Müsebbib-İ Hakîkî:

MÜSEBBİB-İ HAKÎKÎ:

Bütün sebepleri yaratan Allahü teâlâ

Her varlığın hâlıkı (yaratıcısı), hâkimi (hükm edicisi), müsebbîb-i hakîkîsi Allahü teâlâdır Allahü teâlânın her şeyi sebepsiz vâsıtasız yaratmağa gücü yeter Fakat âdeti onları bir sebeple yaratmaktır Meselâ bir şeye ateş dokunmadıkça yakmağı yara tmaz Yakan, yanma işini yapan ateş değildir Oksijen de değildir Isı da değildir Elektron alış-verişi de değildir Yakan yalnız Müsebbib-i hakîkî olan Allahü teâlâdır Bunların hepsini yanmak için sebeb olarak yaratmıştır Müsebbib-i hakîkî olan Allahü teâlâ dileseydi, her şeyi sebepsiz yaratırdı Ateşsiz yakardı, yemeden doyururdu Uçak olmadan uçururdu Fakat lütf ederek, kullarına iyilik ederek, her şeyi yaratmasını bir sebebe bağladı Belirli şeyleri belli sebeplerle yaratmağı diledi İşl erini sebeplerin altında gizledi Kudretini sebepler altında sakladı (Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî)