Sağlıklı Beslenme Takıntınız Mı Var?

Daha çok gelişmiş ülkelerde ve yüksek sosyo-ekonomik düzeydeki kişilerde ortaya çıkan sağlıklı beslenme takıntısına tıpta Ortoreksiya deniyor

Ortoreksiya daha çok mükemmeliyetçi, obsesif, aşırı kontrolcü kişilik yapılarına sahip kişilerde sıklıkla ortaya çıkıyor Psikolog Aytül Serpel, ortoreksiyaya giden süreci anlattı

İncecik sıfır beden kadınlar, atletik, bakımlı erkekler, diyet, sağlıklı beslenme, detoks kürleri, şifalı besinler derken bilinen yeme bozukluklarına geçtiğimiz yıllarda bir yenisi daha eklendi Daha çok gelişmiş ülkelerde ve yüksek sosyo-ekonomik düzeydeki kişilerde ortaya çıkan bu hastalığın adı Ortoreksia Nevrosa, yani Sağlıklı Yeme Takıntısı, anca, orthos (doğru) ve oreksia (iştah) kelimelerinin birleşiminden oluşuyor Amerikan Diyetisyenler Derneği orunun 10 yıl içinde yaygınlaşacağını İngiltere'deki Beslenme Bozuklukları Derneği (EDA) ise ortoreksiyanın gelecek yıllarda insanlığı ciddi de tehdit edeceğini söylüyor

Peki, nasıl olur da sağlıklı beslenmek sağlıksız besini reddetmek sağlığımızı bozabilir?

İşin bu kısmı tamamen psikolojik yapılanmalarımızla, hayata ne kadar esnek ve dengeli bakabildiğimizle ilintili Ortoreksiyanın henüz yeni tanımlanan bir hastalık olarak iyi ve geçerli kriterleri olmasa da yapılan araştırmalara göre, mükemmeliyetçi, obsesif, aşırı kontrolcü kişilik yapılarına kişilerde sıklıkla görülüyor

Ortoreksik kişiler giderek yalnızlaşır

Ortoreksik kişiler için sağlıklı beslenme aşırı bir kaygıya neden olur Kişi bazen daha sağlıklı olmak, bazen bir hastalıkla baş etmek bazen de kilo vermek için sağlıklı besinleri seçmeye başlayabilir, fakat bu kişilerin, zamanla besinin işlenmemiş olması, hiçbir katkı maddesi içermemesi, hormon, tarım ilacı kullanılmadan üretilmesi, pişirilirken kullanılan yöntemlerden, saklandığı kabın yapıldığı maddeye kadar uzun bir sağlıklı besin kriter listeleri oluşur

Diyet, zamanlarının önemli bir kısmını alır Bu kriterlere uymayan tüm besinler reddedilir hatta bunun sağlanamayacağı sosyal ortamlara girmekten kaçınmalar başlar

Bu reddin bir kısmı kişisel inançlara göre oluşturulur, hızla alınan besin grupları azalır ve bazen sağlıklı besinler bile yeteri kadar steril olmadıklarından tüketilmez, bu ürünlerle beslenemeyeceği yerlere gitmez ve kişi gittikçe yalnızlaşır

Organik ve çiğ olanları tercih eder

Ortoreksiyada çoğu kez et ve süt ürünlerinden vazgeçilir, organik çiğ sebze ve meyveler tercih edilir ve beslenme 1-2 tip besin türüne indirgenerek besin dengesi bozulur Kişi bu nedenle bir süre sonra hızla kilo kaybetmeye başlar bu da bize bildiğimiz beslenme bozukluklarından anoreksiya nevrozayı (yememe hastalığı) hatırlatır Bazen anoreksiyada olduğu gibi ortoreksiya da 'yememe ve kilo kaybı', 'aaaabolik rahatsızlıklar' ve ölümle sonuçlanabilir

Ortoreksiyayı temel yeme bozukluklarından ayıran özellik; obezite (aşın şişmanlık), bulimia (aşın yeme hastalığı) ve anoreksiya nevrozada (yememe hastalığı) sorun besinin miktarı iken, ortoreksiyada sorun besinin kalitesindedir Hatta ortoreksiya için obezitenin tersi bile demek mümkündür Her ikisi de dengesiz beslenmedir ve sağlıksızdır Ortoreksiya gerçekçi olmayan bir düşünce yapısının ürünüdür Ortoreksik yapıdaki kişilerin takıntıları şöyledir:

• Yüzde 100 doğal olmayan hiçbir şey sağlıklı değildir

• Bu ürünlerden yersem kilom artar

• Kanser olurum

• Kontrolümü kaybederim

• Yediklerim benim kalitemdir

Ortoreksik kişilerin tedavisinde bu düşünce yapılarını alternatif olumlu düşünce yapıları ile değiştirmek önemli Ya hep ya hiç' düşünce yapısı yerine fayda-zarar oranına bakmak, eğer faydası zararından fazla ise ona göre bir karar vermek gerekir Örneğin denizlerimizin 50 yıl öncesine göre daha kirli olduğu bir gerçektir ancak tüm deniz ürünlerini yemeyi reddetmek gerçeğe uygun olmayan bir davranıştır Çünkü kişinin bu nedenle malınım kalacağı vitamin ve mineraller deniz kirliliğinin vücuduna vereceği zarardan çok daha yıkıcıdır Kişileri sağlıklı ama dengeli şekilde beslenmeye yöneltmek sağaltımda işe yarabilecek bir bakış açısıdır Kısacası bizi biz yapan sadece yediklerimiz değil hayata karşı tutumuzdur Kendimize hoşgörülü olmak ve uygun olanı istemek hem beslenme hem de içsel dengemizi korumamızda rehberimiz olmalıdır