Ağrı'dan Gezilecek Yerler!!!

TARİHİ VE KÜLTÜREL ESERLER

DOĞU BEYAZIT KALESİ:
Doğubeyazıt'ın 5km doğusunda, Eski Beyazıt'ın kuzeydoğusundaki Belleburç denilen yerde bulunmaktadır Bugün için harap bir vaziyet arz etmektedir Yapanı ve yaptıranı bilinmeyen kalede, Urartu mezarları ve antik çağlara ait kalıntılar bulunmaktadır Kale plan olarak üç bölümden meydana gelmiştir Orta bölümde tapınak ve mağaralar mevcuttur Kalenin etrafını çeviren surlar tamamen kaybolmuştur Kalenin Urartular tarafından yapıldığı sanılmaktadır

BEYAZIT ESKİ CAMİ:
Doğubeyazıt'ın doğusunda, Kalenin güney eteğinde bulunmaktadır Cami, muhtemelen Yavuz Sultan Selim tarafından yaptırılmıştır Caminin taç kapısı üzerindeki onarım kitabesinden H1096 (M1687) 'da onarım gördüğü anlaşılmaktadır Kare planlı, tek kubbeli cami plan tipindedir Harim mekanı 1150m çapında bir kubbe ile örtülüdür Beş gözlü son cemaat yeri yıkılmıştır Üzerinde herhangi bir süslemesi bulunmayan cami, değişik renklerdeki taşların karışık bir biçimde kullanılmasıyla yapılmıştır

DİYADİN KALESİ:
Diyadin ilçe merkezinin güneyinde, Murat Irmağı'nın kıyısındaki kayalıklar üzerinde kurulmuştur Yapanı ve yaptıranı belli değildir Evliya Çelebi, Uzun Hasan oğlu Ziyaüddin tarafından yaptırıldığını belirtmektedir Kale, yapılış tarzı ve kullanılan malzeme bakımından Urartu kalelerine benzemektedir Birçok dönemde tamir ettirilen kale, bugün harap bir vaziyettedir
AVNİK KALESİ:
Koçbaşı Kalesi olarakta bilinen yapı Diyadin ilçe merkezine 29 km mesafede, Yankaya (Ali Hido) mezrasında, Aladağ'ın yüksek bir yerindedir Taşlarının sökülüp, ev yapımında kullanılmasından dolayı, bıgün ancak temelleri günümüze gelebilmiştir
KUJE KALESİ:
Avnik Kalesi'ne yakın bir yerde bulunan küçük çapta bir kaledir Günümüze ancak kalıntıları ulaşabilmiştir

MEYA (GÜNBULDU) MAĞARALARI:
Diyadin ilçe merkezine 12 km uzaklıktaki Günbuldu köyündedir Antik bir kent görünümündeki yerleşim yerinde mağaralar ve tarihi kalıntılar köyün 400 m uzağında bulunmaktadır Kayalara oyularak yapılmış, barınma yerleri, tapınak, ibadethane, oda ve mağaralar oldukça ilgi çekicidir Barınarak ve ibadethanelerde değişik inançların izleri görülmektedirOldukça tahrip edilmiş kentten, günümüze mihrap, haçlı taşlar ve mezarlar kalmıştırBuradan çıkarılan iki koç heykeli, şu anda il merkezinde bulunmaktadır

