Artroplasti (Kalça Ve Diz Proaaai)

YAŞLI HASTALARIN ‘KİREÇLENME’ TABİR EDİLEN KALÇA VE DİZ ARTROZLARININ TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

Bu hastalarımıza ağrılarını geçirmek ve günlük aktivitelerini geri verebilmek için genellikle proaaa yapılmaktadır

A) TOTAL KALÇA PROaaaİ

Total kalça proaaai, primer yada sekonder nedenlerle hasar görmüş ve ileri derecede osteoartroz gelişmiş bir kalça ekleminin değiştirilmesi için yapılan bir ameliyattır Eklemdeki kıkırdak kaybı eklem yüzeylerinin aşınmasına neden olur Bu da ağrı verir ve hareket kaybına yol açar Hasta yürümekte ve diğer günlük faaliyetleri yapmakta zorlanır Kalça proaaai ameliyatı, bu ağrıların giderilmesi, hareket kabiliyetinin arttırılması ve gündelik faaliyetlerin daha kolay yapılabilmesi için gerçekleştirilmektedir Cerrahi tedaviden önce mutlaka diğer tedavi yöntemleri denenmelidir (ağrı kesici tabletler, baston, fizik tedavi vb) Durumunun kalça proaaai gerektirecek kadar ciddi olup olmadığı konusunda nihai kararı verecek kişinin her zaman hasta olduğu unutulmamalıdır Kalça proaaainde, yuvarlak eklem yüzü de dâhil olmak üzere kalça kemiğinin bir kısmı genelde alınmakta ve kalça kemiğinin geri kalan kısmına yeni ve daha küçük bir eklem sabitlenir Pelvisdeki oyuğun yüzeyi, yeni yuvarlak eklem yüzüyle birleşecek yeni oyuğun yerine oturması için pürüzlendirilir Kullanılan yeni eklemler kemiğe sabitlenir

Kalça proaaainin doğrudan yararları şunlardır:

Ağrının tamamen ortadan kalkması

Hareket kabiliyetinin artması

Şekil bozukluğunun düzelmesi

Bu müdahalenin dolaylı yararları da oldukça önemlidir Kalça proaaai sayesinde yürüme ve işlev becerisi yeniden kazanıldığından, hastanın zindelik durumu ve yaşam kalitesi gelişir

Anesaaai

Hastanın durumuna ve isteğine bağlı olarak, genel ya da epidural anesaaai uygulanır

Operasyonda eklemin her iki yüzeyi plastik ve metal komponentlerle değiştirilir Konulan parçaları yerinde tutmak üzere 2 yol mevcuttur Bunlardan biri polimetimetakrilat adı verilen çimento ile tespittir Diğeri ise özel hazırlanan ve kemiğin gelişimine uygun olarak kemikle bütünleşen parçalardan oluşan proaaalerdir Bazı çimentosuz implantların yüzeylerinde yeni kemik oluşumunu sağlayabilecek biolojik olarak aktif olan maddeler de bulunmaktadır İleri yaş ve ileri osteoporozu olanlar dışında günümüzde çimentosuz proaaaler tercih edilmektedir

Ameliyat riskleri

İstisnasız tüm ameliyatlar risk taşımaktadır ve kalça proaaai de bunun dışında değildir Riskler, hastanın genel sağlık durumunuza göre değişmektedir Belli başlı riskler şunlardır:

Enfeksiyon: Çok az hastada eklemde enfeksiyon oluşmaktadır (% 1) Böyle bir durumda öncelikle antibiyotik tedavisi uygulanmaktadır

Tromboz: Bazı hastalarda ameliyat sonrası bacakta tromboz (kan pıhtılaşması) oluşmaktadırBunu önlemek için alınacak önlemler arasında varis çorabı giyilmesi bulunmaktadırTrombozdan şüphelenildiğinde, yapılan tetkiklerin bunu teyit etmesi gerekmektedir Tedaviye ancak bundan sonra başlanmaktadır

Çıkık: En önemli ve sık görülen prblemlerden biridir Genelikle ilk 3 haftada, hastanın istemsiz veya dikkatsizce yaptığı bazı hareketlerden (bacak bacak üstüne atma, yan dönerken yastık koymama, yere çömelme vb) olmaktadır Tedavisi, kalça eklemini anesaaai altında yerine getirir cihazla tespit etmek veya yeniden ameliyat etmektir

Postoperatif dönem

Hastaların operasyonun ertesi günü yürümelerine, 2 gün tuvalete oturmalarına izin verilir Dikişler ortalama 15 günde alınır ve sonrasında banyoya izin verilir Operasyonun ertesi gününden itibaren, hastanın kalça ve diz bükme ve adele güçlendirme egzersizlerine başlanır Bu egzersizler kalça fonksiyonlarının tamamen kazanılmasına kadar devam eder Genellikle 6 haftada tüm kalça fonksiyonları geri döner Kalçada proaaain varlığını hastalar 3-6 ay hissedebilirlerse de, yürüme ilk haftadan sonra ağrısızdır

B) TOTAL DİZ PROaaaİ NEDİR?

Total diz proaaai, aşınmış olan eklem yüzlerinin, metal ve polietilenden imal edilen, ağrısız eklem hareketi için tasarlanmış özel parçalar ile kaplanarak yapay bir eklem oluşturulmasıdır İlk kez 1968 yılında uygulanan diz proaaai, cerrahi teknikler, kullanılan maddeler ve tasarım alanındaki ilerlemeler sayesinde geliştirilerek günümüzde çok daha başarılı bir tedavi yöntemi olmuştur

Total diz proaaai kimin için uygundur ?

