Aids Ve Ağrı

Aids Ve Ağrı

Ağrı AIDS'de sık görülen bir sorundur Yakın zamana kadar AIDS hastalarının çoğunluğu tarafından önemsenmeyen, daha kötüsü reddedilen ağrının bu gün öncelikle tedavi edilmesi gereken bir sorun olduğu anlaşılmıştır Ağrısı olan hastaların % 85'inde ne yazık ki etkin bir ağrı tedavisi uygulanmamaktadır (8, 9) Bu oran aynı durumdaki kanser hastalarının iki katıdır Ağrı hayat kalitesini etkilediği kadar fizyolojik ve fonksiyonel morbiditeyi de önemli oranda etkiler (14)

AIDS'de ağrı hastanın fizyolojik, psikososyal ve kognitif değişiklikleri ile yakından ilgilidir Bu nedenle aynı kanser ağrısında olduğu gibi multidisipliner bir yaklaşımla irdelenmelidir (8, 9, 44) Tedavi ağrının altında yatan nedene yönelik olmalı, ilaç kombinasyonları dikkatle seçilmeli ve psikososyal faktörler dikkate alınmalıdır Kanser ağrısı farmakolojik tedavi ilkeleri (opioidlerin doz titrasyonu, adjuvan analjezik uygulaması ve saat uygulaması) AIDS için de geçerlidir (8, 9, 23, 44)

Ağrı İnsidansı

AIDS'de ağrı görülme sıklığı % 25 (30)- 80 arasındadır ve genellikle birden fazla tipte ve yerde hissedilir (8, 9, 12, 54, 69, 75) Ciddi ağrı insidansı erken devrede % 25 - 30, hareketli, hastalarda % 50, yatan hastalarda ise % 50 - 60 arasındadır (9)

AIDS'de Ağrı Sendromları

AIDS'de bir çok ağrı sendromu tanımlanmıştır Ağrıların % 60'ı viral tutulum veya immünsupresyona, % 30'u tedaviye (özellikle agresif antiviral tedavi), % 10'u ise AIDS ile ilgisi olmayan kronik hastalıklara bağlıdır (13, 41) Klinikte orjini açısından genellikle 3 tip ağrı gözlenir: Nosiseptif ağrı, Nöropatik ağrı ve İdiopatik veya AIDS ile ilgisi olmayan ağrı (7, 54, 62, 75)

I Nosiseptif ağrı

Doku hasarı sonucu ortaya çıkan (potasyum, histamin, asetilkolin, serotonin, ATP, bradikinin, prostaglandinler, nosiseptörlerden salınan nöropeptidler özellikle P maddesi) mediyatörlerin uyardığı nosiseptörlerden başlayıp sinirler ve santral yollarla taşınan santral sinir sisteminin (SSS) fonksiyonel ve normal olduğu ağrı tipidir (7, 54, 71)

AIDS'de nosiseptif ağrı nedenleri

Cilt Ağrısı

Kaposi sarkomu: Özellikle disfaji ve ülseratif ösefajit gibi ciddi klinik tablolar oluşturabilir (36)Orofaringeal ağrı: AIDS'de en sık görülen ağrılı klinik tablolardan biridir Nedenleri; tekrarlayan ülserler, kandida, sitomegalovirus (CMV) veya Herpes simpleksdir Disfaji ve ağrılı tükrük bezi enfeksiyonlarına yol açarlar (4, 7, 27, 62)

Derin Somatik Ağrı

Romatolojik ağrı: Sıklıkla diare ile birlikteki reaktif artrit veya Reiter's sendromu AIDS'de sık görülen romatolojik ağrı nedenidir Eklem ağrısı ciddi ve nonsteroid antienflamatuar ajanlara (NSAEA) dirençlidir AIDS'de nonspesifik poliartrit gelişebilir Öncelikle alt ekstremite büyük eklemleri ve özellikle omuz eklemini içine alır Bir diğer artralji nedeni de eroziv değişiklikler ve deformitelere yol açan psoriatik artrittir (7, 62)Miyopatiler: Erken ve ara fazda enflamatuar veya toksik nedenlidir Geç fazda ise genellikle zidovudine tedavisine sekonder olarak ortaya çıkar AIDS'de diffüz bir polimiyosit gelişebilir (7)

Visseral Ağrı

Abdominal ağrı: Karın ağrısı sıklıkla gastrointestinal enfeksiyonlar (kriptospirodiosis) ve bunun sonucu gelişen organomegali ve obstrüksiyonlara bağlıdır Diğer nedenler tümör (kaposi sarkomu), gastrit, pankreatit ve safra yolları patolojileridir AIDS'de hastaların % 12 - 25'inde karın ağrısı kanser ağrısının tersine kabızlıktan çok diare ile birliktedir (3) Ciddi akut karın ağrısı genellikle HIV (human immunodeficiency virus) enfeksiyonu sonucudur ve hayatın kısaldığına işaret eder (20)

Başağrısı

Başağrısı en sıklıkla gerilim (% 63) veya vasküler migren (% 20) tipindedir ancak, AZT tedavisi sırasında da % 15 - 40 oranında oluşabilir (7, 9) T Lenfositlerin sayısının 200/mm3'ün altına düştüğü durumlarda başağrısının HIV ensefaliti, SSS enfeksiyonu (özellikle toksoplazmosis) ve SSS lenfoması gibi çok ciddi nedenlere bağlı olabileceği anımsanmalıdır (9, 22)

II Nöropatik Ağrı

Periferik sinirler veya santral sinir sistemi disfonksiyonuna bağlı ağrılardır Bu tip ağrıda bir doku hasarı yoktur, hastanın öyküsünde sıklıkla yanık, elektrik çarpması, bıçaklanma veya ateşli silah yaralanması gibi anormal veya hoş olmayan olaylar içerir Yaralanmadan uzun bir süre sonra ortaya çıkar Cilt duyusunda azalma vardır Bu bölgeye yapılan orta derecede bir stimulusla tetiklenebilir (7) AIDS'de hastaların % 40'nda nöropatik ağrı sendromları oluşur (8) Nöropatik ağrının majör nedenleri: Virus (HIV) nöropatisi, postherpetik nevralji, antiviral tedaviye bağlı toksik nöropatidir (7, 55) En sık görülen nöropati simetrik olarak distalde yanma, uyuşukluk ve iğne ile uyarıma duyarsızlıkla karakterize olan periferik nöropatidir Hastaların yaklaşık % 30'unda oluşan bu nöropatik ağrı sendromunun nedeni primer HIV enfeksiyonudur (8) Nöropatik ağrının diğer bir nedeni ise omuriliğin viral enfeksiyonuna bağlı olarak gelişen myelopatidir, % 10' oranında oluşur (9)