Danimarka

Danimarka Krallığı Ülkenin

Resmi adı: Danimarka Krallığı

yerel adı: Kongeriget Danmark

Yönetim biçimi: Meşruti Krallık

Başkenti: Kopenhag

Üye Olduğu Uluslararası Örgüt ve Kuruluşlar: AfDB (Afrika Kalkınma Bankası), AsDB (Asya Kalkınma Bankası), AG (Avustralya Grubu), BIS (Uluslararası İmar Bankası), CBSS (Baltik Ülkeleri Konseyi), CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), CE (Avrupa Konseyi), CERN (Avrupa Nükleer Araştırma Teşkilatı), EAPC (Avrupa - Atlantik Ortaklık Konseyi), EBRD (Avrupa Yatırım ve Kalkınma Bankası), ECE (Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu), EIB (Avrupa Yatırım Bankası), ESA (Avrupa Uzay Ajansı), Avrupa Birliği, FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), G- 9, IADB (Amerika Bölgesi Kalkınma Bankası), IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICC (Milletlerarası Ticaret Odası), ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IEA (Uluslararası Enerji Ajansı), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), IHO (Uluslararası Hidrografi Örgütü), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Inmarsat (Uluslararası Denizcilik Uydu Teşkilatı), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (Uluslararası Göçmen Teşkilatı), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), MONUC (BM Kongo Operasyonu), NATO (Kuzey Atlantik Asemblesi),NC, NEA (Nükleer Enerji Ajansı), NIB (İskandinavya Yatırım Bankası), NSG, OAS (Amerika Devletleri Teşkilatı), OECD (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü),OPCW, OSCE (Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Örgütü), PCA (Daimi Hakemlik Mahkemesi), UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNHCR (BM Mülteciler Yüksek Komiserliği), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UNIKOM (BM Irak-Kuveyt Gözlem Misyonu), UNMEE (BM Etyopya-Eritre Misyonu), UNMIBH (BM Bosna Hersek Misyonu), UNMIK (BM Kosova Geçici Yönetimi), UNMOGIP (BM Hint Pakistan Askeri Gözlem Grubu), UNMOP (BM Prevlaka Gözlem Misyonu), UNMOT, UNOMIG (BM Gürcistan Gözlem Misyonu), UNTAET (BM Doğu Timor Geçiş Yönetimi), UNTSO (BM Mütareke Gözlem Örgütü), UPU (Dünya Posta Birliği), WEU (Batı Avrupa Konseyi), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü), ZC
Kuzey Avrupa’da Baltık Denizi ile Kuzey Denizi arasında Jutland Yarımadası ve dört yüz seksen üç ada üzerinde kurulmuş olan en küçük İskandinav ülkesi Güneyinde Batı Almanya, doğusunda Baltık Denizi, batısında Kuzey Denizi ile çevrilidir Dünyânın en büyük adası olan Grönland da Danimarka’ya bağlıdır

Târihi

Bilinen en eski târihi MS 800 yıllarında Vikingler zamanıdır Fakat günümüzde Avrupa müzelerinde bulunan en eski târihi eşyalar burada yapılan kazılarda elde edilmiştir 9-11 asırlarda burada bulunan Vikingler ilk Danimarka Krallığını kurmuşlardır Danimarka târihinde İngiltere’yle yapılan sürekli savaşlar önemli yer tutar Danimarka Krallığı İngiltere’ye yaptığı devamlı akınlar neticesinde 1013 senesinde İngiltere’yi ele geçirdi İngiltere ile birlikte Norveç’i de Danimarka’yla birleştirerek büyük bir krallık kurdu 1042 senesinde çıkan karışıklıklarda İngiltere bağımsızlığını kazandı 1397’de iç karışıklıklarda Norveç’le birlikte İsveç de Danimarka’ya bağlandı

Yapılan savaşlar sonunda 1645’te Danimarka bugünkü durumunu aldı 1848’de yapılan değişiklikle meşrûtî bir idâre kabul edildi Birinci Dünyâ Harbinde tarafsız kalan ülke, İkinci Dünyâ Harbinde de tarafsızlığını îlân etmesine rağmen, 9 Nisan 1940’da Alman orduları tarafından daha önce aralarında yapmış oldukları saldırmazlık paktı hiçe sayılarak işgale uğradı Bu işgale karşı hiçbir mukavemette bulunmayan Danimarka ordusunu kaldırıp, donanmasını kendisi batırdı Herhangi bir savaşın olmadığı bu işgal 1945 senesinde Almanların yenilmesiyle sona erdi Birleşmiş milletlerin kurucu üyeleri arasında bulunan Danimarka, 1949’da NATO’ya katıldı

