Mısırın Genel Özellikleri Nedir

Mısırın Genel Özellikleri

Mısırın Özellikleri

DEVLETİN ADI: Mısır Arap Cumhuriyeti

BAŞŞEHRİ: Kahire

NÜFUSU: 55979000

YÜZÖLÇÜMÜ: 1001449 km2

RESMİ DİLİ: Arapça

DİNİ: İslam

PARA BİRİMİ: Mısır Lirası

Kuzeydoğu Afrika’da yer alan, Kuzeyden Akdeniz ve doğudan Kızıldeniz’le kuşatılmış ve Sina Yarımadası ile Asya kıtasına da taşan bir ülke

Mısır Fiziki Yapı

Kuzeydoğu Afrika’da yer alıp, Sina Yarımadası ile Asya’ya bağlanan Mısır’ın kuzeydoğusunda İsrail, doğusunda Kızıldeniz ve Suudi Arabistan, güneyinde Sudan, batısında Libya ve Akdeniz bulunur Kuzeyi ve doğusu deniz, güneyi ve batısı çöl olan, şekil itibariyle kareyi andıran Mısır, 23° kuzey ve 31° kuzey enlemleriyle 25° doğu ve 35° doğu boylamları arasında yer alır Stratejik mevki itibarıyle Asya, Avrupa ve Afrika arasında kilit bir noktadadır

Afrika’nın ve Mısır’ın can damarı Nil Nehri, ülkeyi dört bölgeye ayırır: Nil Nehri havzası, Sina Yarımadası, Doğu (Arap) Çölü, batı ve güney çöller bölgeleri

Nil Nehri, başlangıcı Victoria Gölü olmak üzere 6390 km uzunluğundadır Eğer bu göle dökülen Kagera Nehrinin kaynağı başlangıç kabul edilirse, 6671 km olur Buna göre dünya nehirleri arasında, kolları hesaba katılmaksızın, en uzun olanıdır Nil, Bahrelgazal ve Mavi Nil ile birleştikten sonra 250 m’lik çavlanlarla Mısır topraklarına girer Mısır’ı boydan boya geçerek Kahire’de kollar ayrılıp, geniş bir delta yaparak Akdeniz’e ulaşır Uzunluğu 500 km olan, 5000 km2lik, Nasır Gölünden çıktıktan sonra genişliği 500 m olan Nil Nehrinin Kahire yakınlarına ulaştığındaki genişliği 2 km civarındadır Burada biri Süveyş Kanalına birleşen bir başka kanal olmak üzere iki ana kola ayrılır Ortalama 3 km genişliğinde olup, bazı yerlerde 23 km’ye ulaşabilen Nil Nehrinin Reşit ve Damietta adlı bu iki büyük kolu arasındaki delta, en geniş yeri 250 km ve uzunluğu 160 km olan bir bölgedir Sanki Mısır bu bölgededir Mısır’ın can damarı, hayat kaynağı olan Nil, meydana getirdiği yemyeşil ve verimli havzasıyla, çoğunluğunu sarı çölün teşkil ettiği 1001449 km2lik muazzam toprakları ıssız bıraktırmış ve Mısır’ı 36000 km2ye sıkıştırmıştır

Nil’in batısı, Libya sınırına kadar, 10000000 km2lik Büyük Sahra’nın uzantısı Libya Çölünün devamı olan batı ve güney çölleri, ülkenin dörtte üçüdür Yüzölçümü 673000 km2lik çöl yaylasının ortalama yüksekliği, güney batıdaki 2000 metre yükseklikteki kayalık engebeli arazi hariç 250 m civarındadır Kızıldeniz kıyısındaki Doğu (Arap) Gölü ise nisbeten dağlık olup, en yüksek yeri 2100 m’ye ulaşır, kuzeyde Akdeniz, güneyde Kızıldeniz, batıda Süveyş Kanalı ve Körfezi doğuda da Gazze şeridi, Arap Körfezi ve İsrail’le çevrili, ucu güneye bakan üçgen şeklindeki Sina Yarımadası, Doğu Gölü bölgesi gibi sivri tepelerle kaplı bir yayladır Bu yüksek araziler, Asya-Afrika bağlantılarını meydana getiren birçok boğaz ve geçitlerle doludur Mısır’ın en yüksek tepeleri olan Sina Dağı 2641 m ve El Thbet Dağı 2439 m’dir

Mısır’ın yaklaşık 1000 m uzunluğundaki Akdeniz kıyıları, genel olarak dik ve girintisiz çıkıntısızdır Nil Nehrinin meydana getirdiği delta ağzı ise kısmen düzdür Kızıldeniz kıyıları 1800 km’dir Bazı yerleri alçak ve kumluk, bazı yerleriyse oldukça yüksektir Mevcut mercan kayalıkları ulaşımı aksatır 1869’da kesin olarak açılmış Süveyş Kanalı ile Akdeniz ve Kızıldeniz birleştirilmiş ve Hindistan’a giden deniz yolu kısalmıştır

