Fas

Fas Fas Krallığı Ülkenin Resmi Tam Adı: Fas Krallığı
Kısa Şekli : Fas
Yerel Tam Adı: Al Mamlakah al Maghribiyah
Yerel Kısa Şekli: Al Maghrib
Yönetim biçimi: Meşruti Krallık
Başkenti: Rabat
İdari Bölümleri: 37 bölge ve 2 vilayet; Agadir, Al Hoceima, Azilal, Beni Mellal, Ben Slimane, Boulemane, Casablanca, Chaouen, El Jadida, El Kelaa des Srarhna, Er Rachidia, Essaouira, Fes, Figuig, Guelmim, Ifrane, Kenitra, Khemisset, Khenifra, Khouribga, Laayoune, Larache, Marrakech, Meknes, Nador, Ouarzazate, Oujda, Rabat-Sale, Safi, Settat, Sidi Kacem, Tanger, Tan-Tan, Taounate, Taroudannt, Tata, Taza, Tetouan, Tiznit
Bağımsızlık Günü: 2 Mart 1956 (Fransa'dan)
Milli Bayramları: Throne Günü, 30 Haziran (1999)
Üye Olduğu Uluslararası Örgüt ve Kuruluşlar: ABEDA, ACCT, AfDB (Afrika Kalkınma Bankası), AFESD (Arap Ülkeleri Ekonomik ve Sosyal Kalkınma Fonu), AL, AMF (Arap Ülkeleri Para Fonu), AMU (Arap Magrep Birliği), CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), EBRD (Avrupa Yatırım ve Kalkınma Bankası), ECA (Birleşmiş Milletler Afrika Ekonomik Komisyonu), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), G-77, IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICC (Milletlerarası Ticaret Odası), ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IDB (İslam Kalkınma Bankası), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), IHO (Uluslararası Hidrografi Örgütü), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (Uluslararası Göçmen Teşkilatı), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), MONUC (BM Kongo Operasyonu), NAM, OAS (gözlemci), OIC (İslam Konferansı Örgütü), OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), OSCE (Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Örgütü), UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNHCR (BM Mülteciler Yüksek Komiserliği), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UPU (Dünya Posta Birliği), WCL (Dünya Emek Konfederasyonu), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü)
Kuzeybatı Afrika’da, doğu ve güneyinde Cezayir, güneyde İspanya Batı Afrikası, kuzeyde Akdeniz, batıda ise Atlas Okyanusu ile çevrili, krallıkla yönetilen bir ülke

