Organ Nakli.....!!!!!

Organ naklinde ölen bir insanın sağlıklı organları veya dokuları, ağır kronik hasta olan insanlara nakledilir Bu operasyonun amacı, alıcının işlevini yerine getirmeyen organlarını değiştirmektir Organ nakli, bu hastaların hayatını kurtarmaya yöneliktir Son dönemlerde organ nakilleri tıbbi tedavi ve müdahalede alışagelmiş standard bir olaydır Bugüne kadar dünya genelinde yaklaşık 470000 böbrek, 74000 karaciğer ve 54000 kalp nakli yapılmıştır
Organ bağışından organ nakline kadarki süreç

Ölüm halinin saptanması
Hastanelerde ağır beyin hastalıklı insanların tedavisi sıkça yapılmaktadır Ama doktorların bu hastaların hayatta kalmalarına yönelik yoğun çabaları her zaman başarılı bir netice ile son bulmayabilir Tüm çabalara rağmen ölüm gerçekleşebilir
Beyin ölümlerinde, beyin fonksiyonları tamamen ve başa dönmeyecek yani tamiri imkansız bir biçimde kaybolmuştur Beyin ölümü, kadavranın yani insan bedeninin dolaşım ve solunum sistemi işlevi suni olarak sağlanabilmesine rağmen tıbbi kesin bir ölüm olarak kabul edilir Ölüm hali, iki hekim tarafından saptanmalıdır Ölüm olayının tutanağını düzenleyecek bu iki hekimin, organ naklini gerçekleştirecek olan hekim ekibinden bağımsız olması yani o ekibin içinde yer almaması gerekir

Organ bağışına rıza göstermek
Vefat edenin henüz bilinçliyken organ bağışına yönelik olumlu bir açıklaması olmaması halinde, onun yerine akrabalarının organ bağışı konusunda karar vermeleri istenmektedir Vefat edenin, organ bağışına yönelik yazılı rızası bulunması durumunda, akrabalarına bu konu hakkında bilgi verilir

Organın alınması (Eksplantasyon)
Eksplantasyon işlemi yani organ alımı, uzman bir hekim ekibi tarafından gerçekleştirilir İlgili organ, alıcıya nakledilene kadar konserve edilerek saklanır Organ alındıktan sonra, kadavranın yani insan cesedinin bakımı uygun ve saygın bir şekilde yapılır

Doku tiplenmesi
Vericinin doku tipini tespit etmek amacıyla ölüden kan ve doku örnekleri alınır Bu işlem, verici ile alıcının doku tiplerinin biribirine uygun olup olmadığını tespit etmeye yönelik olup çok önemlidir Doku tiplemesi, özellikle böbrek naklinde büyük bir öneme sahiptir

Organ nakli (Transplantasyon)
Alıcılar uygun bir organ bulunduğuna dair derhal bilgilendirilir ve organ nakline hazırlık kontrolleri için kliniğe çağırılırlar Tıbbi bir engel bulunmaması durumunda, bağışlanmış organlar nakledilir Başarılı bir ameliyattan sonra organlar işlevini yerine getirmeye başlar

Beyin ölümü ve teşhisi
Organ alımı, ancak organ bağışı yapacak kişide tıbbi ölüm durumunun saptanması üzerine ve sadece hekim tarafından gerçekleştirilir
Beynin, beyinciğin ve orta beynin tüm fonksiyonlarını yitirmesi sonucunda beyin ölümü gerçekleşir
Beyin ölümü tanısı konmuş hastalar, uzman hekimler tarafından ve biribirine bağımlı olmadan muayene yani kontrol edilerek beyin ölümü teyit edilmelidir Bu kontrolü gerçekleştiren hekimler, organ alımında ve organ naklinde yer alamazlar Teşhis edilen beyin ölümü hali hakkında bir tutanak düzenlenir Ölünün en yakın akrabasına, bu tutanakları incelemeleri için olanak sağlanır
Kalp atışı ve solunumun durması sonucundaki ölümün tespitini her hekim yapabilir
Organ bağışının koşulu olan beyin ölümü teşhis yöntemi, özellikle sıkı yönetmenliklerle belirlenmiştir Beyin ölümü durumu, kliniksel ve tam teşekküllü muayene neticesinde, yoğun bakım hususunda tecrübeli iki uzman hekim tarafından belgelenmelidir

