede kış mevsimi uzun, yaz mevsimi kısadır Kuzeyde yıllık ısı ortalaması +3, güneyde ise +7°C dir En kuzeyde Ocak ayı -15°C, Haziran ayında ise +12°C dolayındadır Yıllık yağış ortalaması güneybatıda 600 mm, kuzeyde ise 400 mm arasındadır


Tabiî Kaynakları





Bitki örtüsü: İsveç'in yarısından fazlası % 55'i ormanlarla kaplıdır Sık orman bölgelerinde en çok yetişen ağaç, gürgen, çam, ladin ve huş türleridir Güneyde kışın yapraklarını döken orman ağaçları mevcuttur Kuzeyde yüksek arazide orman bölgesi sona erip yerini kırlara ve açık alanlara bırakır Lapland bölgesinde kutup bitkileri vardır Bunlar bodur kayın ağaçları, seyrek çalılar ve tundralardır
Mâdenler: İsveç mâden kaynakları bakımından zengin bir ülkedir Özellikle demir filizi ilk sırayı alır Bakır ve çinko bakımından zengin olan İsveç'te ayrıca altın, gümüş, volfram, nikel ve kömür yatakları bulunur


Nüfus ve Sosyal Hayat


İsveç nüfûsu 8673000'dir Nüfûsun hemen hemen bütün kısmı Germen asıllıdır Nüfûsun 9 83'ü şehirlerde geri kalanı köylerde yaşar İsveç'te km2ye 19 kişi düşer Başlıca şehirleri Stockholm, Göteburg, Malmö ve Upsala'dır
Dîni: Halkın yaklaşık % 90'ı Protestandır Protestanlık devletin resmî dîni sayılmaktadır
Eğitimi: İsveç'te 7 ile 16 yaş arasında eğitim mecbûrîdir Okur-yazar oranı yaklaşık % 100'dür Altı tane üniversite vardır Bunlardan en önemlisi olan Upsala üniversitesi eski târihlerde kurulmuştur


Siyâsî Hayat


İsveç, Anayasaya dayalı bir Monarşi ile yönetilmektedir Kral sınırlı yetkilere sahiptir Yürütme yetkisi bakanlar kurulunca kullanılır İsveç Parlamentosu 'Riksdag' 349 üyeli bir tek meclisten meydana gelir Parlamento üyeleri her üç yılda bir yapılan seçimlerle seçilir İsveç mahallî idare olarak 278 belediyeye bölünmüştür Bu belediyeler 24 ayrı bölgede toplanır


Ekonomi




Yarısı çam ormanlarıyla kaplı olan, verimli su gücüne, demir filizine, uranyuma ve diğer minerallere sahip olan İsveç çok yönlü bir hammadde ve onun işlenmesini sağlayan bir sanâyiye sâhiptir


Tarım: İsveç'te tarım yapılabilen alanlar toplam arazinin % 9'undan ibârettir Fakat ülkenin besin ihtiyâcının % 90'ını bu topraklardan karşılamaktadır Nüfûsun % 7'si tarımla uğraşmaktadır Tarım alanları az olmasına rağmen modern teknikler uygulandığı için, en yüksek verim elde edilir İsveç'te tahıl üretiminin başında yulaf gelir Yetiştirdiği ürünler arasında, çavdar, buğday, arpa, patates ve pancar ön sırayı alır
Hayvancılık: İsveç topraklarının % 2'sinden azı otlaktır Hayvancılık devlet tarafından desteklenmektedir Yetiştirilen hayvanlarla ülkenin et, süt, tereyağ, peynir ve yumurta ihtiyacı karşılanmaktadır Balıkçılık kıyılarda ve göllerde yapılır Önemli bir gelir kaynağıdır


Sanayi: İsveç'in sanâyi kalkınması mâden kaynaklarına dayanır Çok bol ve çeşitli mâden kaynaklarının başlıcası demir yatakları olup, dünyâ demir üretiminin % 25'ini İsveç sağlar Ayrıca ülkede manganez, altın, bakır, gümüş ve kömür çıkar Yeşil altın olarak bilinen ormanlar kereste ve kağıt hamuru ihtiyâcını karşılar Ülkenin nehirlerinden elde edilen elektrik enerjisi, ülkenin sanâyii için gerekli olan enerjiyi sağlar


İsveç'in belli başlı sanayi ürünleri, makina, taşıt araçları, gemi inşâası (dünyâ üretiminde üçüncü), elektronik donanım, telefon, uçak, harp araçları, lokomotif, bilyalı yataklardır Bütün bu sanâyi fabrikaları özellikle başşehir Stockholm ve Göteburg çevresinde yoğunlaşır Malmö'da dokumacılık, Örebro'da dericilik, Helsingborg'da kauçuk sanayi gelişmiştir Ülke mobilya, porselen ve camcılık açısından milletlerarası bir üne sâhiptir Ülke işgücünün % 29'u ağır sanâyi ve mâdencilik kesiminde çalışmaktadır
Ticâret: İsveç özellikle besin maddesi (meyve ve tahıl), yağ, hammaddeler (kömür, krom, manganez, petrol, tuz, potas, kauçuk, yün ve pamuk vb) alır İhraç ettiği ürünler arasında kereste, kağıt hamuru, demir filizi, makina, çeşitli âletler, kibrit, kağıt, motorlu taşıtlar, silâh ve gemi bulunur Ticâret yaptığı ülkelerin başında Norveç, İngiltere, Batı Almanya ve ABD gelir


Ulaşım: Ülkede karayollarının uzunluğu 184094 km'dir Demiryollarının uzunluğu ise 12005 km olup, bunun 11377 kilometresi devlete âittir 7583 kilometresinde elektrikli trenler çalışır Hava ulaşımını ise İskandinavya hava yolları ile sağlamaktadır
Deniz ticâret filosunda 3,76 milyon gross tonluk 502 gemi bulunur En büyük limanları Stockholm ve Göteborg'dur