Eklem

Eklem iki kemiğin, vücut bölümlerinin hareket edebilmesini sağlamak için, birleştiği kısıma verilen isimdir Hareket yeteneklerine göre eklemler üç çeşittir:

• Oynar Eklem: Kol ve bacaklarda olduğu gibi hareket yeteneği fazla olan eklemlerdir
• Oynamaz Eklem: Kafatasını oluşturan kemikler arasında oynamaz eklem görülür Bu kemikler, girinti ve çıkıntılarla birbirlerine oynamaz eklemlerle sıkıca bağlanırlar

• Yarı Oynar Eklem: Omurgadaki omurlar arasındaki eklemler, yarı oynar eklemlerdir Sınırlı olarak hareket ederler

• Hızlı Oynar Eklem: Eldeki parmak lar arasındaki eklemler, çok hızlı oynayan eklemdir

Oynamaz eklemler, Kafatası kemiklerinin birbirlerine eklendikleri yerlerdeki eklemlerdir Buradaki eklem yerleri, bir testerenin dişleri gibi birbirlerine geçme şeklindedir Kemikler, bu girinti ve çıkıntılarla, birbirlerine oynamayacak şekilde eklenmiş durumdadırlarYarı oynar eklemler, omurgayı meydana getiren omurların birbirlerine olan eklemlerindeki eklemlerdir Bunların oynamaları pek azdır
Oynar eklemler, Kol ve bacak kemikleri bağlantı yerlerindeki eklemler, oynar eklemlerdir Bunlar, iki bağlantı kemiğinin, eklem yerlerinde istenen hareketi verecek şekilde oynayabilmesini sağlamış olurlar Böylece, bu eklemlerin bulunduğu kemikler, çeşitli hareket yeteneğine sahip eklemler özelliğini kazanmış olurlar
Oynar eklemlerdeki kemiklerden birinin başı, öbür kemiğin çukuruna girmiş şekildedir İki kemik, birbirlerine eklem bağları ile bağlanmıştır Kemiklerin birbirlerine sürtünmeleri sırasında aşınmalarım önlemek için, bu eklem yüzlerinde kıkırdak yastıkları ve buraları yumurta akı bir madde ile sıvayarak kaygan hale getiren eklem kesecikleri bulunur






Kemik doku

Kemik, vücudu oluşturan dokular arasında en sert olanıdır Organizmada gerçek anlamda destek görevi yapan dokudur Ayrıca organizmanın kalsiyum depolarıdır Kalsiyum bakımından doymuş olduklarından serttir Sert olmalarına rağmen kıkırdak dokusundan farkları damar içermeleridir Bu doku yapısında çeşitli tipte hücreler (osteosit, osteoblast, osteoklast) ve hücrelerarası madde (matrix) bulunmaktadır Kemiğin enine kesiti incelendiğinde dış ve iç yüzeyleri bir zarla örtülüdür Bunlardan dıştakine; periosteum, iç yüzeydekine; endosteum denir Bu zarlar düzensiz sıkı bağ dokusundan yapılmışlardır Periosteumun hemen altında dış halkasal sistem yer alır Endosteumun hemen üstünde ise iç halkasal sistem bulunur
Havers sistemleri ise (osteon) iç ve dış halkasal sistemlerin arasını doldurur Volkmann kanalları ise komşu Havers kanallarını birleştirir
Yetişkin bir insan iskeleti 207 kemikten oluşmaktadırFakat yeni doğan bir bebeğin ise 300'e yakın kemik bulunmaktadırBu farklılığın sebebi ise insanın yetişkin haline geldiğinde kemiklerin birleşmesiyle yeni kemikler ortaya çıkmasıdır
İnsan iskeletindeki kemikler:

• Aksiyel iskelet kemikleri
• Apendiküler iskelet kemikleri

Kemik beş bölümden oluşur

• Kemik zarı kemiğin enine büyümesini sağlar
• Sert kemik (beyaz kemik): Kemiğin orta kısmında yer alır İçinde sarı kemik iliği bulunur
• Süngerimsi kemik: Gözenekli bir yapısı vardır Süngerimsi kemikte kırmızı kemik iliği bulunur
• Kırmızı kemik iliği: Süngerimsi kemikte bulunur Görevi alyuvarları üretmektir
• Sarı kemik iliği: Yağ depolar

Bacak, omurgalılarda alt üyelerin her birine verilen ad
Hayvanların hareket etmek amacıyla yararlandıkları, çoğunlukla eklemlieklembacaklılarda görülür