Mısır’da İklim

Mısır, sıcak ve kurak bir iklime sahiptir Yaz ve kış olmak üzere iki mevsim hüküm sürer Kış ayları sert olmayıp, oldukça yumuşaktır Akdeniz kıyılarında yıllık yaklaşık 200 mm civarındaki yağışlardan başka, yağış pek görülmez Güney bölgelerde yaz günleri 43°C’ye kadar ulaşabilen sıcaklık, kış aylarında 15°C civarına düşer Mısır’ın gece-gündüz arasındaki sıcaklık farkı ise yüksektir Mesela çöl bölgesinde gündüz 37°C olan sıcaklık, gece 15°C’ye kadar düşebilmektedir Ülkeyi etkileyen kuzey rüzgarlarından başka Nisan ve Mayıs aylarında ortaya çıkan “hamsin” rüzgarı, kum fırtınalarına sebep olur Bu kavurucu rüzgar, ülkenin % 80’ini kaplayan Batı Sahrası’nın uzantısı olan batı ve güney çöllerinden doğuya doğru eser

Mısır’da Tabii Kaynaklar

Mısır’ın kurak ve sıcak iklimi, ormanlık alanlarının olmasına ve bitki örtüsünün zenginleşmesine mani olmuştur Kıyı bölgeleri de, Nil kıyıları ve havzasıyla çöllerde bulunan vaha ve kuyular çevresinde bitki örtüsü yemyeşil ve verimlidir Diğer bölgelerdeyse çoğunlukla sarı çöldür Çöller genellikle kurak bitki örtüsüne sahiptir Ülkenin tek hayat kaynağı Nil suları, en önemli tabii kaynağı teşkil eder Nil Nehri suları, bugün kontrol altına alınmış ve dolayısıyla ülkenin sadece 1/28’ini teşkil eden Nil Vadisiyle bereketli deltasından yılda tek ürün yerine üç ürün alınmaktadır Nil sularıyla meydana gelen güneyindeki Assuan sun’i gölünün çevresi 3000 km, yüzölçümü 5000 km2 ve en derin yeri 70 m’dir

Bitki örtüsü gibi, hayvanlar bakımından da vasat olan Mısır’da daha çok evcil hayvanlar görülür Çöl olan bölgelerde umumiyetle ceylan, nubian keçisi, sırtlan, çakal, çöl tilkisi, yabani tavşan ve vaşak yaşamaktadır Ayrıca birçok tür kuş ve yabani ördek de bulunur Yaylalık bölgelerdeyse kaba çuha ve devekuşu yaşar Nil suları ise, tatlı su levreği bakımından zengindir

En önemli yeraltı kaynağı petroldür Batı ve doğu çölleri, Süveyş Körfezi ve Sina Yarımadası petrol bakımından oldukça zengindir Demir filizi, fosfat, kireçtaşı ve tuz diğer önemli tabii kaynaklarıdır

Mısır’da Nüfus ve Sosyal Hayat

Afrika veAsya arasında köprü ve Avrupa ile Hindistan ve Uzakdoğu arasında deniz ulaşımında geçiş merkezi olan Mısır, tarih boyunca birçok istilalara sahne olmuştur Stratejik mevkii onu, Afrika Birliği, Arap Milliyetçiliği veİslam Dünyası gibi büyük meselelerde büyük nüfuza sahip kılmıştır Ülke coğrafyası, tarihin en eski devirlerinden bu yana çok çeşitli milletlerin kaynaşması ile meydana gelen Mısırlıların % 99’unu dar bir havzada yaşamaya zorlayarak, birlik ve beraberliğin kolayca meydana gelmesine sebep olmuştur

Mısır, 55979000’lik nüfusuyla, Nijerya’dan sonra Afrika’nın en kalabalık memleketidir Endüstrileşmedeki noksanlıklara rağmen, Nil Vadisindeki nüfus yoğunluğu, Batı Avrupa milletlerinin en yoğun nüfuslu olanlarının yaklaşık iki katıdır Nüfusun büyük çoğunluğu, Hami soyundan olan beyazlardan meydana gelir Ayrıca Kıpti ve Nübyalılar da mevcuttur Halkın % 99’u Müslümandır Arapça, halkın esas konuşma dilidir Yalnız köylerde yaşayan fellahların (köylüler) konuştuğu Arapça, şehirlerde konuşulandan biraz farklıdır Ayrıca İngilizce ve Fransızca yaygın olarak konuşulur

