Türkiye'de Yetiştirilen Tarım Ürünleri

Türkiye'de Yetiştirilen Tarım Ürünleri, Özellikleri ve Bölgelere Göre Dağılışı
Tarım Ürünleri
Buğday: İlk yetişme döneminde (ilkbaharda) yağış ister Olgunlaşma ve hasat döneminde kuraklık gerekir Bu özelliğinden dolayı Karadeniz kıyılarında tarımı yapılamaz Ayrıca düşük sıcaklılardan dolayı Doğu Anadolu Bölgesinin yüksek yerlerinde tarımı yapılamaz Bunların dışında bütün bölgelerimizde tarımı yapılabilir Buğday üretimi iklimdeki karasızlıktan dolayı bazı yıllar artarken, bazı yıllar düşer Bu nedenle üretimin az olduğu yıllar dışarıdan satın alırız, üretimin fazla olduğu yıllar dışarıya satarız Üretimin en fazla olduğu bölgemiz İç Anadolu Bölgesidir (Marmara, Akdeniz, Güneydoğu, Karadeniz, Ege, Doğu Anadolu) İl olarak en fazla Konya, Ankara ve Adana’dır

NOT: Akdeniz, Ege, Marmara bölgesinin kıyıları buğday yetiştirmeye elverişli olmasına rağmen ekonomik değeri yüksek olan ürünler ekilmektedir

NOT: Buğday üretiminde ABD, Çin, Kanada, BDT gibi ülkeler önde gelir

Arpa: Soğuğa ve sıcağa dayanıklıdır Bundan dolayı buğdayın yetişebildiği her yerde yetişir Ayrıca düşük sıcaklıktan dolayı buğdayın yetişemediği Doğu Anadolu’nun yüksek yerlerinde de tarımı yapılabilir Üretim en fazla İç Anadolu Bölgesinde gerçekleşir(%60)

NOT: Daha çok hayvan yemi olarak kullanılan arpa üretimi hayvan sayısındaki azalmaya bağlı olarak üretimi azalsa da Bira yapımında da kullanılmasıyla birazda olsun artış göstermektedir

Mısır: Yetişme döneminde bol su ister Bundan dolayı yurdumuzda sulama imkanı olan bütün her yerde tarımı yapılabilir Yağ elde edilmeye başlandıktan sonra tarımı Akdeniz Bölgesinde hızla gelişmiştir Bugün mısır üretimimizin yarısına yakını Akdeniz Bölgesinden elde edilir (Adana çevresi başta gelir) Üretimde 2 bölge Karadeniz Bölgesidir (Buğdayın yerine tarımı yapılmaktadır) Bölge halkının temel besin maddesi olduğundan ticarette değeri yoktur

Çeltik (Pirinç): Çeltik ilk çimlenme döneminde bol su ister Hasat döneminde kuraklık gerekir Yurdumuzun sıcaklık şartları çeltik tarımına elverişlidir Fakat su sorunu vardır Bu sebeple tarımı akarsu kenarlarında gelişmiştir Çeltik tarım alanlarında sivrisinek çok geliştiğinden ekim alanları devletin kontrolündedir (yerleşim birimleri çevresinde tarımına müsaade edilmemektedir) Çünkü bu bölgelerde sudan kaynaklanan sivrisinek en büyük sorundur Genelde akarsu boylarında tarımı yapılır

Üretimde en büyük paya sahip bölgemiz Marmara Bölgesidir Başta Edirne ilimiz gelmektedir Ayrıca Balıkesir, Çanakkale ve Bursa çevrelerinde de tarımı yapılır

Üretimde ikinci bölge Karadeniz Bölgesidir Başta Samsun olmak üzere, Çorum, Sinop, Kastamonu çevresinde tarımı gelişmiştir

Akdeniz bölgesinde Silifke ve Amik ovaları önemli çeltik ekim alanıdır

Üretimimiz yeterli olmadığından ithal etmekteyiz

Çavdar: Serin yayla iklimi ister Yem sanayisinde kullanılır En fazla tarımı İç Anadolu Bölgesinde gelişmiştir

Yulaf: Besin sanayinde, hayvan yemi olarak ve yüksek alkollü içeceklerin imalinde kullanılır Üretimde İç Anadolu İlk sıradadır

Baklagiller
Nohut: İlk yetişme döneminde yağış ister Hasat döneminde kuraklık gerekir Yurdumuz iklim şartları genelde nohut tarımına elverişlidir En fazla tarımı İç Anadolu Bölgesinde yapılmaktadır Bu bölgemizi Akdeniz ve Ege Bölgeleri takip etmektedir

