Kanserler Ve Erken Tarama Yöntemleri...

Ne var ki diyeti ve diğer çevresel faktörleri tamamen kontrol altına aldığımızı var saysak bile, kanserden tamamen uzak olmamız mümkün değildir Çünkü ilerleyen yaşla birlikte hücrelerdeki çoğalmayı kontrol eden mekanizmalar zayıflamakta, dahası o güne dek yapılmış olan hücresel hatalar da birikmektedir Hiç bir şikayeti olmayan sağlıklı bireylerde kanser taraması yapılarak etrafa yayılmadan hastalığı erken evrede yakalamaya çalışılmaktadır Bu sayede hastalık daha kolay tedavi edilebilecektir
Aşağıda ABD’nin Ulusal Kanser Enstitüsü’nün kanser taraması önerileri özetlenmiştir

1 Meme Kanseri: [Başa Dön]

Kendi kendine meme muayenesi: 20 yaşından başlayarak her ay yapılması önerilir
Klinik meme muayenesi: 20-40 yaş arası 2-3 yılda bir, 40 yaş üzerindeki kadınlarda ise her yıl doktor tarafından yapılması önerilir
Mammografi (meme rontgeni): 50 yaş üzerindeki kadınlarda yılda bir yapılması önerilirken, 40-50 yaş arasındaki kadınlarda meme dokusu daha yoğun olduğu için şüpheli kitleleri gösterme başarısı daha düşüktür Bu yaşlar arasında yapılıp yapılmayacağı, yapılacaksa da hangi sıklıkta yapıması gerektiği tartışmalıdır Amerikan Kanser Cemiyeti mammografi çekimlerinin 40 yaşında başlamasını ve her yıl tekrarlanmasını önermektedir
Ultrason: Tek başına bir tarama testi değildir Gerekli görüldüğünde diğer testlere eklenmelidir
Meme MR’ı: Ailesinde meme kanseri olan, yüksek riskli kişilerde faydalı olduğu düşünülmektedir Bu kişilerde tarama testi olarak kullanımını inceleyen çalışmalar devam etmektedir
Doku Örneklemesi: Yukarıdaki yöntemlerde herhangi bir anormallik saptanırsa ya da bir şüphe oluşmuşsa uygulanır Mikroskop altında incelenmek üzere meme dokusundan hücreler alınmasıdır Doku örneklemesi için üç yöntem kullanılmaktadır Bunlar; ince iğne aspirasyonu, meme ucu aspirasyonu ve duktal lavajdır

2 Akciğer Kanseri [Başa Dön]
Göğüs Grafisi: X ışını ile göğüs kafesindeki organların ve kemiklerin görüntülenmesidir
Balgam Sitolojisi: Balgam örneğinin mikroskop altında incelenmesiyle kanser hücrelerinin araştırılmasıdır
Spiral Bilgisayarlı Tomografi Görüntülemesi: X ışını makinesine bağlanmış bir bilgisayar yardımıyla görüntüler elde edilmektedir

3 Serviks Kanseri: [Başa Dön]

Amerikan Kanser Cemiyetinin önerileri şunlardır:
İlk cinsel ilişkiden itibaren ilk 3 yıl içinde veya en geç 21 yaşında serviks kanseri tarama testlerine başlanmalıdır Her yıl kadın doğum muayenesi ve Pap testi yapılmalıdır
30 yaşından sonra peşpeşe yapılan son 3 tarama normal bulunmuşsa tarama arlıkları 2-3 yılda bire çıkartılabilir Eğer anne karnındayken dietilstilbesterol (DES) kullanılmıssa, HIV infeksiyonu varsa, veya organ nakli, kemoterapi tedavisi yada uzun süreli kortizon içeren ilaçlar kullanması nedeniyle bağışıklık sistemi baskılanmışsa kontrollere yıllık devam edilir
30 yaş üstü ve normal sonuçları olan kişiler için diğer bir öneride 3 yılde bir yapılacak olan Pap testi ve HPV-DNA testidir
70 yaş ve üstü kadınlarda son yapılan Pap testlerinden 3 veya daha fazlası veya peşpeşe yapılan testlerden 10 tanesi birden normal gelirse serviks kanseri için tarama sonlandırılabilinir Yukarıda belirtildiği gibi bağışıklık sistemini baskılanmış hastalarda tarama yıllık olarak devam etmelidir
Histerektomi (rahmin rahim ağzı ile birlikte tamamen alınması) ameliyatı olan hastalarda tarama yapılmayabilinir