İSHAKPAŞA SARAYI
Dogubeyazıt'ın 8 km güneydoğusunda, Eski Doğubeyazıt'ın kayalıkları üzerindedir Sarayın harem girişi üzerinde bulunan kitabesinde;
"Bin yüz ile doksan dokuz oldu buna tarih,
İshaka meram üzere kem kıl dü cihanı"
yazılıdır Buradan yapının H1199 (M1784) tarihinde yaptırıldığı anlaşılmaktadır Kitabede adı geçen İshak ise, IIİshak Paşa'dır Yapı yaklaşık yüz yıllık bir dönem içerisinde tamamlanmıştır Dolayısıyla 1634-1680 yılları arasında Beyazıt Sancakbeyliği'ni yapan Çolak Abdi Paşa döneminde yapının imarına başlanılmış ve 1784 yılında IIİshak Paşa döneminde yapı tamamlanmıştır
İki avlu ve bu avlularda yapılmış bölümlerden oluşan sarayda, binalar "U" şeklinde düzenlenmiştir Birinci avluya girişi sağlayan taç kapı, dışa doğru çıkıntılıdır Her iki yönden yuvarlak altışar sütunla takviye edilmiştir Yüzey yuvarlak kemerli, mukarnas kavsaralı bir niş içine alınmıştır Asıl giriş kapısı basık kemerli olarak düzenlenmiştir Taç kapı; kabartma bitki motifleri, stilize ağaçlar, mukarnası andıran bezemeler ve kemerlerle süslenmiştir Birinci avluda; nöbetçi odası, çeşme, muhafız koğuşları, zindan ile at koşum ve araba yerleri bulunur
Orta avlu, dört tarafı çeşitli binalar ile çevrilmiş olup, dikdörtgen planlıdır Bu kısımda, hizmetli odaları, selamlık, cami ve türbe yer alır
Dikdörgen planlı caminin, harim kısmı kare planlı olup üzeri yüksek kasnaklı tromplu bir kubbe ile örtülüdür Önünde üzeri teras şeklinde düzenlenmiş kapalı bir son cemaat yeri bulunur Cami iç mekanında, ampir üslubu hatırlatan süslemelere sahiptir
Caminin güneyinde yer alan Çolak Abdi Paşa Türbesi, Selçuklu tarzına uygun olarak, iki kat halinde yapılmıştır
Orta avludan bir kapıyla, dikdörtgen planlı harem dairelerine geçilir Bu bölümde ayrıca hamam, kiler, aşhane ve tuvalet gibi kısımlar bulunmaktadır
Sonuç olarak, İshak Paşa Sarayı farklı üslup ve bezeme şekilleriyle inşa edilmiş olup, ortaçağ şatolarını anımsatan gösterişli bir eser olarak karşımıza çıkmaktadır

ANZAVUR TEPE

Patnos ilçe merkezinin 2km kuzeybatısında yer almaktadır Patnos Kalesi olarak da bilinir Urartular'dan kalma antik bir kenttir Saray, tapınak ve bina kalıntılarının olduğu tespit edilmiştir Kale Kral Menua ve IArgişti, tapınak ise İspuını zamanında yapılmıştır Oldukça harap olan kentten günümüze Ancak tapınak,kale ve bazı binaların kalıntıları ulaşmıştır

GİRİK TEPE

Patnos'un 1km güneydoğusundadır Değirmentepe olarak da bilinir Urartular'a ait bu antik kent, Kral Menua ve oğlu IArgişti dönemlerinde kurulmuştur 1960-1963 yılları arasında yapılan kazılar neticesinde, yanmış bir iç avlu, taht odası, salonlar, kiler ve mutfak ortaya çıkarılmıştır Ayrıca buradan çok sayıda yüzük, küpe, bilezik, kemer, mühür, altın ve tunçtan yapılmış süs eşyaları elde edilmiştir

TOKLUCA KALESİ

Diyadin ilçe merkezine 19 km uzaklıktaki Tokluca köyünde bulunmaktadır Yapıda yer altına inen merdivenler mevcuttur Ancak bu merdivenli yolun nereye ulaştığı bilinmemektedir

ÜÇKİLİSE:

Taşlıçay'ın 18 km doğusunda yer alan bugünkü Taşteker köyüdür
Birçok kaynakta adına rastladığımız Üçkilisenin kutsallığı MÖ'ye dayanır Arsaklı Türkleri burada Bagavan adında bir Güneş Tapınağı yapmışlardır Sonradan Ermeniler tarafından bir manastır inşa edilmiştir Ancak bahsedilen ve diğer tarihi değerler yok edilmiştir Ermenilerin yaptırdığı manastır, 1950 yılında sökülmüş, taşları Ağrı Merkez Camii'nin yapımında kullanılmıştır Nuh Peygamber'in mezarının burada olduğuna ilişkin bir inanışta vardır

KIZILZİYARET KALESİ:
Balıklı Göl yakınlarındaki aynı adı taşıyan köyde bulunmaktadır Hangi dönemde yaptırıldığı bilinmeyen yapının yapanı ve yaptıranı bilinmemektedir 1918 yılında yöre terk edilip barınak ve kale surları tahrip edildiğinden dolayı, kale harap bir görünüm arz etmektedir

KÜPKIRAN (HAREBEGÖL) KALESİ:
Merkez ilçenin 20 km uzağında yer alan Yukarı Küpkıran ile Güneysu köyü arasında bulunmaktadır Kale Harabegöl Kalesi olarak ta bilinir Kalenin kimin tarafından, hangi tarihte yaptırıldığı bilinmemektedir