Avrupa Konseyinin de kurucu üyelerinden olup, Grönland’ın savunması içinAmerika BirleşikDevletleri ile bir anlaşma yapmış, ayrıca 1951’de İskandinav ülkeleri arasında bir konsey kurarak işbirliğini arttırmıştır 1960’da AET’ye dâhil oldu

Fizikî Yapı

Yüzölçümü 43092 km2 olan ülke, Jutland Yarımadası ile 483 adadan müteşekkildir Jutland Yarımadası Kuzey Avrupa düzlüğünün bir uzantısıdır Kuzeyde Limfiyord Boğazı ile ayrılan yarımadanın batı kıyıları düzgün ve kum alanlarıyla kaplıdır Kum alanlarının doğusunda bataklıklar yer alır Son derece girintili, çıkıntılı olan doğu kıyılarında verimli moren (buzultaş) ovaları bulunur Ovaların düzlüğünde seyrek rastlanan tepelerin en yükseği 173 m ile Yding Skovhoj’dur Doğu kıyılarının açıklarında Büyük Fionie, Syaelland, Seeland ve Lolland adalarıyla birlikte yüzlerce küçük ada vardır Buraya bağlı olan Grönland % 90’ı buzlarla kaplı, yüksek yayla görünümündedirYüzölçümü küçük olan Danimarka’nın yüksekliği fazla olmadığından, akarsuları da küçüktür En uzun akarsuyu Jutland’daki Guden Irmağı (160 km), Stor Irmağı (100 km), Skern Nehri (90 km), Fyn adasındaki Odenja Nehri (60 km) ile Sjelland Adasındaki Sus Nehri (82 km) Danimarka’nın belli başlı ırmaklarındandırÖnemli bir gölü yoktur

İklim
İklim,



Fizikî Yapıdan dolayı her yerde aynı özelliği gösterir En sıcak ayda sıcaklık 15-17°C, en soğuk ayda ise 0°C civarındadır Yağışlı gün sayısı yılda 130-180 gün arasında değişir En yağışlı aylar ağustos ve ekim olup, yağış ortalaması 130-180 mm, Batı Jutland’da ise 800 mm’dir Rüzgârlar genellikle batıdan eserler ve çok serttirlerKatlegat ile Baltık Denizi arasındaki boğazların sert kışlarda aylarca donmuş şekilde kalmalarına rağmen Jutland kıyısı buz tutmaz Kış ve sonbahar ayları fırtınalı geçer Danimarka’da nisan ve haziran aylarında senenin en güzel günleri yaşanır

Tabiî Kaynaklar

Tabiî kaynakları bakımından oldukça fakirdir Yüzölçümünün % 10’unu kaplayan ormanların büyük bir kısmı halkın yaptığı ağaçlandırma çalışmaları ile meydana gelmiştirKayın, meşe ve kozalaklı ağaçlar yaygındırArâzinin doğu kısmında verimli ovalar bulunurken, diğer kısımları mer’a veya kırlık arâzidir Yabâni hayvanların bir özellik göstermediği Danimarka’da, mâden olarak porselen kili, granit, tuğla yapımında kullanılan kil, turba ile tebeşir yatakları ve az miktarda kömür yatakları bulunur Balık bakımından kıyıları zengindir Balıkçılar,Baltık denizinde ve Kuzey denizinde bol miktarda balık avlarlar

Nüfus ve Sosyal Hayat

Halkın hemen hepsi yerliler olan Dan’lardan meydana gelir Azınlıkları Alman, Eskimo, Mûsevî ve göçmen işçiler teşkil eder Nüfus yoğunluğu başşehri olan Kopenhag’ın bulunduğu Sjelland Adasında fazladırÜlkede ortalama nüfus yoğunluğu km2 ye 119 kişidir Jutland Yarımadası diğer meskûn adalar içerisinde yoğunluğu en az olanlarındandırYarımadanın yerleşim bölgeleri genellikle doğu kıyılarındaki verimli ovalar üzerine kurulmuşturNüfus artışı hemen hemen yok denecek kadar azdır (binde 4) Halkın % 67’si şehirlerde, kalanı ise köylerde yaşar Hıristiyan olan halk Protestan mezhebine bağlıdır Kullanılan resmi dil Danca olup, kendi grubunda olan diğer İskandinav dillerinden İsveççe ve Norveççeye çok benzemektedir Öğretimin devlet tarafından parasız olarak yapıldığı ülkede okuma-yazma bilenlerin toplam nüfusa oranı % 100’dür Edebiyat dallarından çocuk edebiyatı oldukça gelişmiştir Halk için deniz ulaşımında feribot, kara ulaşımında ise bisiklet vazgeçilmez araçlardandır Hayat standardı bakımından Avrupa’da ikinci gelmektedir İki milyon insan atletizm kulüplerine kayıtlıdır Futbolda 1992 Avrupa Kupasını kazandı

