İlk Yardım Bilgileri

BURUN KANAMALARI

Burun kanaması deyip geçmeyin Burun kanamaları ço unlukla can sıkıcıdır, bazen korkutucu ve yaşamı tehdit edici bile olabilir
Uzmanlar burun kanamalarını iki gruba ayırmaktadırlar

1 Ön burun kanamaları: Burnun ön kısmından gelen kanamalardır Ayakta duran ya da oturan kişide bir burun deli inden akan kanama şeklinde kendini gösterir

2 Arka kanama: Burun arkasından ve derinden olan kanamadır Kanama genize do rudur Otururken veya ayakta dururken bile kanama bo aza do ru olur Hasta sırt üstü yattı ında ön kanama bile olsa her iki yönde kanama olabilecektir

Arka burun kanamalarının tanınması çok önemlidirBu kanama tipi oldukça şiddetlidir ve bir uzmanın takibini gerektirmektedir Arka kanamalar ço unlukla yaşlı kişilerde görülür Bu hasta grubu genellikle yüksek kan basıncı (tansiyon) olan kişiler ya da travma geçirmiş kişilerdir

Burun kanamaları çocuk yaş grubunda genellikle ön kanama tipinde olmaktadır Kuru hava veya kış aylarında görülen kabuklanmalar kanamaya neden olmaktadır Bundan korunmak için nemlendirici bir kremi burunun orta bölmesine parmak ucu ile sürmek yararlı olacaktır Bu amaçla vaselin ve viks faydalı ilaçlardır Günde üç defa kullanılması önerilir ancak gece yatmadan önce sürmek yeterlidir Burun kanaması sık tekrarlıyorsa doktorunuza görünmenin faydası vardır

Siz ya da çocu unuzda ön burun kanaması varsa şunları uygulayınız

1 Burnun uçtaki yumuşak kısmını baş parma ınızla di er iki parma ınız arasına alınız

2 Burnu parmakla sıkıştırılmış olarak yüzünüze do ru bastırınız

3 Beş dakika böyle bekleyiniz (Saat tutunuz)

4 Başınızı kalbinizden daha yüksek tutmaya dikkat ediniz Bu nedenle oturunuz ya da başınız daha yukarıda uzanınız

5 Burun ve yana ınıza buz tatbik ediniz (Bir plastik torba içinde buz doldurarak)

KANAMA DURDUKTAN SONRA YENİDEN KANAMAYI ÖNLEMEK

6 Sümkürmemeye özen gösteriniz

7 Yerden a ır bir şey kaldırmak ya da buna benzer zorlayıcı hareketler yapmayınız

8 Başınızı mutlaka gö sünüzden daha yukarıda tutmaya çalışınız

TEKRAR KANAMA OLURSA

9 Burun içindeki tüm pıhtıları sümkürterek temizleyiniz

10 3, 4 defa her iki burun deli ine dekonjestan burun spreyi sıkınız (Otrivine, Burnil, Faral vb)

11 Tekrar en baştaki 1 ve 3 basamaktaki gibi buruna baskı yaparak sıkınız

12 Doktorunuzu arayınız

DOKTURU NE ZAMAN ARAYALIM YA DA ACİL SERVİSE BAŞVURALIM !

E er, kanama durmuyorsa veya yeniden kanamaya e ilim gösteriyorsa

E er, kanama çok hızlı ve kan kaybı miktarı çok fazla ise

E er, kanama nedeniyle yorgunluk ve halsizlik hissediliyorsa

E er, kanamanız burun önüne kanamadan çok, bo az arkasına do ru oluyorsa

BOGAZDA YABANCI CISIM

Bo aza takılan yabancı cisim, elle ulaşılabiliyorsa elle çıkarılır Aksi takdirde çocuksa baş aşa ı tutularak, büyükçe iki kürek kemi i arasına vurularak yardım edilir
BILINC KAYBI

Beyine giden kan miktarının azalması sonucu, beş duyu organından gelen uyarılara geçici olarak cevap verememe haline bilinç kaybı, ya da bayılma denir Bu durumdaki bir kişi, sözle ya da dokunarak kendisine ulaşmaya çalışan ilkyardımcıya cevap veremez, ancak, a rı yaratan bir uyarana refleks karşılık verir
Basit bayılmalar genellikle uzun süren açlıklar, a ır yorgunluk, uykusuzluk, ani korku ya da acılar sonucu olarak ortaya çıkar

Bu durumdaki bir kazazedeye a ızdan yiyecek, içecek verilmez, giysileri rahatlatılır, ayakları yukarıya kaldırılır, kusma olabilece i için yan güvenli pozisyonda tutulur Kendine gelmeye başlayan kazazede hemen aya a kaldırılıp, yürümeye zorlanmamalıdır
BURKULMALAR

Eklem ba larının kopması, ya da kısmen zedelenmesine burkulma denir A rı, hassasiyet, şişlik ve morluk görülebilir Zorlanan eklem buz torbası ve benzer uygulamalarla so utulur Varsa, elastik bandaj uygulanarak şişlik önlenmeye çalışılır Zedeli eklem kullanılmadan ve hareket ettirilmeden, mümkünse yukarıda tutularak taşınır
BURUNDA YABANCI CISIM

Çocuklarda görülebilir Buruna sivri, uzun cisimler sokmamak gerekir Yabancı cismin oldu u tarafın karşısındaki burun köküne bastırılarak kişi sümkürtülür Başarılı olunamazsa kişi nakledilir
DONMALAR

Aşırı so uk ortamda uzun süre kalınması sonucu donma ortaya çıkar Kazazede halsiz, uykuludur Donuk vücut bölümleri beyaz, sert, so uktur Henüz donmamış kısımlar kızarık olabilir Hareketleri a ır ve a rılıdır Ciltte su dolu keseler görülebilir Donmuş kısımlarda duyu kaybı vardır
Karla ovuşturmak, masaj yapmak, kumaş parçaları sürterek ısıtmaya çalışmak, sıcak odaya ya da sıcak suya sokmak, bandaj yapmak, cilde ilaçlar sürmek, alkol ya da sigara vermek sakıncalıdır

İlkyardımcı önce kazazedenin ıslak giysilerini çıkartıp kurumasını sa lamalıdır Donmuş bölgeler temas, sürtünme, do rudan ısıdan korunmalı, yüksekte tutularak bir battaniye ile sarılmalıdır Isıtma işlemi yavaş ve aşamalı olarak yapılmalıdır

CIKIKLAR
Bir eklemi meydana getiren kemiklerden birinin, bir dış etki sonucu normalde bulundu u yerden ayrılmasına çıkık denir Eklem ba larının normalde izin vermeyece i bir harekete zorlanan kemik ba ları, aralayarak ya da yırtarak yerinden uzaklaşır
- Eklemin ve vücut uzantısının görünümünde bozukluk

- A rı nedeniyle kısıtlanmış ya da tamamen ortadan kalkmış hareket

- Hassasiyet ve şişlik görülmesi çıkık düşündürmelidir

Çıkmış bir kemi i, eklem boşlu una ancak yetkili ve deneyimli bir kişi yeniden yerleştirebilir Yetkisiz kişilerce yapılan denemeler ise damar-sinir sıkışmalarına, eklem ba larının düzelemeyecek ölçüde tahrip olmasına, sık sık çıkı ın tekrar etmesine (alışkanlık çıkı ı) neden olabilir İlkyardımcın görevi, yetkili ve deneyimli bir sa lıkçıya ulaşana kadar çıkık eklem bölgesini hareketsiz hale getirmektir Bu amaçla askı, atel ve sargı uygulamaları yapılır

ELEKTRIK CARPMASI
Elektrik çarpması evlerdeki pirizler-elektrikli aletlerden kaynaklanan elektrik kaçakları, enerji iletim kablolarının kopması ya da direklere tırmanılması, yıldırım düşmesi ile ortaya çıkabilir
Deri üzerinde yanık, solunum ve dolaşım sisteminde bozukluk, bilinç kaybı sonucu düşme ve buna ba lı kırıklar elektrik çarpmasının muhtemel sonuçlarıdır Elektrik çarpmasının damarlar üzerindeki etkisi, kalıcı, geç ortaya çıkan sorunlar yaratabilir Tellere asılı, ya da elektrik tellerine temas halinde yerde yatarken bulunan kişide, elektrik çarpması düşünülmelidir Bazen kazazede bayılmadan önce kablodan ayrılmayı başarmış olabilir Kimi kısa süreli, düşük voltajlı elektrik çarpmalarında kazazedenin bilinci açık olup, cilt üzerinde dahi hiç iz bulunamayabilir

İlkyardım Müdahalesi Üç Aşamadan Oluşur:

1 Elektrik akımı şalterden kesilmeli, bu yapılamıyorsa çıplak kablo ile kazazedenin teması iletken olmayan bir cisim kullanılarak kesilmelidir

2 Kaza ortamında hemen ilkyardımın ABC si kontrol edilmeli ve sa lanmalı, bilinç kaybı var ise koma pozisyonu verilmelidir

3 Yanık varsa bakımı yapılır, fiziksel ve psikolojik olarak rahatlatılır, kazazede aya a kaldırılmadan nakli sa lanır Düşmeye ba lı kırık varsa tespit işleminden sonra nakil gerçekleştirilir
EPILEPSI-SARA NOBETI