Târihi

Yapılan araştırmalar, çok eski çağlardan beri Fas’ta insanların yaşadığını göstermiştir Mağaralarda ve arkeolojik kazılarda bulunan çeşitli eşyâ ve taşlar üzerine çizilmiş olan resimler, bu iddianın delilleridir MÖ 2000 yıllarından îtibâren Berberiler ülkeye gelerek yerleşmişlerdir Daha sonraları MÖ 2 yüzyıldan îtibâren de Akdeniz’in denizci ve deniz ticâretinin önde gelenlerinden Fenikeliler, Fas’a gelerek burada ticârî koloniler kurmuşlardır İlerleyen târih çağlarında gelişen devletlerden Kartacalılar Fenikelileri, Romalılar ise Kartacalıları yapılan savaşlar sonucunda yenerek, ülkeye hâkim olmuşlardır
Mîlâdın ilk yüzyılındaİspanya’dan gelen Vandallar zayıflayan Romalıları yenerek ülke üzerinde yeni bir hâkimiyet tesis etmişlerdi Yedinci yüzyıldan îtibâren İslâmiyeti bütün dünyâya yaymaya çalışan Müslüman Araplar, o zamanın şartlarında sâdece cihâd, yâni Allahü teâlânın dînini yaymak için geldikleri bu ülkede İslâmiyeti yaymışlar ve bu ülkeye yerleşmişlerdir Müslümanlar burada da kalmayıp İspanya’ya geçmişlerdir Sekizinci yüzyılda Fas’ta ilk Müslüman hükümdar hânedanlığı Sultan Birinci İdris tarafından kuruldu Daha sonra başa geçen Sultan İkinci İdris Fes şehrini kurdurarak, burasının önemli bir İslâm kültür merkezi hâline gelmesini temin etti Burada ilk İslâm üniversitesi olan Keyruvan Üniversitesi kuruldu On birinci yüzyılda Büyük Fas devleti olan ülkenin toprakları, doğuda Tunus dahil olmak üzere, kuzeyde İspanya’yı da hükümdarlığı altında bulunduracak şekilde genişlemişti Bu zamanda ülke başşehri Merakeş oldu Birkaç asır varlığını muhafaza eden devlet, daha sonraları zayıflayarak gücünü kaybetti Bu zayıflamanın neticesinde sınırları her geçen gün daralmaya başladı ve nihayet Portekiz veİspanyol istilasına uğradı Daha sonra yapılan savaşlarla on altıncı yüzyılda ülke Portekiz ve İspanyol işgalinden kurtulmuş, on dokuzuncu asra kadar varlığını devam ettirebilmiştir
Fransa, sömürgeleri arasına katmak için 1830’da Cezayir’i işgal etti Buradan Fas’ı da sömürge yapmak gayreti içerisine girdi Bunun yanında İngiltere, İspanya ve Almanya da Fas’ı sömürge yapmak isteyen Avrupa ülkelerinin başında geliyordu Bu gayret ve çabaları sonunda 1912 senesinde ülkenin kuzeyini İspanyollar, kalan büyük kısmını ise Fransızlar işgal etti Sömürge hâline gelen Fas, İkinci Dünyâ Savaşında müttefik ordularının önemli bir askerî üssü olarak kullanıldı Bu savaş yıllarında Amerika Atlas Okyanusu kıyılarında ülkeye çıkartma yaptı İkinci Dünyâ Savaşı sonunda diğer sömürge ülkelerinde olduğu gibi Fas’ta da bağımsızlık için sömürgecilere karşı mücâdele cephesi meydana getirildi Bu mücâdele, kurulan “İstiklâl Partisi” ile hız kazandı İstiklal partisinin ve dolayısiyle bağımsızlık mücâdelesinin en ileri geleni olan Sultan Beşinci Muhammed 1953 senesinde Fransızlar tarafından sürgüne gönderildi Fransızların Fas’taki bağımsızlık mücâdelesini kırmak için yaptıkları bu davranış, ülke halkı ile Fransızlar arasında iki sene devam eden kanlı bir iç savaşa sebep oldu Savaş, Sultan Beşinci Muhammed’in serbest bırakılıp, tahta çıkması ile son buldu
1956 senesinde Fas bağımsızlığını bütün dünyâya ilân etti Bir sene sonra ise Fas’ın emirlik olduğu ve Sultan Beşinci Muhammed’in emir ünvanını aldığı duyuruldu Yapılan çeşitli çalışmalar neticesinde İspanya ülkenin işgal altında tuttuğu kuzey bölgelerini terketmek zorunda kaldı 1969 senesinde Atlas Okyanusu sâhillerindeki İfni Üssünü de Fas’a bırakmasıyla ülke bugünkü sınırlarına sâhib oldu


