Diyabet Hakkinda Herşey..

Diyabetin ne olduğunu anlayabilmeniz için, öncelikle vücudunuzun işlevlerini yerine getirirken gerekli olan enerjiyi nasıl sağladığını bilmeniz gerekir



1 Yediğiniz besinler şekere parçalanır
2 Şeker, kan akımı ile vücudun tüm bölümlerine taşınır
3 Vücudun ana besin kaynağı olan şeker enerji sağlayabilmek için, kan akımından ayrılarak vücut hücrelerinin ( kas hücreleri, beyin hücreleri vb ) içine girmelidir
4 İnsülin vücudumuzda pankreas adı verilen organ tarafından üretilen bir hormondur Kandaki şekerin kanı terkederek hücre içine girmesini sağlar

İNSÜLİN VÜCUTTA NASIL ÇALIŞIR ?
Vücut hücrelerinin ( A ) yüzeylerinde insülin reseptörleri ( B ) vardır Reseptör bir kapı vazifesi görür, açık iken şeker hücre içine girer, eğer kapalı ise, şeker hücre içine giremez ( C ) ve kan dolaşımında kalır



Kanda insülin reseptörlerini dolduracak kadar insülin bulunduğunda reseptörler açılır



Şeker kandan ayrılıp hücre içine girer ve enerji üretmek üzere hücre içinde kullanılır Böylelikle kandaki şeker düzeyi de azalmış olur



DİYABETİN TİPLERİ
TİP 1 İnsülin Gerektiren Diyabet



Bu tip diyabette pankreas çok az insülin yapar ya da hiç insülin yapamaz Kanda insülin reseptörlerini doldurmaya yetecek kadar insülin olmayınca, hücre yüzeyindeki reseptörler ( kapılar ) kapalı durumda kalır Hücrenin içine giremeyen şeker kanda birikir Kan şekeri düzeyi yükselir Diyabetin bu tipi daha çok genç yaşlarda ortaya çıkar Tip 1 diyabetin belirtileri :

• Çok fazla acıkma
• Fazla miktarda idrar yapma
• Ani kilo kaybı

olarak sayılabilir Bu belirtiler genellikle aniden başlar

TİP 2 İnsülin Gerektirmeyen Diyabet



Bu tip diyabette pankreas insülin üretir ancak miktarı yeterli değildir ya da yeterli derecede kullanılmaz Vücut insülin reseptörlerini açmak için kandaki insülini kullanamayınca, reseptörler ( kapılar ) kapalı kalır ve kanda çok miktarda şeker birikir
Tip II diyabet genellikle 40 yaşın üzerinde ve kilosu fazla olan kimselerde görülür Tip II diyabetin belirtileri olarak :
• Sık enfeksiyona yakalanma
• Ciltteki kesik ya da yaraların zor iyileşmesi
• Sık idrara çıkma
• Açlık ve susuzluk hissinin artması
• Bulanık görme
• Yorgunluk hissi sayılabilir

Bu belirtiler uzun dönemde ortaya çıkar

TİP I DİYABETLİ OLMAM NE ANLAMA GELİYOR ?
Daha önce de açıkladığımız gibi Tip I diyabetinizin olması, kanınızdaki şeker miktarının diyabeti olmayan bir kişiye göre daha fazla olması demektir O halde kanda fazla miktarda bulunan şekeri normal seviyesine getirmeniz gereklidir

Bunun için yapabileceğiniz 3 şey vardır



Beslenme alışkanlıklarını düzenlemeniz
Şekerli besinleri mümkün olduğunca azaltmanız, çok fazla yağlı ve tuzlu besinler yememeniz önemlidir Temel olarak sağlıklı besinleri seçmeli ve bu besinleri sizin için uygun miktarlarda yemelisiniz Doktorunuz ve diyetisyeniniz size bu konuda önerilerini bildireceklerdir

Fiziksel aktivite



• Düzenli ekzersiz yapmanız size pek çok açıdan yardım edebilir
• Kilonuzu uygun düzeyde tutmanızı sağlar
• Genel olarak sağlığınıza olumlu etki yapar
• Kan şekerinizi daha iyi kontrol etmenize yardımcı olur

Sizin için doğru olan ve yapmaktan hoşlandığınız bir aktiviteyi seçmeniz önemlidirSizin için uygun olan aktiziteyi tayin etmek için doktorunuz, hemşireniz ya da diyetisyeninizle görüşmelisiniz Bu kimseler sizin ihtiyaçlarınızı karşılayacak bir egzersiz programının hazırlanmasına yardım edebilirler