Organ bağışında bulunacak kişinin veya akrabalarının rızası
Organ alımı, sadece ölünün henüz hayatta iken düzenlenen organ bağış kartında veya başka açıklamaları yoluyla organ bağışına rıza göstermiş olması durumunda gerçekleştirilebilir Herhangi bir açıklamanın bulunmaması durumunda, akrabalık derecesine göre yakın kişiler organ bağışı ile ilgili karar verebilir Bu hususa, genişletilmiş rıza gösterme çözümü yolu denmektedir Bundan kasıt, karar verme hakkının, organ verenin akrabalarını da kapsayacak şekilde genişletilmesidir Burada organ bağışında bulunacak kişinin muhtemel isteği dikkate alınmalıdır Sadece ölen şahıs ile son 2 yıl içerisinde yakın temaslarda bulunmuş akrabalar, organ bağışı konusunda karar verebilir Organ bağışı yapacak muhtemel kişinin bilinçli durumda iken organ bağışı konusunda karar verme yetkisini belirli bir kişiye vermesi halinde, bu kişi kanunen en yakın akrabanın yerine geçer ve dolayısıyla karar vermeye yetkili sayılır Organ bağışı ile ilgili açıklama, hekimle kararlaştırılmış bir zaman zarfında tekrar iptal edilebilir Vefat eden şahısın henüz hayattayken organ bağışına rıza göstermiş olması halinde dahi, ölünün cesedinden organ alınacağı, her halükarda yakın akrabalarına bildirilir

Canlı vericilerden organ bağışı
Hayatta olan yani canlı bir insandan organ bağışının alınması ise, bağışta bulunacak kişi on sekiz yaşını doldurmuşsa ve kendi rızasıyla mümkün olabilir Organ bağışında bulunacak kişi önceden müdahalenin şekli, ameliyat sonrası ve ileriki zamanlardaki olası sıhhi sorunlar hakkında doktor tarafından bilgilendirilmelidir Canlı vericinin hayatı, ameliyat riski hariç, riske atılamaz Bu müdahale ancak doktor tarafından gerçekleştirilebilir ve organ alımının gerçekleşeceği zamanda uygun bir organ bağışlayabilecek herhangi bir ölü bağışçının bulunmaması durumunda yapılabilir
Canlı vericiden organ bağışı sadece birinci veya ikinci dereceden yakın akrabaya, eşe, nişanlıya veya özel yakın ilişkileri olan kişilere yapılabilir Organ vericisinin ve alıcısının, ancak organ transplantasyonundan sonraki sürede doktor gözetiminde bulunmayı kabul etmeleri halinde ameliyat yapılır Bir heyet, organ bağışının organ ticareti amacıyla gerçekleşmediğini ve organ bağışının gönüllü olarak yapıldığını denetlemekle görevlidir

Organ alımı, koordinasyonu ile dağıtımı ve nakli
Ölülerin belli organlarının nakli sadece yetkili nakil merkezlerinde gerçekleştirilebilir Bu merkezlerde organ nakli sadece bu koordinasyon merkezlerinden birinin gözetiminde belirli yönergeler doğrultusunda yapılabilir Belirlenmiş ve nakledilecek organların uygun hastalara nakledilmesi amacıyla alımı, nakil merkezleri ile hastanelerin ortak çalışması sonucunda olur Bu ortak çalışmaların koordinasyonu için bir koordine merkezi belirlenir Bu merkez, çalışmalarını Organ ve Doku Alınması, Saklanması ve Nakli Hakkında Kanunun hükümlerine göre gerçekleştireceğini taahhüt etmeli ve bunu düzenleyeceği yıllık raporda ispat etmelidir Ayrıca adaletli bir organ dağıtımı için bir bilgi işlem merkezi görevlendirilmelidir Bu merkez asıl görevi olarak, hastalara ait bilgileri dikkate alarak yapılacak nakil ameliyatının olası başarı oranına ve nakilin aciliyetine göre, bağışlanan organları dağıtmakla görevlidir

Organ naklinde risk payı
Alıcının vücuduna nakledilen her yabancı organ, bağışıklık sistemine bağlı savunma tepkisine neden olur ve böylece nakledilen organın işlevi bozulabilir ve organ alıcı beden tarafından red edilebilir Bağışıklık sisteminin bu tepkileri, tıpta adına Immunsuppresiva denilen bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar kullanılarak bastırılabilir Bu suretle savunma tepkilerinin zayıflaması, hastada iltihaplanma temayülünü oluşturabilir veya başka yan etkilere neden olabilir
Bu yan etkilere, artık daha da geliştirilmiş ilaçların kullanılmasıyla ve ilaç dozajının azaltılması sebeblerinden dolayı, daha az rastlanmaktadır Kalp-, akciğer- veya karaciğer nakilleri, diğer organ veya doku nakillerine karşın genel ve tabii olarak daha fazla risk taşır Bununla birlikte risk payı özellikle organ naklinden önce hastanın sağlık durumuna da bağlıdır