Fizikî Yapı

Yüzölçümü 458730 km2 olan ülkenin,

Fizikî Yapı olarak en dikkat çekici özelliği sıradağlarıdır Dört tâne olan bu dağ silsileleri, birbirlerinden vâdilerle ayrılırlar
Rif Sıradağları ülkenin en kuzeyinde olanıdır Akdeniz kıyılarına paralel olarak Cebelitarık Boğazının doğu bölümünden başlar Doğuya doğru ilerler Bu dağ silsilesinin en yüksek noktası Tidiguin Dağı olup, 2453 m’dir Rif Dağlarının ülke içerisinde kalan doğu ucunun güneyinden başlayıp, kuzey-doğu, güney-batı istikametinde yer alan sıradağlar Orta Atlaslar ismini alır Rif Sıradağları ile Orta Atlas Sıradağları birbirlerinden Taza Vâdisi ile ayrılırlar Bu vâdi batı kesimlerde Rif Dağları ile Yukarı Atlas Sıradağları arasında da bir geçiş bölgesidir Orta Atlaslar, Rif Sıradağlarına göre genel olarak biraz daha yüksektirler En yüksek noktası 3000 m civârındadır Yukarı Atlaslar ülkenin en uzun sıradağlarıdır Atlas Okyanusunun Agadir kıyılarından başlayan sıradağlar, güney-batı, kuzey-doğu istikâmetinde ülkenin ortak kısımlarındaki Orta Atlas Sıradağlarının hizâsına gelince, bir dirsekle batı-doğu istikâmetine yönelir Yukarı Atlas Sıradağları en önemli geçidi olan Telouet Geçidi ile âdeta ikiye ayrılır Batıdan doğuya doğru gittikçe alçalan bir süreklilik gösterir En yüksek noktası, aynı zamanda ülkenin de en yüksek noktası olan batı kısmındaki Toubkal Dağı olup, 4165 m yüksekliğe sâhiptir Ülkede bulunan sıradağların sonuncusu ve en güneyde olanı Anti Atlas Sıradağlarıdır Bu sıradağlar da güney-batı kuzey-doğu istikâmetinde batıdan doğuya doğru gittikçe yükselen bir özellik arzeder Doğu kesimlerinde 3000 m yüksekliğe kadar eriştiği görülür Atlas kıyılarında iyice alçalır Ovalık kesimleri 500 km olan Akdeniz ve 1100 km olan Atlas Okyanusu kıyıları boyunca çok dar bir şerit hâlinde bulunur Bu ovaların en önemlileri Atlas Okyanusu kıyılarındaki Tensift, Oum er-Rabia ovalarıdır Ayrıca Bou Begreg ve Udian da önemli ovalardandır
Fas, akarsu bakımından oldukça zengindir Bu zenginlik sayı bakımındandır Çünkü ülke zirâati için çok büyük önem taşıyan bu akarsular, su bakımından oldukça düzensizdir Yağış mevsimlerinde debileri oldukça artan sular, kurak mevsimlerde azalır Akarsular genellikle Atlas Dağlarından doğar Önemli akarsuları Atlas Okyanusuna dökülür Fakat ülkenin en uzun ve dolayısıyla en kayda değer akarsuyu olan Muluya Irmağı Akdeniz’e dökülür Bundan başka Akdeniz’e dökülen akarsular genellikle kıyılara yakın yerlerden, özellikle Rif Sıradağlarından doğan kısa akarsulardır Muluya Irmağı ise Fas’ın ortasından doğup, Yukarı ve Orta Atlas Sıradağlarını geçtikten sonra Akdeniz’e dökülür Atlas Okyanusuna dökülen en önemli akarsular ise Sebou, Behl, Bou Begreg, Ouem er, Rabia, Tensift ve Sous ırmaklarıdır Vad Draa Irmağı Atlas Sıradağlarının çok içlerinden doğup, senenin uzun zamanlarında okyanusa ulaşamayan bir akarsudur Önemli derecede bir büyüklüğe sâhib olan gölü olmamakla berâber, Fas’ta yaygın olan baraj gölleri vardır

İklim

Ülkede genel olarak üç farklı iklim tipi görülür Akdeniz kıyılarında hâkim olan bol yağışlıAkdeniz iklimi, Atlas Okyanusu kıyılarında, batı rüzgârlarına açık deniz iklimi görülür Ülkenin orta kesimleri olan Atlas Dağları ve aralarındaki vâdilerde serin bir iklim hüküm sürerken, özellikle güney-doğu olmak üzere iç kesimlerde çöl iklimi hâkimdir Ülkenin sıcaklık ortalamaları, kıyılardan iç kesimlere doğru gittikçe artarken, yağış ortalamaları ise azalma gösterir
Batı rüzgârlarının okyanustan getirdiği yağmur bulutları Atlas Dağlarında yoğunlaştığından, kıyı bölgeleri en çok yağış alan bölgeleridir Senelik yağış ortalaması 800 mm civârında olan Orta Atlaslarla Akdeniz kıyıları arasındaki kuzey bölge ülkenin yağışı en bol olan yöresidir En iç bölgelerde ise yağışlar hemen hemen yok denecek kadar azdır Bu bölgelerde kavurucu sıcaklar ve dolayısıyla sıcak, kuru rüzgârlar devamlıdır Orta Atlaslardan sonra güneye doğru yağış ortalaması 200 mm civârında bulunur Ülkede yağışların en bol olduğu mevsim, ekim ile nisan ayları arasıdır

