Haham:

HAHAM:

Yahûdî din adamı

Allahü teâlâ âyet-i kerîmede meâlen buyurdu ki:

Ey îmân edenler! Muhakkak ki; hahamlardan ve râhiplerden bir çoğu, bâtıl sebeplerle, insanların mallarını yerler ve onları Allah'ın yolundan alıkorlar Altını ve gümüşü yığıp ve biriktirip de onları Allah yolunda harcamayanlara pek acıklı bir azâbı müjdele (Tevbe sûresi: 34)

Allahü teâlâ Mûsâ aleyhisselâma Tevrât kitabını (yazılı emirleri) verdiği gibi, bâzı ilimleri yâni sözlü emirleri de verdi Mûsâ aleyhisselâm bu ilimleri Hârûn ve Yûşâ (aleyhimesselâma) bildirdi Bunlar da kendilerinden sonra gelen peygamberlere bild irdiler Bu bilgiler nesilden nesile yâni hahamlardan hahamlara nakledildi Bunlara zamanla yahûdîlerin âdetleri, kânun müesseseleri, hahamların bir mevzûdaki tartışmaları ve şahsî görüşleri de karıştırıldı Böylece hahamların şahsî görüş ve münâkaşalarını ifâde eden bilgiler yahûdî kitablarına girdi Yahûdî hahamlarından Akilos bunları topladı ve kısımlara ayırdı Talebesi haham Meir bunlara ilâveler yaparak basitleştirdi Daha sonraki hahamlar bu rivâyetlerin te'lifi (birleştirilmesi) ve topla nması için çeşitli usûller ve şartlar koydular Böylece pekçok rivâyetler ve kitaplar ortaya çıktı (Harputlu İshâk Efendi)