Yapılabilen organ ve doku nakilleri
Günümüzde böbrek, kalp, akciğer, karaciğer ve pankreas organlarının nakilleri yapılmaktadır Bununla birlikte kornea (göz saydam tabakası) dokusunun nakli de yapılabilmektedir
Gerçekleştirilen organ nakillerine karşın bağışlanan organ sayısının yetersiz olması nedeniyle günümüzde bağışlanan organlar ihtiyacı karşılamamaktadır

Birçok ağır hastalıklarda son çare olarak kalp nakli gerçekleştirilir Örneğin ilerlemiş kalp kası zayıflamasında, koroner kalp hastalığında veya bebek ve çocuklarda ameliyatla giderilemeyen kalp rahatsızlıklarında kalp nakli yapılır
Gerçekleştirilmiş toplam kalp nakilleri:
Dünya genelinde yaklaşık 54000
Almanya'da 6000 üzerinde
İşlev oranı:
yaklaşık %85 bir yıl sonra
yaklaşık %65 beş yıl sonra

Karaciğer
Karaciğerin işlevini yitirmesi durumunda (örneğin zehirlenme veya hepatit gibi enfeksiyonlar sebebiyle), hastanın hayatımı kurtarmak için organ naklinin acilen yapılması gerekir Karaciğer hastalarına, böbrek hastalarına uygulanan cihaza bağlı terapi yapılamaz Belirli durumlarda bağışlanan karaciğerin sadece bir parçası nakledilir Böylece hastalıklı organ, yeniden işlevini kazanana kadar kısmen ve geçici olarak değiştirilir Bağışlanan organın bu şekilde bölünebilmesi ile birden fazla hastaya yardımcı olunabilir Büyük olan karaciğer parçası örneğin yetişkin bir insana, küçük olanı ise bir çocuğa nakledilir
Gerçekleştirilmiş toplam karaciğer nakilleri:
Dünya genelinde yaklaşık 74000
Almanya'da yaklaşık 7000
İşlev oranı
yaklaşık %80 bir yıl sonra
yaklaşık %65 beş yıl sonra

Akciğer
Akciğerin nakli, irsi yani kalıtsal bir hastalık olan mukovissidos hastalığı halinde, akciğerin iri kabarcıklı aşırı şişmesi sebebiyle kronik tıkayıcı hastalığı (bakınız akciğer amfizemi) halinde veya bağ dokusunun yol açtığı akciğer sertleşmesi gibi durumlarda gereklidir
Gerçekleştirilmiş toplam akciğer nakilleri:
Dünya genelinde yaklaşık 10000
Almanya'da 900 üzerinde
İşlev oranı:
yaklaşık %73 bir yıl sonra
yaklaşık %60 beş yıl sonra

Böbrek
Tedavi edilmesi mümkün olmayan ilerlemiş böbrek yetmezliğine örneğin kronik böbrek iltihabı, enfeksiyon veya yanlış tablet kullanımı neden olur Şayet ilaç kullanımı ve uygulanan sıkı bir diyet böbreği iyileştiremezse, hastanın hayatını devam ettirebilmesi, ancak diyaliz tedavisi uygulanırsa veya böbrek nakli gerçekleştirilebilirse mümkün olabilir
Gerçekleştirilmiş toplam böbrek nakilleri:
Dünya genelinde yaklaşık 740000
Almanya'da 39000 üzerinde
İşlev oranı:
yaklaşık %85 bir yıl sonra
yaklaşık %70 beş yıl sonra

Pankreas
Pankreas karın bölgesinde bulunan bir salgı bezidir Kan şekeri hormonu insülini üreten pankreas, genelde diyabetes mellitus'u olan böbrek yetmezlikli hastalarda böbrek ile birlikte nakledilir Bu organ nakli, insülin iğnesine olan ihtiyacı ortadan kaldırır ve diyabetes mellitus'a özgü çekinilen komplikasyonların ilerlemesini önler ve hatta bunları iyileştirir
Gerçekleştirilmiş toplam pankreas nakilleri:
Dünya genelinde yaklaşık 10000
Almanya'da yaklaşık 1100
İşlev oranı:
yaklaşık %80 bir yıl sonra
yaklaşık %60 beş yıl sonra