Mercimek: Kuraklığa dayanıklı olduğu için en fazla tarımı G Doğu Anadolu Bölgesinde gelişmiştir Mercimek üretimimizin yarıdan fazlası bu bölgeden karşılanır (kırmızı mercimek) Üretimde ikinci bölgemiz İç Anadolu Bölgesidir(yeşil mercimek)

Fasulye: Yurdumuzda sulama imkanı olan her yerde tarımı yapılabilir Üretimde en büyük paya sahip bölgemiz İç Anadolu’dur

Sanayi Bitkileri
1-Tütün: Kıraç arazilerde yetişebilir İlk yetişme döneminde su ister Daha sonra mutlaka kuraklık olmalı Bütün bölgelerimizde tarımı yapılabilir Ancak kaliteli tütün yetiştirilmesi amacıyla ekim alanları devlet tarafından sınırlandırılmıştır

Üretimde 1 Ege Bölgesidir (Manisa, İzmir, Aydın, Muğla, Denizli ve Uşak çevresi) %60 2 GDoğu Anadolu Bölgesi 3 Karadeniz Bölgesidir %15

2-Şeker Pancarı: Yurdumuzda tarımı 1925 yılında Uşak’ta başlamıştır (ilk fabrika Uşak’ta 1926 yılında kuruldu) Bugün fabrikaların kurulduğu her yerde tarımı yapılmaktadır Belirli iklim ve toprak isteği yoktur Sulama imkanı olan her yerde tarımı yapılabilir Üretimde 1 İç Anadolu Bölgesidir

Not: Şpancarı tarladan söküldükten sonra kısa bir süre sonra işlenmesi gerektiğinden tarımı fabrikalar çevresinde yapılır Ayrıca pancar küspesi hayvan yemi olarak kullanıldığı için buralarda besi hayvancılığı da gelişmiştir

Not: Kıyı bölgelerimizde tarımı yapılmaz Sebebi buralarda daha fazla gelir getiren ürünlere öncelik verilmesidir

3-Pamuk: Alüvyal toprakları sever Ayrıca yüksek sıcaklığa ihtiyaç duyar Yetişme döneminde bol su, hasat döneminde kuraklık gerekir Üretimde 1Güneydoğu Anadolu Bölgesi (En fazla ŞUrfa Çevresi) Gap ile birlikte tarımı hızla gelişmektedir

2Ege Bölgesi (kıyıdaki bütün çöküntü ovalarında), 3Akdeniz Bölgesi (başta Adana olmak üzere Hatay, İçel, Antalya Çevresi), Ayrıca Marmara Bölgesinde Balıkesir, Bursa ve Çanakkale çevresi ile Doğu Anadolu Bölgesinde etrafı dağlarla çevrili çukur alanlarda tarımı yapılır (Elazığ ve Iğdır çevresi)

Not: Yağış istemediğinden Karadeniz bölgesinde yetişmez

4-Çay: Tropikal iklim bitkisidir Bol ve düzenli yağış ister Bulutlu gün sayısı fazla olmalıdır Kışlar ılık geçmelidir Yurdumuzda en iyi yetişme şartlarını Doğu Karadeniz Bölümünde bulmuştur Bugün Rize başta olmak üzere Ordu’dan Gürcistan sınırına kadar olan kıyı kesimde tarımı yapılmaktadır Yurdumuzda çay tarımı Cumhuriyetin ilanından sonra başlamıştır (1924) Çay tarımının tamamı Karadeniz bölgesindedir

5-Zeytin: Akdeniz iklim bitkisidir Ancak Akdeniz Bölgesinde tarımı fazla gelişmemiştir Daha fazla gelir getiren ürünlere öncelik tanınmasından dolayı Bugün üretimde;

1 Ege Bölgesi (Kıyı Ege Bölümündeki ova ve kenarlarında, Manisa, Aydın, İzmir, Muğla, Denizli çevresi)

2 Marmara Bölgesi-Güney Marmara kıyıları (en kaliteli sofralık zeytin bu bölgeden Gemlik çevresinden elde edilir)

3 Akdeniz Bölgesi (Antalya çevresi en fazla)

-Ayrıca Doğu Karadeniz’de Çoruh vadi oluğunda (Artvin) ve GDoğu Anadolu Bölgesi’nde GAntep çevresinde tarımı yapılır

-Zeytinin devirli üretim özelliğinden dolayı; üretim bir yıl fazla, bir yıl azdır