İNSÜLİNİN ETKİLERİNE GÖRE DE FARKLI TİPLERİ VARDIR ACABA NEDEN ?
Diyabeti olmayan bir insanın her yemek yemesini takiben pankreas, aldığı besini enerji haline dönüştürmesini sağlamak için insülin üretir Kandaki insülin miktarı gün boyunca pek çok kez artar ve azalır Pankreas tarafından üretilen insülin çok çabuk etki etmeye başlar ve kısa bir süre sonra etkisi ortadan kalkar
Sizin pankreasınız ise yeterli miktarda insülin yapamadığı için vücudunuz için gerekli insülini vücudunuza enjekte etmeniz gerekir İnsülin enjeksiyonları diyabeti olmayan bir insandaki normal insülin düzeyelereine benzeyecek şekilde, dozda ayarlamnalı ve yapılmalıdır

DİYABET İLAÇLARI
Tip I diyabeti olan herkesin insülin kullanması gerekir Bunun nedeni pankreasınızın yeterli miktarda insülin üretmemesidir
İnsülin reseptörlerinizi açmak ve kandaki şekerin hücrelerinizin içine girip enerji üretmesini sağlamak için daha fazla insüline ihtiyaç vardır
İnsülin, hap ya da tablet şeklinde kullanılamaz İnsülin bir enjektörle cilt altına enjekte edilmek üzere sıvı halde bulunmaktadır İnsülin enjeksiyonu sanıldığı kadar zor değildir İnsülin iğnesi çok incedir ve enjeksiyon esnasında canınızı yakmaz Tip I diyabeti olduğunu öğrenen pek çok insan iğneden ve enjeksiyondan korkar ancak kısa zaman sonra kendi kendine insülin enjeksiyonu yapmanın aslında çok kolay ve ağrısız bir işlem olduğu anlaşılır
Gerçekte problemi yaratan enjeksiyonu yapma düşüncesidir, ancak bir kez öğrendiğinizde bunun bir sorun
olmadığını göreceksiniz İnsülinin hayat kurtaran bir ilaç olduğunu ve aslında kendinize enjeksiyon yapmakla daha sağlıklı bir yaşam sürmek için gerekli olanı yaptığınızı hatırlamanız bu fikre alışmanızı kolaylaştırabilir

HANGİ İNSÜLİNİ KULLANMALISINIZ ?
Doktorunuz sizin için en uygun olan insülin tip ve dozunu belirleyecektir Doktorunuz birden fazla insülin kullanmanızı ve günde birden fazla enjeksiyon yapmanızı isteyebilir Bunun nedeni de aldığınız her öğünden sonra enerji üretebilmeniz için vücudunuzda uygun miktarda insülin bulunması zorunluluğudur

Örneğin hem REGÜLER ( kısa etkili ) hem de NPH ( orta etkili ) insülin kullanmanız gerekebilir



Ya da NPH ( orta etkili ) insülini tek başına kullanıyor olabilirsiniz



Sizin için 70/30 gibi önceden hazırlanmış karışım bir insülin de uygun olabilir



Doktorunuz sizin için en uygun tedavi şeklini size bildirecektir

İNSÜLİN TİPLERİ NELERDİR ?
Şüphesiz günde pek çok defa enjeksiyon yapmayı istemiyeceksiniz Bunun için de ilaç endüstrisi farklı tiplerde insülinler geliştirmiştir İnsülin şişesinin etiketi üzerinde büyük bir harf vardır ve bu harf size hangi tip insülini kullandığınızı belirtir

• R = Regüler - kristalize insülin
• N = NPH insülin
• M 90/10 = % 90 oranında NPH insülin % 10 oranında regüler insülinin önceden karıştırılmış şeklidir
• M 80/20 = % 80 oranında NPH insülin % 20 oranında regüler insülinin önceden karıştırılmış şeklidir
• M 70/30 = % 70 oranında NPH insülin % 30 oranında regüler insülinin önceden karıştırılmış şeklidir
• M 60/40 = % 60 oranında NPH insülin % 40 oranında regüler insülinin önceden karıştırılmış şeklidir

AŞAĞIDA YER ALAN İNSÜLİN TİPİ İSİMLERİ, SİZE İNSÜLİNİNİZİN NE KADAR ÇABUK ETKİ ETMEYE BAŞLADIĞINI VE NE KADAR ETKİ ETTİĞİNİ GÖSTERİR