Tabiî Kaynakları

İklimine paralel olarak bitki örtüsü üç değişik kuşak arz eder Kıyı boyunca hâkim bitki örtüsü Akdeniz bitkileridir Orta kısımlardaki yaylalarda stepler hâkim bitki örtüsüdür Atlas Sıradağlarının güneyinde ise çöl bitkileri görülür Rif Sıradağlarında iğne yapraklı ağaçlar yükseklere doğru yoğunlaşır Meşe ağaçları Atlas Okyanusu kıyılarında büyük ormanlar teşkil ederlerken, Orta Atlas Sıradağlarında ormanlar genellikle sedir ağaçlarından meydana gelmiştir Ormanlar ülke yüzölçümüne oranla fazla bir yer kaplamazlar Ülkede yabânî hayvanlar, kayda değer derecede yoktur
Yer üstü kaynaklarına göre, yeraltı kaynakları çok fazladır Fosfat başta olmak üzere, manganez, kobalt, demir ve gümüş, ülkenin sâhib olduğu en önemli yeraltı zenginlikleridir Bundan başka antimon, molipten, petrol ve az miktarda kömür mevcuttur Deniz zenginliklerinden balık çok boldur

Nüfus ve Sosyal Hayat

26250000 civârında olan nüfûsun büyük bir kısmını Araplar ve Berberiler teşkil eder Ülkenin en eski yerleşik halkı Berberilerdir Müslümanlar her gittikleri yerde olduğu gibi, insanlara İslâmiyeti yayıp, bütün Müslümanlar kardeştir emri gereğince onlarla kaynaşmışlardır Bu sebepten Arap dili ve kültürü 12 ve 15 yüzyıllarda yerli halk tarafından benimsenmiştir Fakat hâlen Berberi kültür ve âdetlerinin devam ettiği yöreler mevcuttur Buralar genellikle dağlık bölgelerin iç kısımlarıdır Araplar genellikle Atlas Okyanusu ile Atlas Dağları arasındaki yaylalarda otururlar Berberiler ise iç bölgelerdeki geniş vâdilerde ve Rif Sıradağlarının çevresinde yerleşmiş vaziyettedir
Ülkede, bağımsızlığını kazanmadan önceki sömürge yıllarında 350000 Fransız vardı Bağımsızlıklarını kazandıktan sonra çoğunluğu Fransa’ya geri döndü Kalanların sayısı 50 binin altına düşmüştür Nüfusun hemen hemen hepsi Müslümandır Bunun yanında Hıristiyan Katolik olan azınlık Fransızlar ile 1948’den önce 200 bin civârında Yahûdî vardı 1948 senesinde İsrail devletinin kurulmasıyle Yahûdîlerin hemen hemen hepsi Fas’tan İsrail’e göç ettiler Nüfus,


Fizikî Yapı ve iklim şartlarının yaşamak için en müsâit olduğu Atlas Okyanusunun kıyı ovalarıyla Rif Dağlarının kuzey yamaçlarında ve Atlas Dağlarındaki verimli ve sulanabilen vâdilerde yoğundur Bu nüfus yoğunluğu iç bölgelere doğru gidildikçe azalmakta, güneydeki çöl bölgelerinde vahalar haricinde sıfıra düşmektedir
Ülkenin resmî dili Arapçadır Fakat halkın % 70’i Arapça, % 24’ü Berberice konuşur Fransızca veİspanyolca da ülkede konuşulan diller arasında yer alır Eğitim dili resmi dil olan Arapça olmasının yanında, Fransızca eğitim ve öğretim yapan okullar da oldukça yaygındır
Nüfûsun % 40’ı şehirlerde, kalanı ise köylerde ve az bir kimse ise göçebe olarak yaşar Fas’ın en büyük sosyal meselesinden birisi şehirlere olan göçtür Nüfusu bir milyonu aşan şehirleri, Kazablanka, Fes, Marakeş, Meknes, Oujda, Sofi, Torger ve Tetovan’dır Başşehri Rabat’tır Göçebeler, kıl keçisi yününden yapılmış çadırlarda yaşarlar Köylerdeki ev tipi, saman çatılı, tahtadan yapılı yuvarlak veya kerpiç evlerdir Halkın başlıca besin maddesi ekmek, kuskus ve ettir
Fransızlar zamanında önem verilmeyen eğitime bağımsızlıktan sonra çok önem verilmiştir İlk ve ortaokul sayıları arttırılırken, ilköğretim parasız ve mecbûrî tutulmuştur Ülkedeki üniversite sayısı üçtür Bunlardan Fes’te bulunan Keyruvan İslâm Üniversitesi, dünyâda kurulan ilk üniversitedir
Fas kültürünün en tipik özelliği “suk” denilen pazar yerleridir Dar ve kıvrımlı sokaklara sâhib olan şehirlerde bu caddeler suk denilen pazar yerlerine açılır Modern şehirlere de sâhib olan ülkenin en büyük ve en modern şehri olan Kazablanka 1908’de Fransızlar tarafından kurulmuş Avrupai bir şehirdir Marakeş dokuzuncu yüzyılda kurulmuş olan İslâm kültür ve sanatının önemli bir merkezidir Sarayları, câmileri ve kalesi ile meşhurdur Buradaki Huttubiye Câmii dünyaca tanınmıştır