-Dünya zeytin üretiminde İtalya, İspanya ve Yunanistan'dan sonra 4 sıradayız

6-Ayçiçeği: İlk yetişme döneminde su, hasat döneminde kuraklık ister Bundan dolayı Doğu Karadeniz kıyıları hariç bütün bölgelerimizde sulama ile tarımı yapılır Üretimde 1 Marmara Bölgesi (Ergene Bölümü) 2 Karadeniz Bölgesi (Orta Karadeniz) 3 İç Anadolu Bölgesi’dir

NOT: Son yıllarda Akdeniz ve Ege Bölgelerinde tarımı hızla gelişme göstermektedir Sebebi pamuk bitkisine göre daha az masraflı olmasıdır

7-Haşhaş: Doğu Karadeniz kıyıları hariç bütün bölgelerimizde tarımı yapılabilir Ancak uyuşturucu elde edildiği için üretimi devlet kontrolündedir Bugün başta Afyon olmak üzere Kütahya, Uşak, Denizli, Burdur, Isparta, Konya çevresinde tarımı yapılır Gıda sanayisinde ve tıpta narkoz yapımında kullanılır Bu üretimin büyük bir bölümü Ege Bölgesinden elde edilir

8-Anason: Alkollü içeceklere koku vermek amacıyla ve bitkisel çay olarak kullanılır Üretim alanları ise Marmara, Ege ve Akdeniz’dir

9-Keten-Kenevir: Lifleri dokuma sanayisinde, ip ve halat yapımında kullanılır Tohumları da yağ üretiminde kullanılır Yurdumuz üretiminin tam***** yakını Karadeniz Bölgesinden karşılanır Başta Kastamonu olmak üzere Samsun, Amasya ve Çorum çevresinde tarımı yapılır Ege Bölgesinde ise Kütahya çevresinde tarımı yapılmaktadır Kenevirden uyuşturucu elde edildiğinden üretimi devlet kontrolündedir

10-Soya Fasulyesi: Önceleri daha çok Doğu Karadeniz’de Ordu-Giresun çevresinde tarımı yapılırdı 1982 yılından sonra yağ sanayisinde kullanılmaya başlanılınca tarımı Akdeniz Bölgesinde hızla gelişmiştir Kısa sürede geliştiği için bölgede ikinci ürün olarak yetiştirilir Adana başta olmak üzere İçel, Hatay çevresinde tarımı gelişmiştir Türkiye üretiminin yaklaşık % 90’ını Akdeniz Bölgesi karşılar

11-Susam: Sıcak iklim bitkisidir Yurdumuzda başta GDoğu Anadolu Bölgesi olmak üzere Akdeniz ve Ege Bölgelerinde tarımı yapılır Yağ elde edilir Ayrıca helva yapımında kullanılır

Diğer Tarım Ürünleri
Yer Fıstığı: Akdeniz iklim şartlarında iyi yetişmektedir En fazla tarımı Akdeniz bölgesinde Adana çevresinde gelişmiştir (%91) Ayrıca GDoğu Anadolu Bölgesinin batısında, Ege Bölgesi’nde Muğla Manisa ve Aydın çevresi, G Marmara Bölümü’nde Balıkesir, Çanakkale çevresinde tarımı yapılır Çerez olarak tüketildiği gibi yağ da elde edilir

Üzüm: Kışın –40ºC ye kadar dayanabilir Bundan dolayı meyveler içinde yetişme alanı en geniş olanıdır

Üzüm üretiminde başta Ege Bölgesi (Manisa, İzmir, Denizli) gelir 2 GDoğu Anadolu Bölgesidir 3 İç Anadolu Bölgesidir

Dünya kuru üzüm üretimde birinciyiz ve ihracat yapmaktayız En az üretim Karadeniz’de yapılır

İncir: Akdeniz iklim bitkisidir Kış ılıklığı ister ve yaz kuraklığı ister En fazla tarımı Ege Bölgesi’nde gelişmiştir (Başta Aydın gelir) Üretimin %80 i bu bölgeden karşılanır Ayrıca Akdeniz Bölgesi, G Marmara ve GDoğu Anadolu Bölgesinin batısında tarımı yapılabilir

Türkiye Dünya kuru incir üretiminde ilk sırada yer alır ve önemli ihracat ürünümüzdür

Fındık: Anavatanı Türkiye’dir En iyi yetişme şartları Karadeniz iklim bölgesidir Yurdumuz üretiminin %80’ini Karadeniz bölgesi karşılar

En fazla Ordu- Giresun olmak üzere Karadeniz kıyılarında tarımı yapılmaktadır Ayrıca Marmara Bölgesinde Sakarya çevresinde tarımı yapılır Türkiye dünya fındık üretiminde ve ihracatında ilk sırada yer alır (%60-70)