Do uştan ya da sonradan ortaya çıkabilen, bir grup beyin hücresinin düzensiz emirler üreterek beyinin çalışmasını geçici olarak bozması ile oluşan bir durumdur
Bilinç kaybı, idrar kaçırma, çenenin kilitlenmesi, adalelerde kasılmalar görülür Nöbet sırasında solunumda bozularak a ızdan köpüklü tükürük akar

Kendili inden düzelene kadar kişinin dilini ısırması ve başını bir yere çarpması engellenir Bu amaçla dişler arasına rulo yapılmış bir kumaş parçası ya da mendil konur Baş iki el ile kontrol altına alınır, altına yumuşak destekler konur Nöbetin sonlandı ı görülünce hasta nakledilir
GOZDE YABANCI CISIM

Çocuklarda ve işçilerde sıkça rastlanabilir Açık havada oynayan çocuklarda bitki parçaları ya da toprak taneleri, ****l kesimi, düzeltilmesi, sıva işinde çalışan işçilerde ise ****l ve sıva parçacıkları göze kaçar
Gözde yanma, batma, sulanma, kaşıntı ve ovmaya ba lı kızarıklık görülür Hatalı müdahaleler göze zarar verir ve yabancı cismin çıkarılması da güçleşir İlkyardımcı, kişinin gözlerini ovmasını önlemeli bol suyla yıkandıktan sonra gözlerini kapattırıp cismin gözyaşı ile çıkmasını beklemelidir Bu olmuyor ve cisim gözle görülebiliyorsa temiz bir bez parçasının kenarı ile alınabilir Çıkartma işleminden pamuk kullanılmaz Yabancı cisim yine çıkmıyorsa kişi nakledilir

HAYVAN ISIRIGI

Bir tahrik olmaksınız saldırarak ısıran kedi ya da köpe in kuduz olmasından şüphe edilmelidir Kuduz mikrobu ısırılmış bölgeden vücuda girer Isıran hayvanın gözlem altına alınması gerekir
Isırılma halinde, ısırık yeri hemen bol su ve sabun ile iyice yıkanır Kazazede yürütülmeden nakledilmelidir

Arı Sokması

İ nenin girdi i yerde kızarıklık, a rı, kaşıntı, şişme olabilir İ ne hala ciltte ise düzgünce çıkarılır İ ne yerine buz koyarak so utma yapılır Alerjisi olanlar, astımlılar, a ızdan sokulanlar, çok sayıda arı tarafından sokulanların hemen nakli gerekir

Yılan Sokması

Yılan zehirlenmelerinde ısırık yerinde a rı, şişlik, morluk, hassasiyet vardır Sokulan yer hareket ettirilmeden yıkanır Isırılan yerin birkaç cm yukarısına bo ucu sargı uygulanır Isırık yeri 05 cm kesilerek ve elle sıvazlanarak zehrin kısmen çıkması sa lanır Yaranın emilmesi etkili de ildir ve zararlı olabilece i için uygulanmamalıdır Isırık yerine buz uygulanabilir Kişinin yatarak nakli sa lanır

Akrep Sokması

Akrep sokmasında yara yerinde a rı ve uyuşukluk olur Solunum bozulabilir Sokulan bölge yıkanır, buzla so utulur, sokulan kol veya bacakla vücut arasına bo ucu sargı uygulanılarak akrep antiserumu bulunabilecek bir merkeze yatarak nakledilir
HICKIRIK

Gö üs ve karın boşlu unu ayıran solunumda rol alan diafram adlı adelenin düzensiz kasılmasıyla ortaya çıkar peşpeşe ve uzun süre devam eden hıçkırık solunumu aksatır ve kişiyi rahatsız eder Solu unu bir süre tutturmak ya da su içirmek düzelmeyi sa layabilir Başarılı olmazsa bir torba yada poşet içindeki hava kısa süre solunarak hıçkırık sonlandırılabilir
IC KANAMALAR

İç kanamada ilkyardımcı kanamanın varlı ını dışarıdan göremez Büyük kemik kırıkları, kafaya gelen darbeler, tüm vücudu etkileyen kazalarda, dıştan izlenebilen kanama olsun ya da olmasın, iç kanamadan şüphe edilmelidir
- Huzursuz kazazede, görme

- işitme sorunlari, uyuklama hali

- Soguk, soluk, nemli cilt

- Karinda sertlik ve bastirmakla agri

- Vücutta yaygin siyrik, morluk, şişlikler

- Halsizlik

- Susuzluk hissi

- Sayisi artmiş ancak zayif solunum ve nabiz varsa iç kanama düşünülmelidir

Iç Kanama Düşünülen Kazazede Için Yapilacaklar:

1 Şok ile mücadele et (ayaklari yüksek olarak yatir, isit)