4 Kalın Barsak Kanseri: [Başa Dön]

Kalın barsak kanseri taramasında 5 test kullanılabilir Bunların başarı oranları birbirine eşittir
a Dışkıda gizli kan aranması: Dışkıda sadece mikroskopla görülebilen kanamaları bu test saptayabilir Farklı günlerde alınan 3 dışkı örneği test edilir Yılda bir tekrarlanır
b Sigmoidoskopi: Makattan ince ışıklı bir tüple girilip kalın barsakların bir kısmının incelenmesidir Eğer şüphelenilen bir bölge, polip, ülser, vb görülürse aynı zamanda biyopsi yapılmasına da olanak sağlar 5 yılda bir tekrarlanmalıdır
c Sigmoidoskopi ve yıllık dışkıda gizli kan incelenmesinin birlikte yapılması
d Baryumlu kolon grafisi: Makattan özel bir ilaç verildikten sonra çekilen rontgenlerdir 5 yılda bir tekrarlanmalıdır
e Kolonoskopi: Makattan ince ışıklı bir tüple girilip tüm kalın barsak incelenir Eğer şüphelenilen bir bölge, polip, ülser, vb görülürse aynı zamanda biyopsi yapılmasına da olanak sağlar 50 yaş ve üzerindeki kişilerde mutlaka yapılması gerektiği bildirilmekle birlikte hangi sıklıkta yapılacağı tartışılmaktadır Daha önceleri sonuçların tamamen normal olduğu kişilerde 5 yılda bir yapılması önerilirken Amerikan Kanser Cemiyetinin son önerisi 10 yılda bir tekrarlanmasıdır 50 yaşından itibaren kadın ve erkeklerde bu tarama testlerinden birinin yapılması önerilmektedir Bu testlerden herhangi birisi şüpheli çıkarsa mutlaka kolonoskopi yapılmalıdır
Rektal tuşe: Makattan parmakta muayenedir 40 yaş üzerindeki kişilerde her yıl yapılmalıdır Sadece bu yöntem tarama için tek başına yeterli değildir

risk faktörleri:

Aşagıda belirtilen risk faktörlerine sahip olan kişiler kalın barsak kanserine yakalanma olasılıkları yüksektir Bu nedenle tarama testlerini yaptırmaya daha erken yaşlarda başlayabilirler ve daha sık yaptırmaları gerekebilir
Daha önce adenomatöz polip veya kolorektal kanser tanısı alanlar
Ailesinde yoğun kolorektal kanser veya polip görülenler (1 derece akrabalardan -anne, baba, kardeş yada çocuklar- birinde 60 yaşından daha erken yaşta veya 2 derece akrabalardan ikisinde herhangi bir yaşta kolorektal kanser veya polip olması)
Kronik inflamatuvar barsak hastalığı tanısı olanlar
Ailevi adenomatöz poliposis veya herediter non-poliposis koli gibi genetik geçişli kolorektal kanser hastalıkların ailede görülmesi
Virtual Kolonoskopi: Bilgisayarlı tomografi ile kolonun görüntülenmesidir
DNA Gaita Testi: Gaita hücrelerindeki DNA incelenir Buradaki genetik değişiklikler kolorektal kanserin işareti olabilir

5 Prostat Kanseri: [Başa Dön]
Parmakla Rektal Muayene: Doktor parmağıyla rektumun alt tarafından prostatı muayene eder 50 yaşından sonra yılda bir kere, eğer risk faktörleri varsa 40 yaşından itibaren yılda bir kere yapılmalıdır
Prostat Spesifik Antijen (PSA) Testi: Bu test ile kandaki prostat spesifik antijen miktarı ölçülür Prostat spesifik antijenin kanda artmış miktarda bulunabileceği durumlar prostat kanseri, prostatın inflamasyonu ya da enfeksiyonu ve benign prostat hiperplazisidir (prostatın iyi huylu büyümesi) PSA testi 50 yaşından sonra yılda bir kere uygulanmalıdır Eğer risk faktörleri varsa 40 yaşından itibaren yılda bir kere uygulanmalıdır Serbest PSA’nın total PSA’ya oranı kanser ihtimali yönünden bilgi verebilmektedir

6Mesane Kanseri: [Başa Dön]

Tam İdrar Testi: Hematüri idrarda kırmızı kan hücrelerinin olmasıdır Mikroskop altında incelenerek ya da strip ile idrarda kırmızı kan hücrelerinin olup olmadığına bakılır
İdrar Sitolojisi: Mikroskop altında idrarın incelenmesidir Anormal hücreler araştırılır
Sistoskopi: İnce ışıklı bir tüp üretradan geçerek mesanenin içine sokulur Mesane görüntülenmiş olunur Doku örneği de alınabilir

7 Melanom (cilt kanseri): [Başa Dön]

Deri Muayenesi: Doktor veya kişinin kendisi tarafından çıplak gözle yapılan muayenedir Şüpheli bir alan varsa biopsi alınır ve mikroskop altında kanser hücreleri araştırılır
Risk faktörleri bulunan kişilerin doktorlarına danışarak tarama yöntemlerine belirtilen yaşlardan daha erken başlamaları gerekebilmektedir