Turunçgiller(Narenciye): Tropikal iklim bitkisidir Yurdumuzda tarımı en fazla Akdeniz Bölgesinde gelişmiştir (%88) Antalya başta olmak üzere bütün Akdeniz kıyılarında tarımı yapılabilmektedir

Ayrıca Ege Bölgesinde İzmir’e kadar olan güney kıyılarında, GMarmara Bölümünün soğuktan korunmuş kıyılarında, Doğu Karadeniz Bölümünde Rize çevresinde ve GDoğu Anadolu Bölgesinin batısında tarımı yapılmaktadır

Muz: Tropikal iklim bitkisidir Yurdumuzda Akdeniz Kıyılarında tarımı yapılabilmektedir Bugün tarımı daha çok Alanya – Anamur arasında gelişmiştir

Elma: Üzümden sonra yetişme alanı en geniş olan meyvedir(üzümden sonra soğuğa en dayanıklı bitkidir) Bütün bölgelerimizde tarımı yapılabilir Niğde, Nevşehir, Amasya, Tokat, Kastamonu, Bursa, Burdur, Isparta, Antalya önemli elma üretim merkezlerimizdir Bölge olarak İç Anadolu ve Akdeniz, üretimin büyük bölümünü karşılar

Antepfıstığı: En iyi yetişme şartlarını GDoğu Anadolu Bölgesinde bulmuştur (% 90) Başta ŞUrfa ve GAntep gelir Ayrıca Akdeniz ve Ege Bölgelerinde çitlembik ağaçlarının aşılanması ile de tarımı yapılabilmektedir Üretim bir yıl fazla bir yıl azdır Önemli ihracat ürünümüzdür

Kayısı: Bütün bölgelerimizde tarımı yapılabilir En fazla tarımı DAnadolu Bölgesi’nde Malatya-Elazığ çevresinde gelişmiştir

Badem: Kıraç arazilerde yetişebilmektedir Bütün bölgelerimizde tarımı yapılabilmektedir En fazla İç Anadolu Bölgesinde Niğde –Nevşehir çevresinde gelişmiştir

Şeftali: Güney Marmara (özellikle Bursa çevresi) ve Kıyı Ege

Kestane: Güney Marmara ve Batı Karadeniz

Yumrulu Bitkiler
Patates: kumlu topraklarda iyi yetişir Bütün bölgelerimizde tarımı yapılabilir En fazla tarımı İç Anadolu Bölgesinde gelişmiştir (Nevşehir) Ayrıca Ödemiş-İzmir, Sakarya, Trabzon, Erzurum diğer önemli patates üretim merkezlerimizdir

Soğan-Sarımsak: Bütün bölgelerimizde tarımı yapılabilir Bursa –Karacabey önemli soğan üretim merkezi iken Kastamonu da sarmısakta önemli merkezimizdir Soğan-sarmısak tarımı bütün bölgelerimizde yapılabilir

Sebzecilik: Sebzeler çok fazla su isterler Yurdumuzda sebze yetiştiriciliği en fazla Akdeniz Bölgesinde gelişmiştir Bu bölgeyi Ege ve Marmara Bölgeleri takip eder En az geliştiği bölgemiz DAnadolu bölgesidir Sebebi yaz mevsiminin çok kısa sürmesidir Ayrıca İç Anadolu Bölgesinde de sulama yetersizliğinden dolayı sebze tarımı gelişmemiştir

Not: Sebze tarımı seracılık faaliyetleri ile Akdeniz ve Ege Bölgelerinde bütün yıl yapılabilmektedir Seracılığın buralarda gelişme sebepleri; kışların ılık geçmesi ve güneşli gün sayısının fazla olmasıdır

Seracılık: Sıcaklığı kontrol altına alarak entansif (intansif) tarım metotlarını uygulamak suretiyle mevsiminden önce veya sonra turfanda sebze-meyve üretimi yapılan faaliyettir

Akdeniz (Antalya Bölümü ve Mersin çevresi), Kıyı Ege, Güney Marmara(Yalova, Bursa Çevresi)

Gül ve Çiçekçilik: %90’dan fazlası Isparta çevresinde yapılır Çiçekçilik özellikle seralarda Antalya’da ve Yalovada yetiştirilir

İHRAC ETTİĞİMİZ TARIM ÜRÜNLERİ
- Fındık,

- Antepfıstığı,

- Pamuk,

- Tütün,

- KÜzüm,

- Kİncir,

- KKayısı,

- Haşhaş gibi

- Zeytin

İTHAL ETTİĞİMİZ TARIM ÜRÜNLERİ:
- Pirinç,

- Kahve,

- Kakao,

- Muz,

- Kivi,

- Ananas,

- Hindistan cevizi,

- Hurmadır