Siyâsî Hayat

Meşrûtî bir idâre vardır 10 Eylül 1920 târihinde kabul edilen anayasaya göre Danimarka, anayasa düzeninde kral tarafından yönetilir 27 Mart 1953 tarihli kânuna göre de hükümdar soyundan olan kadınlar da tahta çıkabilir 4 yıl içinde seçilen 179 üyeli bir meclisi vardırKral, kânunları tatbik ve yürütme yetkisine sâhiptir Parlamentoda kurulan bir hükümet icrâ işinde krala yardımcı olur Kral parlamentoda başbakanı tâyin eder

Ekonomi

Damimarka’da hayvancılık çok gelişmiştir Et, süt ve süt ürünleri, Avrupa piyasasında son derece makbuldür Nüfûsun % 16’sı tarım alanında çalışır Ülke topraklarının üçte ikilik kısmında ekim yapılır Arpa, buğday ve şekerpancarı yetiştirilen ürünlerin başında gelmektedir Balıkçılık, bilhassa açık deniz balıkçılığı ileri seviyededir Batı Jutland kıyılarındaki Esbjerg en önemli balıkçı limanıdır Balık yağı ve diğer balık ürünleri üretimi ve işlenmesi için gelişmiş fabrikalar yapılmıştır Tabiî kaynaklardan mahrum olmasına rağmen sanâyi ileri bir seviyededir Dışardan alınan ham petrol ve hammaddeler işlenir Sanâyi liman şehirlerinde fazladır Gemi yapımı ve fabrika makinalarının yapımı ileri seviyededir Sanâyi makinaları, gemi ve tersâne inşâ sanâyiinde dünyânın önde gelen ülkelerindendirHayvan ürünleri (et, süt, süt mâmülleri vs), balık ve balık ürünleri, gemi, sanâyi makinaları, diğer ülkelere kurulan tersâneler ülkenin başlıca ihraç mallarıdır İşlenmiş petrol satışı da mühimdir İthal malları arasında yiyecek maddeleri, gübre, tohum, işlenecek hammadde başta gelmektedir Ticâretini genellikle batı Avrupa ülkeleri, ABD ile yapar
Genel İstatistiki Bilgiler
Konum: Kuzey Avrupa, Baltik Denizi ve Kuzey Denizi kıyısında, Almanya'nın kuzeyinde yarımadada yer almaktadır
Coğrafi Konumu: 56 00 Kuzey derecesi, 10 00 Doğu boylamı
Bulunduğu Kıta: Avrupa
Yüzölçümü: toplam: 43,094 km²
Sınırları: toplam: 68 km
Sınır Komşuları: Almanya 68 km
Denize Kıyısı (Sahil şeridi): 7,314 km
İklimi: Kuzey ikliminin bütün özellikleri görülmekte olup , genelde bulutlu ve bol yağış alan bir ülkedir Kısa bir yaz ve uzunca bir kış iklimi hakimdir Haziran, temmuz, ağustos yılın en sıcak aylarıdır Şubat ise en soğuk ayıdır Kışın günler kısa geceler uzundur
Deniz Seviyesinden Yüksekliği: en alçak noktası: Lammefjord 7 m; en yüksek noktası: Yding Skovhoej 173 m
Doğal Kaynakları: petrol, doğal gaz, balık, tuz, kireçtaşı, taş, çakıl ve kum
Sulanan Arazisi: 4,350 km² (1993 verileri)
Nüfusu: 5,352,815 (Temmuz 2001 verileri)
Nüfus Artış Oranı: %03 (2001 verileri)
Mülteci oranı: 198 mülteci/1,000 nüfus (2001 tahmini)