Halk, yaşayış tarzı bakımından beş gruba ayrılabilir Gelişmekte olan ülkeler arasında yer alan Mısır’da nüfusun çoğunluğunu teşkil eden fellahlar (köylüler) ile, genellikle şehirlerde yaşayan, okumuş ve ticari sınıf arasında, dilde olduğu gibi hayat tarzında da farklılıklar göze çarpar Umumiyetle Türkçe de bilen idari kademeyi, çoğunlukla Araplar, Kuzey Afrikalılar, Türkler ve İngilizler teşkil ederler Ayrıca bugün azınlıkta kalan arazi sahipleriyle vahalarda yaşayan Bedeviler, siyasi güçlerini kaybetmiş durumdadırlar Son yıllardaki Mısır liderleri, ekonomik ve politik birçok problemin eğitim ve öğretimle halledilebileceğine inandıklarından, özellikle 1952’den sonra okul, öğrenci, öğretmen ve uzman sayıları artmıştır Sadece ilk öğretim mecburi, diğerleri isteğe bağlı ve ücretsizdir Yabancı okullardan başka 7 üniversite mevcuttur En meşhurları El-Ezher Üniversitesidir Halkın % 50’si okur-yazardır

Afrika kıtasının en büyük şehri olan Kahire, Arap aleminin kültür merkezidir Araplar tarafından 969’da kurulmuş olan bu şehirde eski ve tarihi eserler bol olup, modern bir turizm merkezidir Dünyanın 7 harikasından biri olan İskenderiye Feneri’nin bulunduğuİskenderiye, Abu-Simbel tapınaklarının bulunduğu Assuan ve dünyanın en büyük sfenksiyle en büyük üç piramidinin bulunduğu Gize, diğer önemli büyük şehirleridir Gize’deki üç piramitten Kefren piramidi yanındaki “Horus” isimli sfenks 73 m uzunluğunda ve 20 m yüksekliğindedir

Mısır Türk sanat eserleri: Mısır, 826 senesinden Osmanlıların son zamanlarına kadar Türk tesiri altında kalmıştır Abbasiler zamanından itibaren Türk valiler tarafından idare edilmeye başlanan Mısır’da Türk mimari tarzında birçok eser yaptırılmıştır Kahire’de bulunan Abbasi halifelerinin türbeleri, Türk mimarisinin güzel örneklerindendir Abbasi Valilerinden Ahmed bin Tulun, bugün hala duran ve ismini taşıyan İbn-i Tulun Camiini yaptırdı Bu caminin tuğladan yapılması, binanın kaleyi andıran bir tarzda olması, mimari stilinde Türkistan ve Samarra tesirlerini açıkça göstermektedir Uygur yapılarında olduğu gibi, motifler büyük çapta ve sadedir

Eyyubiler zamanında ise darülhadis, tekke ve eyvanlı medreseler, Türkistan mimari tarzında inşa edilmiştir

Memlükler zamanında Türk hükümdarı, hatunları ve beyleri Türk mimari tarzında birçok mescid, külliye, medrese, tekke, türbe ve hanlar yaptırmışlardır Bugün bunların büyük kısmı Memlük sanat abideleri olarak ayakta durmaktadır

Yavuz Sultan Selim’in Mısır’ı fethetmesinden sonra, Memlük mimari tarzı unutularak, Osmanlı mimari tarzı Mısır’a yerleşmiştir Osmanlı devrinde valilerin yaptırdıkları mescidler, sebiller ve tekkeler, Osmanlı mimari tarzında yapılmıştır Bunlara örnek olarak Süleymaniye Camii, Mahmudiye Camii, Murad PaşaCamii, Mehmed Ali Camii, Kethüda Abdurrahman Sebili, Osmanlı eserlerinden en tanınanlarıdır Mısır’daki Osmanlı camileri büyük kubbeli ve ince minareli klasik Osmanlı eserleri olup, çinileri Türkiye’den getirtilmiştir

Mısır’da Siyasi Hayat

Başkanlık sistemine dayanan Mısır Cumhuriyeti, 25 idari bölgeye (illere) ayrılır En güçlü lider kabul edilen başkan, altı yılda bir halk tarafından seçilir O da, hükumeti kurar ve başkanlık görevini yürütür Ayrıca kendisine yardım edecek bir başkan yardımcısı vardır On üyesi devlet başkanınca tayin edilen meclisin geri kalan 392 üyesi, beş yıl için halk tarafından seçilir Mısır vilayetleri, valiye bağlı olup, müdürlerle idare edilen kazaların temsilcilerinden meydana gelen “il konseyi” tarafından idare edilir

Mısır’da 1952’de yapılan askeri darbe, Melik Faruk’u devirmiş ve yerine yeni bir politik sistemin devri başlamıştır