PAZI KALESİ:
Küpkıran köyü ile Kalender köyü arasındaki kaledir Pazı Kalesi, Eyüp Paşa Kalesi adı ile de anılmaktadır Ağrı Ovası'na hakim bir tepe üzerinde kurulan kale, küçük boyutlu olup basit bir yapıya sahiptir Kale oldukça tahrip olmuş, tanınmayacak bir hale gelmiştir
TOPRAKKALE:
Eleşkirt'e 14 km mesafedeki antik kenttir Toprakkale'nin yapım tarihi bilinmemekle birlikte, Urartular döneminde yapıldığı sanılmaktadır Urartuların burada bir kale yaptırdıkları ve küçük Arsaklılar'ın burayı yeniden imar ettikleri bilinmektedir
Tapınak ve yerleşim yerleri tamamen harap bir hale getirilmiş, kale burçları ve bazı duvar kalıntıları günümüze gelebilmiştir
TOPRAKKALE CAMİİ:
Cami ile aynı adı taşıyan köyde, bulunmaktadır Cami üzerinde yer alan kitabeden, 1684 yılında Mirza bin Abdi Paşa tarafından yaptırıldığı anlaşılmaktadır Cami, kare planlı, tek kubbeli bir plan arz etmektedir 12,50x12,50m ölçülerindeki cami, 820m çapındaki tromp geçişli bir kubbe ile örtülmüştür 14 ahşap direk üzerine oturtulan son cemaat yerinin bir kısmı sonradan yapılmıştırBeden duvarlarında 6, kubbe kasnağında ise birer atlamalı olarak4 adet pencereye yer verilmiştir
Beden duvarlarının köşeleri, taç kapı ve pencere etrafları kesme taştan, diğer kısımlar ise moloz taşlarla yapılmıştır

HAMUR KÜMBETİ::
Hamur ilçe merkezinde yer almaktadır Giriş kapısı üzerindeki kitabeden, sadece 1802 yılında yaptırıldığı anlaşılmaktadır Plan bakımından Kırşehir'deki Aşık Paşa Türbesi'ne benzemekte olup, Selçuklu ve Osmanlı Kümbetlerinden farklı bir planlama gösterirYapı dikdörtgen planlı olup,içten aynalı tonoz,dıştan balık sırtı şeklindedir Güney taraftaki orijinal olmayan tahta kapıdan giriş sağlanır Doğu cephesinde 3, batıda ise 2 penceresi bulunmaktadır Yapı, kesme taş malzeme ile yapılmış olup, cepheleri kuşatan dört sıra bazalt ile renkli bir görünüm kazanmıştır Kümbet içerisinde İshak Paşa'nın torunlarından İbrahim Paşa'nın ve ailesinin mezarları bulunmaktadır Mezar taşları , bitkisel motifler, sekiz kollu yıldız ve arapça yazılar ile süslenmesine karşın, bunlar tahrip edilmişlerdir

KARAGÖZ KİLİSESİ:
Tutak'ın 26km batısındaki Dayapınarı (Noktulu) köyü yakınlarında bulunmaktadır Kilise kayalara oyularak yer altına yapılmıştır Kiliseye, merdivenlerle inilmektedir Bezer bir kiliseye Hamur'un Beklemez köyünde de rastlanılmaktadır
HAVARAN KALESİ:
Hamur ilçe merkezinden geçen derenin 100m yukarısında sarp bir kayalık üzerinde kurulmuştur Kale Selçuklu Devleti'nin son zamanlarından kalmadır Osmanlı-Rus savaşlarında ve daha sonraları kale tahrip edilmiştir
ŞOŞİK KALESİ:
Hamur'un Karlıca (Şoşik) köyünde yapılmış kaledir İlçe merkezine 34 km uzaklıktadır Kalenin yapım tarihi bilinmemesine karşın, Akkoyunlular'dan kaldığı sanılmaktadır
Bugünkü haliyle kalede; iki oda ve hamam ayakta kalabilmiş diğer kısımlar tahrip edilmiştir Kaleye ulaşan blok taşlardan yapılmış merdivenler bulunmaktadır Kalenin alt tarafında, ayrı olarak yapılmış bir ibadethane vardır

KARLICA KIZ KALESİ:
Karlıca köyünde, Şoşik Kalesi'nin 2 km doğusunda bulunmaktadır Şoşik Kalesi beyinin, burayı kızı için yaptırdığı söylenmektedir
KAN KALESİ:
Tutak'ın 15 km batısında yer alan Dönertaş (Kalekul) köyü yakınlarındadır Kalenin yapım tarihi bilinmemektedir Kale harap bir vaziyette olup, temel seviyesinde günümüze ulaşabilmiştir Kalenin başka bir adı da Kale-i Hum'dur
ZENCİR KALE:
Tutak yakınlarındaki Katavin Dağında bulunmaktadır Yapım tarihi bilinmemektedir Bugün yıkık durumda olan kale hakkında bir çok efsane ve söylenti vardır