Bebek Ölüm Oranı: 504 ölüm/1,000 doğan bebek (2001 tahmini)
Ortalama Hayat Süresi: Toplam Nüfusun: 7672 yıl
Erkek: 7412 yıl
Kadın: 7947 yıl (2001 verileri)
Ortalama Çocuk Sayısı: 173 çocuk/1 kadın (2001 tahmini)
HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %017 (1999 verileri)
HIV/AIDS - hastalıkları taşıyan kişi sayısı: 4,300 (1999 verileri)
HIV/AIDS - hastalıkları ölümleri: 100 den az (1999 verileri)
Ulus: Danimarkalı
Nüfusun Etnik Dağılımı: İskandinav, Inuit, Faroeli, alman, Türk, İranlı, Somalili
Dinler: Evangelist Lutherciler %95, diğer Protestan ve Roma Katolikleri %3, Müslümanlar %2
Dil: Danimarka, Faroece, Grönlandca (Inuit lehçesi), Alman
Ekonomiye Genel Bakış: Danimarka ekonomisi iyi bir büyüme performansı göstermekte, ortalama büyüme hızı son yıllarda %25-3 arasında seyretmektedir Danimarka 33,000 ABD Doları civarında kişi başı geliri ile en zengin ve işsizlik oranının en düşük olduğu (%5 civarında) Avrupa ülkelerinden biridir Yüksek kamu harcamaları Danimarka'da da karakteristiktir Ancak vergi oranları daha düşüktür Kamu gelirleri milli gelirin yarısından fazlasına tekabül etmektedir İşgücünün %30'u kamuda istihdam edilmektedir Ülkenin dünyadaki en verimli kamu sektörlerinden birine sahip olduğu belirtilmektedir
GSYİH: Satınalma gücü paritesi - 1362 milyar $ (2000 verileri)
GSYİH - reel büyüme: %28 (2000 verileri)
GSYİH - sektörlere göre: tarım: %3
endüstri: %25
hizmet: %72 (2000 verileri)
Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %29 (2000 verileri)
İş Gücü: 2856 milyon (2000 verileri)
Sektörlere Göre İşgücü Dağılımı: hizmet %79, endüstri %17, tarım %4 (2000 verileri)
İşsizlik oranı: %53 (2000)
Endüstri: Gıda ürünleri, makine ve araç gereç, tekstil ve giysi, kimyasallar, elektronikler, inşaat malzemeleri, mobilya, ahşap ürünler, gemi yapımı
Endüstrinin büyüme oranı: %3 (2000 verileri)
Elektrik Üretimi: 37885 milyar kWh (1999)
Elektrik Tüketimi: 32916 milyar kWh (1999)
Elektrik İhracatı: 728 milyar kWh (1999)
Elektrik İthalatı: 4963 milyar kWh (1999)
Tarım Ürünleri: Tahıl, patates, şeker pancarı, domuz ve sığır eti, süt ürünleri, balık
İhracat: 508 milyar $ (2000)
İhracat Ürünleri: Makine ve aletler, et ve et ürünleri, süt ürünleri, balık, kimyasallar, mobilya, gemi
İhracat Ortakları: AB %665, Norveç %58, ABD %54 (1999)
İthalat: 436 milyar $ (2000)
İthalat Ürünleri: Makine ve araç gereç, hammaddeler ve endüstriyel mallar, kimyasallar, gıda, tüketim malları
İthalat Ortakları: AB %721, Norveç %42, ABD %45 (1999)
Dış Borç Tutarı: 217 milyar $ (2000)
Para Birimi: Danimarka Kronu (DKK)
Para Birimi Kodu: DKK
Mali Yılı: Takvim yılı