İstirahat, ilaçlar, fizik tedavi yöntemleri, baston kullanımı ve eklem içi enjeksiyonlar gibi tedavi yöntemleri uygulanmış olmasına rağmen diz ağrıları kontrol edilemeyen; yürüme, merdiven çıkma gibi günlük yaşam aktiviteleri ileri derecede kısıtlanmış ve eklem kıkırdağında ileri harabiyet olan hastalarda total diz proaaai uygundur Hastanın 60-80 yaşları arasında olması tercih edilir, ancak romatoid artrit ve osteonekroz gibi bazı özel durumlarda daha erken yaşlarda da proaaa yapılabilir

Total diz proaaai nasıl yapılır ?

Uygun anesaaai yapıldıktan sonra, dizin önünden yapılan bir kesi ile diz eklemine ulaşılır Eklemi oluşturan üç kemiğin (femur, tibia ve patella) birbirlerine temas eden yüzlerindeki aşınmış kıkırdak dokusu, ince bir kemik tabakası ile birlikte kesilerek çıkartılır, sonra uygun boyutlarda seçilen proaaa parçaları, kemik çimentosu (polimetil metakrilat) adı verilen bir dolgu maddesi kullanılarak, hazırlanan kemik yüzeylere tutturulur

Böylece eklem yüzleri, metal ve plastikten yapılmış parçalarla yeniden kaplanmış olur Ameliyat 1-2 saat arasında sürer Ameliyat sonrası ağrı kontrolü için sıklıkla epidural (belden yerleştirilen) veya damar yoluyla ilaç veren ağrı pompaları kullanılır Ertesi gün diz hareketlerine başlanır ve yardımla ayağa kalkılır Oda ve koridor içinde rahat yürüyebilir hale geldiğinde hasta taburcu olur (genellikle 15 gün)

Total diz proaaai yapılan hastaların %90'ından fazlasında diz ağrılarında belirgin bir azalma ve yürüme/merdiven inip çıkma gibi günlük yaşam aktivitelerini yapmada belirgin bir iyileşme elde edilir Diz ağrısının belirgin olarak düzelmesi ve bağımsız sokağa çıkmak, her hasta için farklı olmakla birlikte 4 ila 8 hafta arasındadır Proaaa sonrası koşma, sıçrama gerektiren sporlar ve ağır işlerin yapılması uygun değildir, bu tip aktiviteler proaaain ömrünü kısaltacaktır Araba kullanmakta bir mahsur yoktur

Cerrahiden önce bacağınızda var olan eğrilik ve şekil bozuklukları da ameliyat sırasında düzeltilir, bu proaaain ömrünü uzatacaktır Ancak özellikle kilolu hastalarda, bu hareket açıklığı daha azdır Ortalama hareket açıklığı 115 derece civarındadır, bu nedenle proaaa sonrası yere tam çömelmek veya namaz kılmak sıklıkla mümkün değildir Son yıllarda, diz hareket açıklığını artıran teknikler ve tasarımlar uygulanıyor olsa da, hastaların ayaklarını altlarına alıp oturmaları proaaain uzun süreli sağ kalımı açısından sakıncalı olabilir

Total diz proaaaini oluşturan metal ve plastik parçalar, hareket sırasında ortaya çıkan sürtünmeye bağlı olarak zaman içinde aşınır Aşınma ile ortaya çıkan ve gözle görülmeyecek kadar küçük metal ve plastik parçalarına karşı vücudun cevabı ile proaaaler tutunduğu kemikten ayrılıp gevşeyebilir Uygun cerrahi teknik ve modern proaaa tasarımları kullanılarak yapılan diz proaaalerinin ömrü günümüzde 15-20 yıla kadar uzamıştır Gevşeyen proaaaler, çoğu hastada ikinci bir ameliyat ile çıkartılıp yeniden proaaa yerleştirilebilir, ancak ikinci proaaain ömrü, ilki kadar uzun değildir

Komplikasyonlar

Total diz proaaai ameliyatından sonra görülen ciddi komplikasyonlar çok düşük oranda ortaya çıkar En sık görülen sorun, bacaktaki kan akımının yavaşlamasına bağlı olarak toplar damarlarlarda pıhtı oluşmasıdır (derin ven trombozu) Bunu önlemek için cerrahiden sonra kanı sulandıracak ilaçlarla koruyucu tedavi uygulanır Bu tedavi, gerektiğinde 20 güne kadar uzatılabilir Ameliyat sonrasında erken dönemde diz hareketi ve yürüyüşlere başlamak ve hareketsiz kalmaktan kaçınmak, bu riski azaltacaktır

Total diz proaaainden sonra, enfeksiyon yani proaaain iltihaplanması % 01 ile %2 arasında görülür Vücudun başka bir yerinde (ör İdrar yolunda, dişlerde) enfeksiyon olması, şeker hastalığı ve başka kronik hastalıkların varlığı bu riski artırabilir Ameliyat öncesinde vücudun başka bir yerinde olabilecek enfeksiyonların tedavisi gereklidir Ameliyat sırasında koruyucu antibiyotik tedavisi yapılır ve cerrahi sırasında özel önlemler alınarak enfeksiyon riski azaltılır Proaaade enfeksiyon gelişirse, tekrarlayan cerrahiler, proaaain çıkartılıp belirli bir süre sonra tekrar yerleştirilmesi gibi işlemler gerekli olabilir

Yukarıda sayılanların dışında, yara iyileşmesi sorunları, damar veya sinir yaralanmaları, proaaain bazı parçalarının yerinden çıkması, proaaa çevresi kırıklar, proaaain kendisinde kırıklar gibi komplikasyonlar görülebilir, ancak bunlar çok nadirdir