Sap Hastaligi

SAP HASTALIGI

Tanım

Halk arasında tabak hastalığı olarak bilinen, bütün çift tırnaklı hayvan türlerinde görülebilen bulaşıcı bir hastalıktır

Aft Humması, ayak-ağız hastalığı (foot-mouth disease) isimleri de kullanılmaktadır

Sığırlar, domuzlar, koyunlar ve keçiler hastalığa çok çabuk yakalanırlar Bunun yanı sıra hayvanat bahçesindeki bazı hayvanlarla doğal hayattaki kirpi, fare, ceylan gibi hayvanlar da hastalığa yakalanabilmekte

Öncelikli olarak hayvanın ağız içi, tırnaklar, memeler, işkembe de çeşitli (kesecikler) yaralarla karakterizedir Hayvan, yaşına ve cinsiyetine gore hassasiyet gösterir Şap hastalığının etkeni bir virüs olup, birbirinden farklı 7 tipi mevcuttur Bunlar A, O, C, Sat 2, Sat 3 ve Asya 1 Tipi olarak adlandırır Tiplerin içinde ayrıca çok sayıda alt tipler mevcuttur Koruyucu aşılar buna göre hazırlanır|Bulaşma

Hasta hayvanların sağlamlara teması, idrar, gübre, süt, sparma ile bulaşma olur Ayrıca hastalık etkeninin bulaşmış olduğu deri, yem, yataklık, ot, su, bakıcı, nakil vasıtaları, hastalıklı etlerden yapılan salam, sosis, gibi ürünler ile fare, kuş, yılan, kaplumbağa, gibi taşıyıcılarla da bulaştırma mümkündür

Sap, sürüler arasında direk temas ve havadaki virüsün teneffüs edilmesiyle bulaşıyor Sap virüsü, karada rüzgar yoluyla kilometrelerce uzaklara taşınabiliyor Suda ise mesafe daha da artıyor Hasta hayvanların hareket etmesi şapı ayrı sürülere bulaştırabiliyor Araçlar, aletler, tarım ürünleri ve insanlar da taşıma görevi görüyor Virüs uzun süre etlerde,iliklerde, iç organlarda ve pastörize edilmemiş ürünlerde yaşayabiliyor |Hastalık Belirtileri

İçi su dolu kabarcıklar ilk belirtiler Diğer belirtiler arasında ise topallık, uyuşukluk, iştah kaybı ve sütten kesilme bulunuyor

Hastaların ağızlarından ip gibi salya akar, ateş 40 -41 C, ağız şapırdartması ve sütten kesilme, dilinde, dişetlerinde, dudağın iç kısmında mercimek veya fındık büyüklüğünde su keseleri (veziküller) görülür Takip eden günlerde ayak tırnak aralarında, memelerde, boynuz diplerinde, burunda enfekte yaralar oluşur

Kültür ırkı sığırlarda ve körpe buzağılarda hastalık çok çabuk seyreder Hastalık belirtileri tam olarak meydana çıkmadan solunum güçlüğü ve kalp yetmezliğinden aniden ölebilirler

İNSANLARDA HASTALIK BELİRTİLERİ

Hastalıklı hayvanların sütünü içen küçük çocuklarda, bulaşık yer ve eşyaları kullanan yetişkinlerde de ağız, göz ve parmak aralarında küçük su kesecikleri görülebilir

İnsanlar için tehlikeli olmadigi düsünülmekteir İngiltere de 1966 yılında, insanda sadece bir vakaya rastlandı Nezlenin belirtilerine benziyordu ve ellerde kabarcıklar oluşmuştu

İnsanlar, virüsten etkilenmiş bir hayvanın etini tüketmekle veya diğer insanlardan hastalığı kapamaz|Etkenin (Virüsün) Dayanıklılığı:

1) Direkt güneş ışınları karşısında kısa zamanda harap olur

2) Isıya dayanıksız olup, 60- 65 oC de, 30 dak 85 oC de se derhal ölür

3) Çevre şartları: Etken, kuruluğu, soğuk ve karanlığı sever

4) Sığır derisi ve kıllarda, 4 hafta; Lastik çizmelerde, 14 hafta; Samanda, 15 hafta; Toprakta, 4 hafta; Kuru otlarda ve danelerde, 5 ay hastalık yapma gücünü korur

5) 1 / 2000 lik konsantre formol; % 3-5 Çamaşır Sodası; % 4-5 lik Sodyum Karbonat (Soda); 1 / 10 oranında sulandırılmış sirke yahut %4 lük Alkol; 1 / 200 lük Potasyum Permanganat; 1 / 250 lik lodophore gibi antisepliklere karşı hassastırlar|Hasta hayvanların ağız, ayak ve memelerinde meydana gelen yaraların çabuk iyileşmesi için yukarıdaki antisepliklerle yıkanması yanında, güçlü antibiyotikler ve pomatlar tatbik edilerek iyileşme hızlandırılır

Sürü tedavilerinde, ahırın kapısına 15 -20 cm derinlikte uygun uzunlukta beton havuzlar yapılarak, içerisine %2 lik çamaşır sodası veya %5 lik formolün göz taşı doldurarak hayvanlar içerisinden geçirilir|Hayvanlarda Koruyucu Önlemler:

1 Bir yaşına kadar olanlara 4 ayda bir, bir yaşından sonra 6 ayda bir kombine aşılar yapılmalıdır Aşılar soğuk zincir içerisinde taşınmalı ve ve kurallara uygun tatbik edilmeli

2 Yeni satın alınan hayvanlar en az 10 gün karantinaya alınmalı

3 Ahırlara hayvan bakıcısından başkasının girmemesi, bakıcının ahırda özel elbise, çizme kullanması

4 Sağım öncesi ve sonrası malzemelerin mutlaka sıcak su ile yıkanması

5 Hastalıklı bölgelerden asla hayvan alınmamalı

6 Ölen hayvanların yakılarak yahut derin çukurlara gömülüp üzerine kireç dökülmeli, kullanılan, malzemeler 70-80 oC kaynatılmalıdır