Siyâsî Hayat

Fas, meşruti monarşi ile idare edilir Ülke idârî bakımdan 16 eyalet ile 2 vâliliğe bölünmüştür 1970 senesinde halk oyuyla kabul edilen anayasaya göre, yasama kurumu sâdece millet meclisinden meydana gelen parlamentodur Seçimle gelen meclisin yetkileri sınırlıdır Kral (melik) istemediği kânunları veto hakkına sâhiptir Yürütme kurumu başbakan ve bakanlar kuruludur Bunların tayini, emir tarafından yapılmaktadır 1971 senesinde, Kral İkinci Hasan’a karşı başarısız bir darbe teşebbüsünde bulunuldu Bundan sonra anayasada bâzı değişiklikler yapılarak halk oyuna sunuldu ve kabul edildi 1971 anayasa değişikliğinden önce yürütme kurumunun başı kral idi Bundan sonra bir başbakan tarafından idâre edilmesi kabul edildi

Ekonomi

Tarım: Fas ekonomisinin temelini zirâat teşkil etmektedir Yeni yeni modernleşmeye başlayan zirâatin yanısıra, ikinci derecede önem taşıyan ekonomik saha hayvancılıktır Bunları sırasıyla madencilik ve sanâyi tâkip eder Tarım ürünlerinin başında, buğday, mısır, arpa, üzüm, hurma, fıstık; turunçgiller, patates, zeytin ve sebze gelir Tütün ve pamuk ekimi oldukça azdır Modern zirâat usûllerinin kullanılması yeni olduğu için üretilen ürünler ülke ihtiyacını ancak karşılayabilmektedir İhraç edebildiği tarım ürünlerinin başlıcaları turunçgiller ve turfanda sebzedir
Hayvancılık: Büyükbaş, küçükbaş ve kümes hayvancılığı olarak yaygın bir şekilde yapılır Yarış atlarının yetiştirilmesinde dünyâca meşhur bir ülkedir Soğuk hava depoları ve kombinaları yetersiz olduğundan, hayvan ihracatını canlı hayvan olarak gerçekleştirmektedir Yumurta ihracâtı mühim seviyede olup, hayvan ürünleri arasında önemli yer tutar Balıkçılık yan tesisleriyle beraber ekonomide her geçen gün değer kazanmaktadır Özellikle Safi ve Kazablanka limanlarında yapılan balıkçılık ve buralardaki konserve tesisleri yeterli seviyededir Sardalya konservesi ihrâcı büyük miktardadır

Endüstri:

