Nermi Uygur Kimdir?

Nermi Uygur Kimdir?

(d 15 Ocak 1925, İstanbul - ö 21 Şubat 2005, İstanbul)

Felsefe profesörü ve yazardır

Galatasaray Lisesi'nin Latince Bölümü'nü bitirdikten sonra, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nin Felsefe Bölümü'nden ve Köln Üniversitesi'nden mezun olan Profesör Nermi Uygur, 1950 yılının Ocak ayında İstanbul Üniversitesi'nde asistan olarak göreve başladı 1952'de "Kültür Bilimlerinin Varlık Yapısı" teziyle doktor oldu Almanya, Fransa, Belçika'ya görevli olarak gönderilerek bisikletle dolaştığı bu ülkelerde fenomenoloji üzerine araştırmalar yaptı Türkiye'ye dönüşte "Husserl'de Başkasının Ben'i" teziyle doçent oldu

‘Filozof denemeci gibi çalışırsa başarıya ulaşır' düşüncesiyle edebiyata yöneldi 1962'de ‘Dilin Gücü'yle başlayıp dünyayı, felsefeyi, kültürü sorgulama serüvenini denemeler şeklinde kitaplaşırdı 1960'lardan itibaren yazıları yurt dışında yayımlanarak tanınmaya başladı 1966'da bursla Almanya, 1970'te Fransa ve İngiltere üniversitelerinde çalıştı 1979 - 1981 arasında Almanya'da, Wuppertal Üniversitesi'ne konuk profesörlük yaptı Almanya'nın Wuppertal Üniversitesi'nde Mantık, Dil, Sanat, Kültür Felsefesi ağırlıklı dersler verdi

1992 yılındaki emekliliğinin ardından Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi'nde Felsefe tarihi dersleri vermeye başladı 2002 yılında YÖK tarafından yeniden üniversiteyle ilişiği kesildi

PEN (Dünya Yazarlar Birliği), Türk Dil Kurumu ve Türk Fizik Demeği'nin üyeliklerinde de bulunmuş olan Nermi Uygur, Dağcılık Kulübünün ilk üyelerinden olup, felsefede denemeci anlayışın öncüsü sayılmaktaydı

Nermi Uygur'un, Türkçe dışında Almanca, İngilizce ve Fransızca yapıtları da bulunmaktadır

Eserleri

- Edmund Husserl'de Başkasının Ben'i Sorunu, 1958; Türk Dil Kurumu 1959 Bilim Ödülü; 1998, ISBN 9789753637855
- Dilin Gücü, 1962, 1997, ISBN 9789753637152
- Felsefenin Çağrısı, 1962, 1995, ISBN 9789753634472
- Dünyagörüşü, 1963
- Güneşle, 1969, 1997, ISBN 9789753637145
- İnsan Açısından Edebiyat, 1969, 1999, ISBN 9789753639569
- Türk Felsefesinin Boyutları, 1974, 1988, 2002, ISBN 9789750804694
- Kuram-Eylem Bağlamı: Çözümleyici Bir Felsefe Denemesi, 1975, 1996, ISBN 9753634935
- Dil Yönünden Fizik Felsefesi, 1979, 1985, ISBN 9751491152
- Yaşama Felsefesi, 1981, 1998, ISBN 9789753638784
- Kültür Kuramı, 1984, 1996, 9789753635585
- Bunalımdan Yaşama Kültürü, 1989, 1997, ISBN 9789753636612
- Çağdaş Ortamda Teknik, 1989, 2002, ISBN 9789750803635
- İçi Dışıyla Batı'nın Kültür Dünyası, 1992, 1998, ISBN 9789753639309
- Tadı Damağımda: Bir Okur-Yazarın Kitap Okuma Serüvenleri, 1995, 1996; Türkiye Gazeteciler - Cemiyeti 1995 Sedat Simavi Edebiyat Ödülü, ISBN 9753633653
- Başka-Sevgisi, 1996, ISBN 9789753636315
- Salkımlar, 1998, ISBN 9789753638722
- Dipten Gelen, 1999, ISBN 9789750800368
- Denemeli Denemesiz, 1999, ISBN 9789750801921
- İçimin Sesi, 2001, ISBN 9789750802744
- Eşekler, İkindiler, Yetişimler, 2004 , ISBN 9789750807268

Ek Bilgiler

İstanbul Üniversitesi Felsefe Bölümü'nde görüngübilim ve çözümleyici felsefe yaklaşımlarını kendine özgü niteliklerle temsil eden, aynı zamanda önde gelen denemecilerimizden biri olan felsefecimizdir

1944 yılında Galatasaray Lisesi'nin Latince Bölümü'nü, 1948 yılında İstanbul Üniversitesi Felsefe Bölümü'nü bitiren Nermi Uygur, 1950 yılında da aynı bölüme asistan olarak girdi Aynı yıl Almanya'dan gelen Heinz Heimsoeth'ün derslerini ve seminerlerini Türkçeye çeviren Uygur, özellikle Kant araştırmalarıyla ünlü olan, görüngübilim alanında da tanınmış bu Alman filozofun yönetiminde hazırladığı "Withelm Dilthey'a Göre Konuca Temellenmesi Bakımından Manevi Bilimler Öbeğinin Meydana Getirdiği Bilim Bağlamı" konulu teziyle 1952'de doktorasını tamamladı