DOĞAL GÜZELLİKLER:

Diyadin Kaplıcaları:
Diyadin ilçe merkezinin 5 km güneyinde bulunmaktadır Diyadin Kaplıcaları, Yılanlı Davud, Köprü kaplıcaları olmak üzere üç bölüme ayrılır Akkoyunlu Beyi Uzun Hasan'ın oğlu Ziyaeddin Bey, binlerce seneden beri kullanılagelen bu kaplıcaların civarında ilk tesisleri kurmuştur
Davut ve Köprü çermikleri, sularının özellikleri bakımından birbirlerine benzemektedir Köprü çermiğinin tortuları Murat Nehri üzerinde tabii bir köprü meydana getirdiği için bu isim verilmiştir Demir, kükürt, sülfat, kalsiyum ve bikarbonat bakımından zengin olan bu kaplıcalar romatizma, cilt hastalıkları ile nefrite iyi gelir Suyun sıcaklığı 60-70 derecedir
Kaplıca kuruluşları, havuz, özel banyoları olan bir hamam ve bir de hidroloji bölümünden oluşmaktadır Toplam 150 yataklı turistik otellerin yanı sıra, kamp çadırları da kullanılır
Çevresindeki Murat Nehri ve Kudret Köprüsü ile güzel bir manzara oluşturan Diyadin Kaplıcaları, yaz aylarının en çok rağbet gören yerleridir
Dambat Kaplıcası:
Ağrı'ya 5km uzaklıktaki Yolluyazı (Dambat) Köyü'nde, Murat Irmağı kıyısında bulunmaktadır Deri ve romatizma hastalıklarına iyi gelmektedir

Balık Gölü:

Doğubeyazıt'ın Sinek Yaylasında bulunur 2241m lik rakımı ile yurdumuzun en yüksekte oluşmuş gölüdür Yüzölçümü 34km karedir Alabalık ve sazan balığı boldur Taşlıçay'a 40km'dir Sandalla gezilir
Taşlıçay'ın 18km kuzeydoğusunda, alabalığı ünlü bir lav seti gölüdür Gölün ağaçlıklı çevresi, yörenin

dinlenme yeridir Suyu tatlıdır Gölün ortasında, üzerinde tarihsel kalıntılar bulunan 4 dekar genişliğinde küçük bir ada vardır
Meteor Çukuru:
Doğubeyazıt'ın 35km doğusunda, İran sınırına 2km uzaklıkta, Gürbulak sınır kapısı ile Sarı Çavuş (Gürveren) Köyü arasındadır Alaska'dakin den sonra dünyanın en geniş göktaşı çukurudur Meteor çukuru, 1913'te düşen bir göktaşı sonucunda oluşmuştur Genişliği 35m, derinliği 60m'dir Toprağa gömülü göktaşının üzeri bir toprak tabakasıyla örtülüdür

Buz Mağarası:
Küçük Ağrı Dağının güney eteğinde, Hallaç Köyü'ne 3km uzaklıkta bulunmaktadır Doğal bir anıt durumundaki mağara; 8m derinliğinde 100m uzunluğunda ve 50m genişliğinde elips biçimli bir yapıdadır Mağara içinde bazalt lavlar, kayalar ve bir kaktüs büyüklüğünden insan büyüklüğüne varan bir çok buzdan dikitler yer almaktadır Bu buz dikitler ışıkta renk renk yanar döner bir görünüm almaktadır Mağara kış aylarında sıcak, yaz aylarında ise; bir buzdolabı kadar soğuktur Mağara ağzından sürekli sıcak ve soğuk hava akımları eser

Nuh'un Gemisi'nin izi:
Türkiye-İran transit yoluna 3,5km uzaklıkta bulunan ve Ağrı Dağı'nın güneyinde Telçeker ile Meşar Köyleri arasında doğal bir anıttır Bu anıt gemiye benzer siluet şeklindedir
Kültür ve Turizm Bakanlığı, gemi kütlesinin korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı özeliğiyle 3657 sayılı kararı ile 1987'de burayı doğal sit alanı ve açık hava müzesi olarak koruma altına almıştır Geminin kalıntısını Kuşbakışı olarak görülecek bir yere turistik niteliklere sahip bir kafeterya yapılmıştır