Orman ürünlerinden sedir ve meşe keresteleri elde edilir Ayrıca mantar üretimi, ormanların ekonomiye olan mühim katkılarındandır Mâdenlerden fosfat üretiminde dünyâ üçüncüsüdür Manganez ve diğer mâdenler işletilmektedir Son zamanlarda, genellikle ham olarak ihraç ettikleri mâdenleri işleyecek sanâyii tesis etmişlerdir Az miktarda çıkarılan petrol, ülke ihtiyâcını ancak karşılamaktadır Hidroelektrik santralleri oldukça çoktur Kullanılan enerjinin dörtte üçü bu şekilde karşılanır Petrol rafinerileri kendi ihtiyacını karşılayacak seviyededir Besin (yağ ve konserve) ve kimyâ sanâyii büyük gelişmeler içerisindedir Halk arasında dericilik ve küçük el sanatları oldukça yaygındır
İhracât her tonajda gemilerin yanaşmasına müsait olan Kazablanka ve Tanca limanlarından yapılır
Genel İstatistiki Bilgiler
Konum: Kuzey Afrika, Kuzey Atlas Okyanusu ve Akdeniz kıyısında, Cezayir ve Batı Sahra arasında yer alır
Coğrafi Konumu: 32 00 Kuzey derecesi, 5 00 Batı boylamı
Bulunduğu Kıta: Afrika
Yüzölçümü: 446,550 km²
Sınırları: toplam: 2,0179 km
Sınır Komşuları: Cezayir 1,559 km, Batı Sahra 443 km, İspanya (Ceuta) 63 km, İspanya (Melilla) 96 km
Denize Kıyısı (Sahil şeridi): 1,835 km
İklimi: Akdeniz iklimi
Arazi Yapısı: Kuzey kıyıları dağlıktır, dağlar arası vadiler, zengin kıyı ovaları yer alır
Deniz Seviyesinden Yüksekliği: en alçak noktası: Sebkha Tah 55 m
en yüksek noktası: Jbel Toubkal 4,165 m
Doğal Kaynakları: Fosfat, demir, manganez, kurşun, çinko, balık, tuz
Arazi Kullanımı: tarıma uygun topraklar: %21
Devamlı Ekilen Alanlar: %1
Otlakları: %47
Ormanlık Arazisi: %20
Diğer Arazileri: %11 (1993 verileri)
Sulanan Arazisi: 12,580 km² (1993 verileri)
Ülkede Görülme Olasılığı Olan Doğal Afetler: Kuzey dağları dengesiz ve depreme meyillidirler, periyodik kuraklıklar boy gösterirler
Nüfus: 30,645,305 (Temmuz 2001 verileri)
Nüfus Artış Oranı: %171 (2001 verileri)
Mülteci oranı: -115 mülteci/1,000 nüfus (2001 tahmini)
Bebek Ölüm Oranı: 4811 ölüm/1,000 doğan bebek (2001 tahmini)
Ortalama Hayat Süresi: Toplam Nüfusun: 6943 yıl
Erkeklerde: 672 yıl
Kadınlarda: 7176 yıl (2001 verileri)
Ortalama Çocuk Sayısı: 305 çocuk/1 kadın (2001 tahmini)
HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %003 (1999 verileri)
Ulus: Faslı Nüfusun Etnik Dağılımı: Arap-Berber %991, diğer %07, Yahudi %02
Din: Müslüman %987, Hıristiyan %11, Yahudi %02
Diller: Arapça (resmi), Berber lehçeleri, Fransızca
Okur Yazar Oranı: 15 yaş ve üzeri için veriler
Toplam Nüfusta: %437
erkekler: %566
kadınlar: %31 (1995 verileri)
GSYİH: Satınalma Gücü paritesi - 105 milyar $ (2000 verileri)
GSYİH - reel büyüme oranı: %08 (2000 verileri)
GSYİH - sektörel bileşim: tarım: %15
endüstri: %33
hizmet: %52 (1999 verileri)
Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %2 (2000 verileri)
İş Gücü: 11 milyon (1997 verileri)
Sektörel işgücü dağılımı: tarım %50, hizmet %35, endüstri %15 (1999 verileri)
İşsizlik oranı: %23 (1999 verileri)
Endüstri: Fosfat madenciliği ve üretimi, gıda maddeleri, deri ürünleri, tekstil, inşaat, turizm
Endüstrinin büyüme oranı: %05 (1999 verileri)
Elektrik Üretimi: 13695 milyar kWh (1999)
Elektrik Tüketimi: 13441 milyar kWh (1999)
Elektrik İhracatı: 0 kWh (1999)
Elektrik İthalatı: 705 milyon kWh (1999)
Tarım Ürünleri: Arpa, buğday, narenciye, şarap, sebze, zeytin, canlı hayvan
İhracat: 76 milyar $ (2000 verileri)
İhracat Ürünleri: Fosfat ve gübre, yiyecek ve içecek, mineraller
İhracat Ortakları: Fransa %35, İspanya %9, İngiltere %8, Almanya %7, ABD %5 (1999)
İthalat: 122 milyar $ (1999 verileri)
İthalat Ürünleri: Yarı mamuller, makine ve parçalar, yiyecek ve içecek, tüketim malları, yakıt
İthalat Ortakları: Fransa %32, İspanya %12, İtalya %7, Almanya %6, İngiltere %6 (1999)
Dış Borç Tutarı: 184 milyar $(2000 verileri)
Para Birimi: Fas Dirhemi (MAD)
Para Birimi Kodu: MAD

Fas demişken bizim iş yerinden bir arkadaş internetten tanıştığı faslı bir kızla evlendi şimdi 1 yaşında çocukları var,konuyla alakası olmasada bizimde bir milli damadımız var diyesim geliyor