Bölümleri

Omurgalıların bacakları, ortada dizkapağının böldüğü iki parçadan oluşur Kalçadan dize kadar uzanan bölüme "uyluk", dizden ayak bileğine kadar uzanan bölümeyse "baldır" adı verilir Uyluk iskeletini uyluk kemiği (femur), baldır iskeletiniyse iç yanda bulunan kaval kemiği (tibia) ile dış yanda yer alan kamış/baldır kemiği (fibula) oluşturur Kaval kemiği de, kamış kemiği de ayak eklemiyle birleşir

Hareketi

İnsan dahil bütün memelilerde, bacağın alt ve üst parçalarını birbirinden diz kapağı kemiği (patella) ayırır Bacağı öne doğru güçlü kalça kası, geriye doğru da bacak kası hareket ettirir Bacak kasının kirişleri dizin altından, bacağın alt parçasına, aşil kirişi de, baldır kaslarından ayağa kadar uzanır






Kafatası (cranium), beyni çevreleyen ve oldukça güçlü bir kemikten koruma sistemidir 8 farklı kemikten oluşmuşturKafatasının kemik yapısı kendine özgüdür Kemiklerin birleşim noktaları girintili çıkıntılı bir yapıya sahiptir Nedeni ise kafatası kemiklerinin birleşim noktalarının birbirine geçebilecek şekilde tasarlanmış olmasındandır
Erişkin bir bireyde oldukça sert ve güçlü bir yapıya sahiptir Ancak yenidoğan bir bebekte bambaşka bir yapıya sahiptir Ana rahminden çıkan bebeğin kafatası henüz kemik halini almamış ve yumuşak bir yapıda olur Ayrıca kafatasını oluşturan bu 8 kemik birbirine tam olarak oturmamıştır Kemiklerin birleşim noktaları arasında boşluklar (fontanel, bıngıldak) oluşmuştur İlk bakışta bir dezavantaj gibi görünse de, aslen doğumda bebeğin hayatını kurtaran bir özelliktir Eğer bebeğin kafası tam olarak kemikten sert bir yapıya sahip olsaydı ve arada herhangi bir boşluk bulunmasaydı, doğum sırasında bebeğin kafasının ezilme olasılığı çok yüksek olabilirdi Ancak bebeklerde kafatası kemiklerini oluşturan kıkırdak ve yumuşak yapıdan dolayı kemikler esneklik kazanarak, eğilme ve bükülme özelliği taşırlarFakat sadece esneme tabii ki yetersizdir Kafatasının esneyebilmesi için de bir alana ihtiyaç vardır Bu alan da doğun esnasında tam olarak kapanmamış kafatası aralığıdır Kafatası kemikleri sıkışarak aradaki boşluğu doldururHatta ve hatta birbirleri üzerine doğru çıkarlar Böylelikle kafanın hacmi de küçülmüş olur Bu sayede bebek, kafa hacminin yarısı kadar olan doğum kanalından geçerek sağlıklı bir şekilde doğar
Omurgalılarda iskeletin en üst bölümü; başın şeklini belirler ve içindeki organları korur
Kafa kemikleri iki bölümde incelenirler: uzantılara da "bacak" adı verilir ve en yalın biçimi

1. içinde merkezi sinir sisteminin oturduğu kemikler (neurocranium, ossa cranii, craniales) : Beyin ve diğer merkezi sinir sitemi yapılarını saran kısımı çevreleyen kemikler Os frontale (frontal kemik), os parietale (sağ sol olmak üzere iki çift), os occipitale (ense kemiği olup içinden omuriliğin çıktığı foramen magnumu barındırır), os sphenoidale (Sfenoid, yarasa veya kaması kemik, hipofiz bezini taşıyan Fossa hypophysialis, bu kemik üzerindeki Sella turcica "Türk eğeri" üzerindedir), os temporale (kulak kemiği)
2. yüzü oluşturan kemikler (visocranium, ossa faciei, facialia): Yüzü oluşturan kemiklerdir Maxilla (üst çene kemiği), os palatinum (damak kemiği), oz zygomaticum 8elmacık kemiği), mandibula (alt çene kemiği)

Bu kemiklerden sadece alt çene kemiği hareketlidir; diğerleri birbirlerine sturalarla kaynaşmıştır








Omurga yani kolumna vertebralis, omurlardan oluşmuş, içinde omuriliği barındıran kemik yapıdır
Kolumna Vertebralis 70 cm uzunluğundadır, içindeki omurilik ise 43-45 cm arasında değişir; yani omurilik kolumna vertebralisten daha kısadır Omurga,kemikten,kıkırdaktan ya da her ikisinden oluşan iskeletin en önemli bölümü ve de temel eksenidirSırt boyunca uzanır ve vücuda destek sağlar

Omurlar

Omurga'da 33 adet omur bulunurOmurlarımız yarı oynar eklemler sınıfındadırOmurların yarı oynar eklemler olması sayesinde omurgamızı azda olsa(yarı oynarlık) hareket ettirebiliriz