Kopenhag Rehberi


Kanallarıyla, gölleriyle ve deniz manzarasıyla modern Kopenhag, bir büyük Baltık Limanı atmosferiyle şehrin mirasını gözler önüne serer Bu rolü “Kopenhag” isminin anlamında da yer alır; “Kobmanne hafen” kelimesinden türeyen “Kobenhavn”, tüccar limanı anlamını taşımaktadır

Şehrin kuruluşu 1167 yıllarında Piskopos Absolon’un bugünkü Christiansborg Sarayı’nın ve Danimarka Parlementosu’nun olduğu yere bir savunma kalesi yapma zamanlarına denk gelir 1417 tarihinde ise şehir sadece Danimarka’yı değil İsveç ve Norveç’in de bir kısmını içine alan İskandinavya’yı çevreleyen kraliyet başkenti haline gelmiştir Şehirdeki görkemli binaların çoğu Kral 4 Christian’ın hükümdarlığı (1588-1648) sırasında inşa edilmiştir O dönemden kalan anıtlar arasında Borden (Menkul kıymetler borsası), Rundetarn (Yuvarlak kule) ve Rosenborg Sarayı bulunmaktadır

Modern Kopenhag İskandinavya’nın en büyük şehridir ancak bunun yanısıra şehir taşranın o yumuşak, küçük kasaba atmosferinin içinde barındırdığı cazibeyi de taşımaktadır Üçgen şeklindeki evleri, dar sokakları ve görkemli gökdelenler yerine ufuk çizgisine uzanan zarif kuleleri ile kendine has bir şehirdir Avrupa’nın en yeşil şehri olarak da ekleyebileceğimiz Kopenhag, merkezinde yayalar için ayrılmış bölümleri ve çevreci yasaların uygulandığı dolayısıyla ulaşımın çoğunun arabalardan çok bisikletlerle sağlandığı doğa dostu bir şehir olarak lanse edilebilir Dünyaca ünlü Tivoli Meydanı’nındaki yeşil alanların çokluğu ve yazın kafelerin ve restoranların kaldırımlara taşmasıyla şehir halkı bu çekici, tarihi şehirde yaşamanın gururunu hissederler

Kopenhag tiyatrolarıyla, müzeleriyle, canlı ve sürpriz dolu gece hayatı ile iftihar eder Danimarka sinemasının uluslararası film sektörüne giriş çabaları her geçen yıl devam etmektedir Mobilya, teknoloji ve kuyumculuğuyla çağdaş tasarımın en ön saflarında yer almaktadır Ayrıca başkentteki tasarım stüdyoları, ultra modern barları ve 17yy binaları, askeri üsün ve deniz arasında kalan bölge modern mimarinin en başarılı örneklerini önümüze serer Danimarka – İsveç arasındaki köprü 2000 yılında tamamlanmıştır ve bu yol Kopenhagı İskandinavya’da, Baltık Denizi’nde ve Avrupa içinde cok büyük bir odak noktası yapmada yardımcı olmuştur

Şehrin iklimi denize kıyısı olan diğer şehirler gibi ılımandır ve genellikle değişkendir Kışlar soğuk ve yağışlı, yazlar sıcak ve güneşlidir Kar en çok ocak ve mart ayları arasında yağar En nemli dönem ise ağustos ve ekim aylarına rastlar

Kopenhag yollarının engebeli olmamasıyla, 1000 yıllık içiçe tarihiyle, insanlarının iki dil bilmesiyle ve uzun binalarının sadece kiliselerin kuleleri olması itibarıyla çok sevimli ve gezilmesi zevkli bir şehirdir Başlıca mekanlar arasında: Stroget; Avrupanın en uzun alış-veriş merkezi olmasıyla ve içindeki restoranlarıyla ünlüdür Henning Larsen’in Opera Binası, Zaha Halid’in Ordrupgaard Müzesi, Daniel Libeskind’in Danimarka Yahudi Müzesi, Black Diamond Kraliyet Kütüphanesi, Jean Nouvel’in Konser Salonu Muazzam büyüklükteki şatoları, kanalları, gölleri, limanı ve parkları görülmeye değerdir Komşu şehirler Norrebro ve Vesterbro modern ve Danimarka’ya özgü sayısız tasarım otelleriyle Kopenhag kadar nefes kesicidir Muhteşem Tivoli Bahçeleri hiç bir yıl kaçırılmaması gereken gezilecek yerler listesinden düşmeyen başka bir örnektir Yeni ve daha büyük bir Opera Binası 2005 senesinde açılmıştır Ayrı bir mevki olarak geçen 1971 senesinde radikal hippiler tarafından bağımsızlığı lanse edilmiş olan Chistiania adacığı sanat çılgınlarıyla kuşatılmış Avrupa’nın hiç bir yerine benzemeyen bir yerleşim bölgesidir Sanat merkezlerine çevrilmiş depolar, Nordatlentens Brygge (kuzey atlantik evleri) yine Christianshavn yakınlarında kaçırılmaması gereken mekanlardır

Kopenhag restoranlarının çok sıkıcı ve ilgi çekmeyen günleri uluslararası damak tatlarının özellikle Fransız ve Doğu mutfağının şehre adım atmasıyla artık çok eskide kaldı Bu genişlemeye bağlı olarak modern Danimarka en taze yöresel malzemeler kullanarak ve bunları yeni tatlarla harmanlayarak çok büyük bir yeniden canlanma yaşamıştır

Seçilebilecek restoranlar 4 kategoriye ayrılabilir: İş toplantıları, popüler, ekonomik ve kişisel tavsiyeler Restoranlar belirli bir amaca hizmet etmektense alfabetik olarak listelenir Yerel vergiler %20, servis bedeli %10 olarak direkt faturaya eklenerek sunulur