2 Hizli naklet

ILK YAPACAKLARINIZ

Kazazedeler arasında isen önce kendini de erlendir
- Sakin ol

- Kendi vücudunu kontrol et

- Gerekiyorsa kendine ilkyardı uygulaOrtamı de erlendir

- Devam eden riskleri ortadan kaldırKendini tanıt, etraftakileri sakinleştir

- Sa lam kişileri yardım ve güvenlik için organize etKazazedeleri de erlendir

- Tüm kazazedeleri hızla kontrol et

- Öncelikli olanları belirleÖncelikli kazazede ile işbirli i sa la

- Kazazede ile tanış, güven ver, sakinleştir ve rahatlat

- Yatmasını ya da oturmasını sa la, gereksiz hareket ettirmeGereken ilkyardım müdahalelerini yap

- ABC yi sa la

- Kanamayı durdur, kırık veya çıkıklı bölgeyi hareketsizleştir, sargıları yap, pozisyon verKoru ve Naklet

- Kazazedenin ısı kaybetmesini önle, kımıldatma, yedirme, içirme, yanında git, sa lıkçılara bilgi ver

- E itilenlerin çalışma yaşamlarına dönüşlerinden sonra e iticileri ile ba ı kopmamalı, bilgi ve becerileri belli aralarla tazelenmelidir
ILKYARDIMCIDA BULUNMASI GEREKEN OZELLIKLER

İyi bir ilkyardımcı:
- Oturdu u ve çalıştı ı yerleşim biriminin co rafi özelliklerini, ulaşım olanaklarını, sa lık kuruluşlarının yerlerini, özelliklerini, uzaklıklarını bilir

- Yaşadı ı ülkenin sa lık ve idari mevzuatına yabancı de ildir, toplumsal ve bireysel sa lık sorunlarına duyarlıdır Temel sa lık ve insan vücudu bilgisine sahiptir

- Birey olarak kendisini sa lıklı, zinde tutmaya çalışır Düzenli spor yapar, düzenli sa lık kontrolünden geçer, madde ba ımlılı ı gibi zararlı alışkanlıklardan uzak durur Dengeli beslenmeye gayret eder Kendi vücudunun kapasitesini bilir, uygulayaca ı ilkyardım tekni ini gere inde buna göre seçer

- İşyerinin fiziksel özelliklerini, özellikle acil çıkışı, yangın hortumu vb yerleri önceden bilir Kurumundaki idareciye, şoföre, varsa sa lıkçıya, en çabuk nasıl ulaşaca ını bilir İşyerinde ve çevrede gerekebilecek telefon numaralarını yanında taşır

- Sakin, pratik, dengeli, olgun, yardımsever, girişken bir kişi olarak tanınır

- Bir kaza anında, aldı ı e itim nedeniyle kendisi ve ortamdakilere yardımcı olabilecek bir kişi oldu unun bilinci ve güveni ile pani e kapılmaz, düşünerek davranır

- Davranışları hızlı ancak bilinçli, sıralı ve ölçülüdür

- Bir kahraman de il ilkyardımcı oldu unu bilir, kendisini asla tehliaaae atmaz

- Bilgisinin olmadı ını düşündü ü durumlarda bir şey yapmaz, yardım ça ırır

- Bir sa lıkçının yardıma gelmesiyle, ona bilgi verip onun yardımcısı durumuna geçer Bilgi ve yetki sınırlarını bilir

- Üzerinde girişimde bulunaca ı kişi ya da yakınının onayını aldıktan sonra müdahalesini yapar Gere inde çevredekileri de örgütleyerek çalışır

- Güvenli ve kararlı bir konuşma tarzı vardır Kullanaca ı ses tonu ve kelimeleri iyi seçer Sürtüşmeye meydan vermez

- İlkyardım bilgisi içinde yapılması gereken ve yapılmaması gerekenler oldu unu bilir Yararlı olmak kadar zarar vermemeye de çalışır Duyguları ve ortam etkisiyle de il, bilgileri ile tarafsız bir de erlendirme yaparak karşısındakinin ilkyardım girişimlerine gerçekten gereksinimi olup olmadı ını belirler

- Uygun ilkyardım uygulamasını do ru yere, yeterli sayı ve şiddette, yeterli süre uygular Her uygulamadan sonra yaptı ının do ru ve yeterli oldu unu kontrol eder Eksik ya da yanlıştan dönmeyi bilir

- Edindi i bilgi ve becerilerin bir süre sonra unutulaca ını, bazılarında de işiklikler olabilece ini bilir Unutmamak için becerilerini kendisi ve yakınları üzerinde zaman zaman dener İşyeri hekimi, sa lıkçı, ilkyardım e iticisi ile gerektikçe ilişki kurar Belli aralıklarla e itimini tazelemek için isteklidir Çevresindeki olayları yakınındaki ilkyardımcı ve sa lıkçılarla tartışır