Parmak insanlarda ve bazı hayvanlarda ellerin ve ayakların son bölümünü oluşturan, boğumlu, hareket ettirilebilen, uzunca organların her birine verilen addır Sağlıklı bir insanda 5'i sağ elde, 5'i sol elde, 5'i sağ ayakta ve 5'i sol ayakta olmak üzere toplam 20 parmak ve her bir parmak ucunda farklı büyüklük ve şekillerde oluşması muhtemel tırnak adı verilen kemiksi yapı bulunur Doğuştan bu sayının fazla olmasına Palidaktili ya da Türkçeleşmiş genel adı ile altı parmaklılık denir Parmakları insanlarda olduğu gibi uzun bir çıkıntı biçiminde gelişen hayavların da organlarına parmak adı verilirken kedi, köpek gibi hayvnaların organlarına pati adı verilir
El parmakları, ayak parmaklarına göre çok daha aktif ve hareketlidir Sağlıklı bir insanda tüm parmaklar hareket ettirilebilir ve bükülebilir İnsan vücudunda parmakların hareketini sağlayan iki ana kas yapısı bulunur, bunun yanında diğer hareketleri sağlayan ayrı kas yapıları vardır Parmak hareketlerinin sağlandığı tüm kaslar avuç içi ile kolun dirsek altı kısmı arasına bulunur Parmaklar genel olarak bilinçli şekilde hareket ettirilse de günlük uğraşlar sırasında parmak hareketlerinin bir çoğu beyinden gelen komutlar sayesinde istemdışı olarak yapılır
Vücuttaki her bir parmak simetrik biçimde dizilidir Sağ ve sol eller yanyana koyulduğunda baş parmakların birbiri ile temas etmesi gerekir Her iki elin en dış tarafında bulunan parmaklar, sağlıklı bir insanda en küçük el parmaklarıdır Birçok kültürde her bir parmak farklı biçimlerde adlandırılmıştır, Türkçede sağ el baz alınarak, parmaklara verilen adlar şöyledir; (soldan başlayarak)
Birinci parmak : Başparmak
İkinci parmak : İşaret parmağı, şahadet parmağı
Üçüncü parmak : Orta parmak
Dördüncü parmak : Yüzük parmağı
Beşinci parmak : Serçe parmak, serçe parmağı



Eklemler Alm Gelenke, Fr Articulation f, İng Joint İnsan ve omurgalı hayvanlarda vücut kemiklerinin ucuca veya yanyana gelip birleştiği yer İnsan vücudunda kemik ve kıkırdaklar, eklemler vasıtasıyla bir arada tutulurlar Eklemler kemiklerin hareketini sağlarlar

Yapısı: Bir eklemi meydana getiren kemiklerin birbirine karşı gelen yüzleri uyumludur ve kıkırdaktan yapılan bir tabakayla kaplanmıştır Eklemdeki kemikler arasındaki mesafe eklem boşluğunu meydana getirir Eklem boşluğu, eklem kapsülü tarafından çevrelenir Eklem kapsülü sert bağ dokusundan yapılmış koruyucu bir kılıftır Eklemi yapan kemiklerin kıkırdak yüzleri sinovial membran denilen zar gibi ince, hassas bir hücre katıyle kaplıdır Bu zar, sinovial mayi denen bir sıvı salgılar Bu mayi hem eklemin kayganlığını temin ederek hareketi kolaylaştırır, hem de kıkırdağın beslenmesine yardım eder Eklem kapsülü etrafındaki bağlar sayesinde oldukça sağlam bir yapı kazanır

Eklemlerin temel vazifesi serbest hareketi temin etmektir Bu açıdan eklem mekaniği incelendiğinde eklemlerin çevresinde kapsül, bağlar ve kaslar sayesinde en az enerjiyi harcayarak en fazla işi yapabilecek şekilde düzenlendiği görülür Eklemler hareketlerine göre; hareketsiz -oynamaz (kafa kemikleri arasındaki eklemler), yarı hareketli- yarı oynar (omurga kemikleri arasındaki eklemler) ve hareketli-oynar eklemler olarak üçe ayrılır Tam hareketli olmayan bir eklemde, eklem satıhları birbirine tam olarak intibak edemediğinden, omurganın omurları arasında olduğu gibi, kemikler arasında disk denilen kıkırdak yapılar bulunur Bir yönde veya bir düzlemde hareket eden eklemlere, menteşe eklem denir Diz, dirsek ve parmak kemiklerinin eklemleri böyledir Kalça ve omuz eklemleri her yöne hareket kabiliyeti olan eklemlerdir Bir uzun eksen etrafında dönme hareketi yapan eklemlere trokoid eklem denir El bileği eklemi bu tip bir eklemdir