Kornea (Saydam tabaka)
Kornea, gözün en dışında saat camı şeklinde bombeli saydam bir tabakadır Tabakanın saydamlığını yitirmesi, ilgili insanda körlüğe neden olur Kornea tabakasının saydamlığını yitirmesine yani bulanmasına, çoğunlukla herpes virüsü ile iltihaplanmalar, aşırı kornea tabakası incelmesi, zedelenmeler veya doğuştan gelen hastalıklar neden olur Kornea nakli, hastanın gözüne gelen ışığın yeniden içeri girmesini yani onun yeniden görebilmesini sağlayabilir veya olası körlüğü engelleyebilir
Gerçekleştirilmiş toplam kornea nakilleri:
Dünya genelinde yaklaşık 100000
Almanya'da yaklaşık 4000
İşlev oranı:
yaklaşık %95 bir yıl sonra
yaklaşık %80 beş yıl sonra

Görev yapamayacak kadar hasta ve hatta bedene zararlı hale gelen bir organın, bir yenisi ve sağlamı ile değiştirilebilmesi işlemine ORGAN NAKLİ veya ORGAN TRANSPLANTASYONU denir
Günümüzde GÖZ, BÖBREK, KARACİĞER, KALP, AKCİĞER, PANKREAS gibi organların, KEMİK İLİĞİ, KALP KAPAKÇIKLARI, KORNEA gibi dokuların nakli yapılabilmektedir
Bağışlanan organ sayısı ihtiyacı karşılayamamaktadır Bugün ülkemizde, ne yazık ki çoğu 20-40 yaş arası,
19 binden fazla böbrek bekleyen diyaliz hastası vardır Yaşamlarını makinelere düzenli aralıklarla bağlanarak sürdürebilmektedirler Ancak, kalp karaciğer bekleyen hastaların durumları daha da üzücüdür, diyaliz gibi yardımcı tedavi olanakları olmadığı için kısa sürede yaşamları sona ermektedir
Organ naklinde canlı vericiler olabildiği gibi (genellikle 1 derece akrabalar), beyin ölümü
gerçekleşmiş, yani tıbben ölü kabul edilen kadavra vericiler de kullanılabilmektedir Beyin ölümü, koma veya bitkisel hayattan farklıdır, beyin fonksiyonları tamamen ve geri dönüşümsüz olarak kaybolmuştur Solunum ve kalp fonksiyonları yapay olarak sürdürülebilirse de beyin fonksiyonları sürdürülemez Beyin ölümü, NÖROLOJİ, NÖROŞİRURJİ, KARDİYOLOJİ, ANESaaaİ ve REANİMASYON uzmanı olan 4 hekimden oluşan bir heyet tarafından, gerekli bütün tetkikler yapıldıktan sonra saptanır
Bağışlanan organlar, ULUSAL KOORDİNASYON SİSTEMİ bekleme listelerindeki sıraya ve de doku uyumuna göre en uygun alıcıya nakledilir
Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu, organ naklinin caiz olduğunu bildirmiştir Kur’an-ı Kerim’de de (Maide suresi, Ayet 32) “kim bir kimseye hayat verirse, o sanki bütün insanlara hayat vermişçesine sevap kazanır” denmektedir
Organları alınan kadavra vericinin vücut bütünlüğü korunur, dış görünümünde ameliyat izi dışında herhangi bir bozukluk oluşmaz
18 yaş üstünde, akıl sağlığı yerinde olan herkes, tıbben ölümü halinde organlarını bağışladığını belirten bir belgeyi alabilir Bu belgeyi almanız ya da üzerinizde taşımanız durumunda gerçekleşecek bir beyin ölümü halinde bile yine de yakın akrabalarınızın onayı olmadan organlarınız alınmaz Bunun için, organlarınızı bağışladığınızı yakınlarınıza mutlaka bildirmelisiniz Eğer sonradan fikrinizde bir değişiklik olursa belgenizi yırtıp atabilirsiniz

BİRÇOK HASTA BAĞIŞLANMIŞ BİR ORGAN BEKLERKEN ÖLMEKTEDİR BAĞIŞLANMIŞ HER ORGAN, BAŞARILI BİR NAKİLDEN SONRA, GERÇEK BİR YAŞAM ARMAĞINIDIR