Dünya e-Sandığa Gidiyor, Biz Hâlâ ‘Tahta’ Sandığa

Dünya e-sandığa gidiyor, biz hâlâ ‘tahta’ sandığa

Şükrü Andaç

Türkiye dünkü seçimlerde teknoloji alanında sınıfta kaldı Tahta sandık ve ilkel paravanlardan vazgeçilmedi Basit ve hızlı oy kullanımının önünü açan e-sandıklar bu seçimde de kullanılmadı

Bir yandan vatandaşların hızlı, güvenli ve kolay yoldan oy kullanabilmesini sağlayan, diğer taraftan da seçime katılım oranını artıran elektronik oy uygulaması dün yapılan seçimlerde de Türkiye tarafından tercih edilmedi Gelişmiş ülkeler bu alana yaptıkları yatırımın ardından oy kullanma ve sayım işlemini elektronik ortama taşırken, Türkiye’de tahta sandık geleneği değişmedi
Başta ABD olmak üzere, İngiltere, Fransa, Almanya, Estonya, Brezilya, İzlanda gibi onlarca farklı ülkede seçimler elektronik ortamda yapılırken Türk halkı karton ya da tahtadan yapılmış ilkel paravanların ardında kullandığı oyunu tahta sandıklara attı

e-sandıklar kuruluyor!
Dünya örneklerine bakıldığında, elektronik seçim (e-seçim) uygulamasının, e-sandık olarak adlandırılan oy makinelerinden yapıldığı görülüyor
Vatandaşlar yoğun güvenlik yazılımlarıyla yüklü bu makineler üzerinden parmak izi, optik tarayıcı, vatandaşlık numarasının tespiti veya kimlik okuyucu gibi uygulamalar aracılığıyla oy verme işlemini yapıyor Bu makineler para çekilmesine aracılık eden ATM cihazlarını andırıyor e-seçim üzerinde çalışan donanım üreticilerinin çoğunluğu bankacılık üzerine iş yapan firmalardan oluşuyor

Çıktıdan kontrol var
Elektronik sandıklar üzerinde, partilerin logoları ve parti başkanlarının resimlerinin bulunduğu bilgi ekranı bulunuyor Ayrıca bilgisayarda kimlik doğrulanması ve oy vermek için kullanılan basit bir klavye var
Oy verecek olan kişi, kişisel bilgilerinin yer aldığı numarayı ve oy vereceği kişinin aday numarasını birleştirerek bilgisayara giriyor Yazılım sistemi ilgili bölgedeki adayların olduğu kutucuklar hazırlayarak, dokunmatik ekran üzerinden direkt olarak oy kullanılmasını da sağlayabiliyor Oy kullananlar bilgisayara bağlı bulunan yazıcı aracılığıyla kâğıt çıktı alıp oylarını konrol edebiliyor
Brezilya’da yapılan son seçimlere bakıldığında 108 milyon kişinin oy kullandığı elektronik platform için 325 bin e-sandık kuruldu Oyu sonuçları aynı günün akşam saatlerinde tüm detaylarıyla birlikte açıklandı

Elektronik seçime adım adım geçiliyor
Elektronik seçim uygulamasını kullanan ülkelerde, bilgisayarlara kötü niyetli saldırıların engellenmesi için farklı metotlar kullanılıyor
Bazı ülkelerde sandıklar elektronik olarak birbirine bağlanmıyor Sandık başkanı disketi alıp merkeze götürüyor Ardından gelen tüm disketlerdeki veriler birleştirilerek kısa sürede oylamanın sonucu alınıyor
Elektronik olarak internet üzerinden birbirine bağlı olan uygulamalarda ise sonuçların çok daha hızlı alınmasının önü açılıyor Her iki uygulmada da mükerrer oy kullanımının sistemde görüntülenmesini sağlayan yöntemler bulunuyor
Elektronik seçimler birçok avantajla birlikte milyonlarca dolarlık donanım ve yazılım yatırımını da beraberinde getiriyor Bu yöntemi kullanan ülkeler küçük çaplı elektronik oylama denemelerinin ardından tüm yatırımları tamamlayıp ülke genelindeki seçimlerde bu uygulamayı kullanmayı tercih ediyor

YSK’nın internet sitesi zayıf not aldı
Yeni nesil seçim yönteminde oylar elektronik platformda taşınırken, Türkiye’de oylar çuvalla taşınıyor, bu yüzden de taşıma sırasında kötü niyetli müdahaleler olabiliyor
Çöplerden oy toplanıyor Bu durum klasik seçim yöntemlerinde karşılan en büyük sorunların başında geliyor Tüm bunlara karşılık ‘oy verdikten sonra mükerrer oy kullanımını engellemek için parmakları boyama’ işlemi dün yapılan seçimde uygulanmadı
Yüksek Seçim Kurulu (YSK) oldukça basit özellikleriyle dikkat çeken “wwwyskgovtr” adlı internet sitesinde geçmiş duyuruların yanı sıra, geçici seçim sonuç tutanaklarını yayımlayacağını açıkladı
Yüksek Seçim Kurulu’nun sitesinde ayrıca, kimlik numarası girilerek vatandaşların nerede oy kullanacağını öğreneceği sorgu ekranı da yer aldı

Biz teknolojiye pek güvenemiyoruz
Malumuda üreticisi biz olmamamız

Demek tahta sandıklar daha güvenli