REGÜLER ( Kısa Etkili )

Regüler insüline kısa etki süreli insülin de denir Çünkü hızla etki etmeye başlar ve diğer insülin tiplerine göre etkisi çok çabuk sonlanır Berrak görünümlüdür
NPH ( Orta Etkili )

NPH insüline orta etki süreli insülin de denir Bu insülinin etkisi regüler insüline göre daha geç başlar ve yine regüler insülinden daha uzun sürer Bulanık görünümlüdür

M 90/10, M 80/20, M70/30, M60/40

Hem regüler hem de NPH insülinin belli oranlarda hazırlanmış karışımlarıdır Karışımdaki regüler insülinin etkisi hızla başlar ve NPH insülin de regüler insülinin etkisi azalmaya başladığında etki etmeye başlar
Şekillerde gördüğünüz eğriler insülinlerin etki şeklini göstermektedir Grafiklerdeki eğriler insülinin etkisinin başlangıcını gösterir Kırmızı bölge insülinin etkisini en kuvvetle gösterdiği anı belirler
İnsülinin etkisinin başlamasına, en yüksek düzeye çıkmasına ve sona ermesine kadar geçen süreler kişiden kişiye değişiklikler gösterebilir ve doz, insülin türü, enjeksiyon yeri ve enjeksiyon yerinin eksersizlere katılma derecesi gibi birçok faktörden etkilenir

NE KADAR İNSÜLİNE İHTİYACINIZ VAR ?
Her diyabetlinin insülin ihtiyacı farklıdır Doktorunuz size ne kadar insüline ihtiyacınız olduğunu bildirecektir Bu da pek çok faktöre bağlıdır

• Vücut ağırlığınız
• Fiziksel aktivite düzeyiniz
• Yediğiniz günlük besin miktarı
• Genel sağlık durumunuz
• Karşılaştığınız stresler

Sizin de gördüğünüz gibi bu faktörler değişkendir ve bu nedenle de aldığınız insülin miktarını dikkatli bir şekilde kontrol etmeniz gerekmektedir

ŞİŞEDE NE KADAR İNSÜLİN VAR ?

Uzunlukları nasıl metre veya santimetre ile ölçüyorsak, insülin miktarını da " ünite " ile ölçeriz Türkiye'de bulunan ve enjektörle yapılan bütün insülin şişelerindeki ( flakon ) sıvının her mililitresinde 40 ünite insülin vardır Bu U-40 insülin olarak adlandırılır Mililitredeki insülin miktarı, insülin konsantrasyonudur Bir insülin şişesinde 10 ml sıvı bulunduğundan, bir şişe U-40 insülin 400 ünite insülin içerir

KULLANDIĞINIZ İNSÜLİN KAYNAĞI NEDİR ?
İnsülin şişenizin üzerindeki etiket, insülininizin insan insülinine benzeyen biyosentetik insülin mi yoksa hayvanlardan elde edilen insülin mi olduğunu belirtir

İnsan İnsülini
İnsan insülini insanlardan elde edilmez, insan vücudunun yaptığı insülin moleküler yapısı ile aynı olacak şekilde üretilir En modern insülin tipidir ve laboratuvar
koşullarında bazı kimyasal metodlar kullanılarak elde edilir İnsan insülini vücudumuzun ürettiği insülinin tamamiyle aynısı olduğu için vücudun bu insüline karşı tepki gösterme olasılığı hayvan insülinlerine göre çok daha azdır

Hayvan İnsülinleri
Domuz ya da sığır pankreasından elde edilir Yapıları vücudun ürettiği insüline tamamiyle benzemez

İNSÜLİN TEDAVİSİNİN DOĞRU BİR ŞEKİLDE ETKİ ETTİĞİNİ NASIL ANLAYACAKSINIZ ?

Eğer tedaviniz etkili ise, insülin reseptörleriniz doğru bir şekilde çalışıyor olacak ve şekerin kandan hücre içine girmesini sağlayacaktır
Kanınızdaki şeker seviyesi tedavinizin ne kadar etkin olduğunun göstergesidir
Koyu renk üçgen - Pankreasın ürettiği insülin
Sarı üçgen - Enjekte edilen insülin



KAN ŞEKERİ NASIL ÖLÇÜLÜR ?



Kan şekerinizi ölçmek için, bir damla kanınıza ihtiyaç vardır Hemen bütün hastalar bunu, parmak uçlarını delici bir aletle delerek sağlar Kan şekerinizi düzenli bir şekilde ölçme alışkanlığını kazanmanız son derece yararlıdır, çünkü ölçüm sonuçları size ve doktorunuza tedavi şeklinizde yapmanız gereken değişiklikler için yol gösterir
Amaç, beslenme alışkanlıklarınızı , fiziksel aktivitelerinizi ve insülin tedavinizi dengelemeniz ; böylelikle kanınızdaki şeker miktarını normal değerler arasında tutmanızdır Buna "Kan şekeri kontrolu" adı verilir

İDRARDA ŞEKER KONTROLÜ



Eğer kanınızdaki şeker miktarı çok yükselirse, bunun bir kısmı idrara da geçer İdrarın şeker için kontrolu kan şekerinin tahmini için kullanilabilecek en hassas yöntem değildir Ancak kan şekerine bakılamadığı durumlarda da hiçbir test yaptırmamaktan iyidir Eğer kan şekerinizin yüksek olduğundan şüphe ediyorsanız bunu idrar şekerine bakarak kontrol edebilirsiniz

KAN ŞEKERİNİZ HİÇ NORMALDEN DAHA DÜŞÜK OLABİLİR Mİ ?
Evet Kan şekerinin normale göre daha düşük olması haline tıp dilinde Hipoglisemi adı verilir
Gereğinden fazla insülin almanız, yanlış bir zamanda yemek yemeniz, yemeniz gereken öğünü atlamanız ya da normalden fazla egzersiz yapmanız kan şekerinizin normal değerlerin altına düşmesine neden olabilir
Eğer kan şekeriniz çok düşükse,

• Titrersiniz
• Terlersiniz
• Yorgunluk hissedersiniz
• Açlık hissedesiniz
• Dikkatiniz dağılır
• Bulanık görürsünüz
• Başınız ağrır
• Sinirli olursunuz

Hmene bütün hastalar kan şekerinin düşmekte olduğunu farkeder ama bazen bu, herhangi bir semptom vermeksizin, birdenbire gelişebilir Böyle bir olasılık nedeniyle, diyabeti olan bütün hastalar, kendilerindeki bu sağlık sorununu bildiren ve her zaman yanlarında bulunacak bir tanıtım kartı taşımak durumundadır
Bayılmış veya konuşamıyacak durumda olduğunuzda bu tanıtım kartı size yardıma koşan insanlar sorunun ne olduğunu anlatacak ve ihtiyaç duyduğunuz tedaviye daha çabuk kavuşmanıza yardım edecektir
Cüzdanınızda taşınan bu tanıtım kartında adınızın, telefonunuzun ve doktorunuzun telefonunun yazılacağı yerler vardır

DÜŞÜK KAN ŞEKERİ NASIL TEDAVİ EDİLİR ?
Eğer kan şekerinizin aşırı düştüğünden şüphe ediyorsanız, kan şekerinizi ölçün Bulduğunuz değer 70 mg/dl ' den daha düşükse, kan şekeri düzeyinizi yükseltmek için hemen şekerli birşeyler yemeniz gerekir Eğer kan şekeri düzeyinizin düşmüş olabileceğinden şüphe ediyor, ancak ölçüm yapamıyorsanız şeker içeren sıvı için veya katı birşeyler yiyin

KAN ŞEKERİNİZİN KONTROLUNE ÖNEM VERMEMENİZ SİZE ZARAR VEREBİLİR Mİ ?

Ne yazik ki cevap EVET
Kanınızda uzun bir süre çok fazla şeker olursa ( hiperglisemi ), böbrek rahatsızlığı, göz hastalıkları ve kalp rahatsızlıklarına yakalanma olasılığınız çok artar
Bu konuyu lütfen düşünün ve bazı gerçekleri gözden geçirin
Doğru besinleri alarak, doğru fiziksel aktiviteleri yaparak ve doğru insülin tedavisini uygulayarak sağlığınızı koruyabilirsiniz Bütün bunları yaparsanız problemlerden uzak kalma şansınız çok fazla artar
Amerika 'da yapılan bir araştırmanın sonuçları size bu gerçeği daha iyi anlatabilir 1441 diyabetlinin katıldığı bu araştırma göstermiştir ki eğer bir diyabetli kan şekerini kontrol altına alırsa,

Göz rahatsızlıklarının ortaya çıkış sıklığı % 27

Böbrek rahatsızlıklarının ortaya çıkış sıklığı % 56 oranında azalır