Türkiye'de felsefe doktorası yapan ilk felsefecilerden biri olan Nermi Uygur, 1952-54 yıllarında Almanya, Fransa ve Belçika'da görüngübilim üzerine araştırmalar yaptı 1954'te "Edmund Husserl'de Başkasının Ben'i Sorunu" adlı tezle doçent; 1964'te ise profesör oldu 1954 Brüksel, 1958 Venedik, 1968 Viyana ve 1978 Düsseldorf Uluslararası Felsefe Kongreleri'ne, 1983'te ise Würıburg'ta toplanan Uluslararası Çok-Kültürlülük Konferansı'na katıldı 1979-81 yıllarında Almanya'nın Wuppertal Üniversitesi'nde Mantık, Dil, Kültür ve Bilim Felsefesi dersleri verdi; seminerlere ve görüngübilim kolokyumlarına katkıda bulundu 1981-1990 yıllan arasında İ Ü Felsefe Tarihi Anabilim Dalı Başkanlığı yapan Uygur, bölümde Antik ve Çağdaş Felsefe Tarihi, Dil ve Küttür Felsefesi, Bilim Felsefesi, Felsefe Metinleri Semineri, Analitik Felsefe Semineri gibi dersler verdi Uygur, PEN (Dünya Yazarlar Birliğı, Türk Dil Kurumu ve Türk Fizik Demeği'nin üyeliklerinde de bulunmuştur

Takiyettin Mengüşoğlu'ndan sonra görüngübilim, İstanbul Üniversitesi Felsefe Bölümü'nde Nermi Uygur'la önemli bir açılım kazanmıştır 1933 Üniversite Reformu sonrasında felsefe kavrayışının yapıt bazında ilk örneğini veren Takiyettin Mengüşoğlu'nun "Felsefeye Giriş"inden (1958) sonra, Nermi Uygur Felsefe Arşivi'nde yayınlanan "Bir Felsefe Sorusu Nedir?" (1960) adlı makalesiyle felsefeyi sorularından hareketle "aydınlatma" çabasına girer Onun bu makalesinin Türk felsefe düşüncesi için önemli diğer bir yönü de uluslararası saygın bir dergide bir Türk felsefeci tarafından kaleme alınıp yayımlanmış (Mind 1964) ilk makalelerden biri olmasıdır

Dilthey'ın anlama yöntemini dil çözümlemesi ile kaynaştıran Uygur, bu makalenin de ilk bölüm olarak yer aldığı Felsefe’nin Çağrısı'nda kendi felsefe kavrayışı yönünde, yani "çözümlemeci" bir felsefe çağrısı yapar Bu çağrının en önemli niteliği de felsefeyi önceden belirlenmiş bir philosophia perennis olarak değil, aksine bir "arayış" olarak kavramaya çalışmaktır Çünkü ona göre felsefede tek tek sorular önceden belirlenip belirtilemez, bir "araştırma" olarak felsefe, "Nedir'in soru konusu yaptığı kavramların ya da kavram öbeğinin açıklanmasıdır" Uygur'un araştırma, sorgulama ve anlama üzerindeki vurgusuna dayanan bu felsefe kavrayışının hocası Heimsoeth'ün felsefe anlayışı ite oldukça benzer yönleri vardır Heimsoeth'e göre de felsefe "soru sorma, araştırma ve anlamaya dayanan özel bir yaşama biçimi"dir

Nermi Uygur'un bu felsefe kavrayışı, Mengüşoğlu'nun başlattığı felsefe tarihi araştırmalarından ayrılarak felsefe sorunlarını temele alan, ancak felsefe tarihini de bütünüyle yadsımayan sistematik felsefeye yönelişin önemli bir aşamasıdır Bu aşamada, Uygur'un felsefenin yöntemi olarak kavram çözümlemesini temele alan yaklaşımında, dil felsefesi eğilimi öne çıkmaktadır Dilin Gücü nü felsefe denemelerle betimlemeye çalışan, Kuram-Eylem Bağlamında Çözümleyici Bir Felsefe Denemesi ile Dil Yönünden Fizik Felsefesinde doğrudan doğruya kavram çözümlemeleri yaparak dil felsefesi yöntemini kullanan Uygur, 1980'li yıllarla birlikte kültür felsefesine yönelmiştir Türk felsefe dünyası bağlamında, Nermi Uygur'un etkisi en çok öğrencisi ve asistanı Betül Çotuksöken üzerinde görülmektedir Çotuksöken, esas alan ortaçağ felsefesi olmakla birlikte, hocasının felsefenin neliğine ilişkin görüşlerinin etkisiyle Felsefe Tartışmalarında (1989) "felsefi söylem"in niteliği üzerine kavram çözümlemeleri yapmıştır

Eserleri: Edmund Huserl’de Başkasının Ben'i Sorunu (1958), Dilin Gücü (1962), Felsefenin Çağrısı (1962), Dünyagörüşü (1963), İnsan Açısından Edehiyat (1969), Güneşle (1969), 100 Soruda Türk Felsefesinin Boyutları (1974), Kuram-Eylem Bağlamında Çözümleyici Bir Felsefe Denemesi (1975), Dil Yönününden Fizık Felsefesi (1979), Philosophie der Türkischen Sprache (1980), Yaşama Felsefesi -Denemeler- (1981), Kültür Kuramı (1984), Bunalımdan Yaşama Kültürü -Denemeler- (1989), Çağdaş Ortamda Teknik (1989), İçi Dışıyla Batı’nın Kültür Dünyası Bir Deneme- Bir Tutam Deyiş (1992), Tadı Damağımda: Bir Okur Yazarın Kitap Okuma Serüvenleri (1995) Başka Sevgisi(199G), Salkımlar (1998), Dipten Gelen (1999), Denemeli-Denemesiz~ (1999) Çevirileri: Tarihte Gelişme ve Krizler (Erich Rothacker'den, 1955), Ahlak Denen Bilmece (H Heimsoeth'den, 1957)

KAYNAK

Felsefe Sözlüğü; Bilim ve Sanat Yayınları