Sedat döneminde daha çok barışçı ve ekonomik kalkınmaya dönük bir politika takip edilmiştir Bunun neticesi ABD aracılığıyla gerçekleştirilen Camp David Barış Antlaşması ile İsrail’le barış sağlanmıştır Ayrıca ekonomik kalkınma gerçekleştirilmiş ve nükleer santraller yapılmıştır Enver Sedat’tan sonra yerine geçen Hüsnü Mübarek, liberal iktisad sistemi, özel teşebbüs, basın hürriyeti, çok partili demokrasi hayatı olan Sedat modelinde bir değişiklik yapmadı

Mısır’da Ekonomi

Mısır, kişi başına milli gelir bakımından Afrika’nın en zengin ülkesidir Fakat dünya ülkeleri arasında ortalarda yer alır 1980 yılından evvel Mısır, iktisaden dünyanın en kötü on ülkesi arasındaydı Camp David Anlaşmasından sonra Enver Sedat’ın yeni ekonomik tedbirleri ile % 10 kalkınma hızı ile dünyanın en hızlı kalkınan ülkeleri arasında yer aldı

Mısır, sulama sistemlerinin düzenlenmesinden evvel oldukça fakir ve dengesiz bir ülkeydi Daha sonra açılan kanallar ve inşa edilen sulama sistemleriyle, Nil suları kontrol altına alınmıştır Böylece yılda ancak bir defa alınabilen ürün miktarı üçe çıkmıştır Nil Vadisi ve deltası tarıma elverişli olan bölgedir Ekilebilir alanların artmasına sebep olan barajlar ve sulama sistemleri gibi su kontrol sistemlerinin en önemlisi, Büyük Assuan Barajıdır Bu barajın inşası Kavalalı Mehmed Ali Paşa tarafından planlanmış ve ancak çeşitli sebepler yüzünden 1902 yılında tamamlanabilmiştir En son olarak 1934’te yükseltilmiş olan baraj, 4 km uzunluğunda, 110 m yüksekliğinde olup, 500000 hektarlık yeni bir arazi bölümünü ekime müsait kılmıştır Barajın hemen güneyinde 554 km uzunluğunda, 5000 km2 yüzölçümündeki Nasır Gölü yer alır

Böylece on iki türbini olan barajlardan yılda 10 milyar KW’lık elektrik üretilebilmektedir Yaklaşık 130 milyar metreküp su hacimli baraj, son yirmi yıl içerisinde tarım ürünlerinde üç misli bir artışa sebep olmuştur

Baraj çevresi, Nil vadi ve deltası ve kıyı bölgelerde daha çok pamuk, fasulye, mısır, buğday, şekerkamışı, akdarı, pirinç, soğan, patates, sebze ve meyve yetiştirilir

Mısır, maden bakımından zengindir Petrol, manganez, çinko, demir, kurşun, fosfat, krom, altın, amyant, kükürt, volfram ve titan en önemli madenleridir Ayrıca, kireç taşı, tuz, bazalt ve pembe mermer oldukça bol çıkarılır

En önemli ihraç ürünleri; pamuk, pirinç, petrol, tabii gaz, fosfat, tuz, demir, manganez, sigara, post ve deridir Buna karşılık dışarıdan buğday, makine, teknik malzeme, harp silahı, araç ve gereçleri satın alır

Mısır ekonomisi, tarımdan başka endüstri ve turizme de dayanır Tekstil, kimyevi ürünler, petro-kimya ve çimento başlıca endüstri dallarıdır Mevcut eski ve tarihi eserler, her mevsim uygun iklimi ve kıyıları turistlerin ilgisini çekmektedir Dünyanın yedi harikasından olan piramitler ve İskenderiye feneri, kral mezarları, sfenksler önemli turizm gelir kaynaklarıdır Bundan başka uzun ve çeşitli tarihe sahip olmasıyla Mısır, birçok milletin izlerini taşır Özellikle Emeviler, Abbasiler, Memlükler ve Osmanlılardan kalma cami ve medreseler, han ve kervansaraylar önemli tarihi yerlerdir

Mısır’ın diğer önemli gelir kaynaklarından biri de Süveyş Kanalı ve Sina Yarımadasındaki mevcut petrol kuyularıdır

Süveyş Kanalı Firavunlar devrinden beri mevcuttu MÖ 600 yıllarında Nil ile Kızıldeniz birleştirilmişti Sonraları kumla dolmuştu Yavuz Sultan Selim Han, İkinci Selim Han ve Üçüncü Mustafa Han zamanlarında kanal için teşebbüslerde bulunulmuş ve nihayet 1859’da Mısır Hidivi Said Paşa zamanında 50000’in üzerinde işçi kullanılarak kanal kazılmaya başlandı 1869’da hizmete açıldı ve üç yıl sonra senetleri İngiltere’ye satıldıysa da, 1956’da millileştirildi Genişliği 150 m, derinliği 14 m ve uzunluğu 172 km olan kanal, Mısır ticari dengesindeki pürüzlerin yarısından çoğunu karşılamaktadır 1967 İsrail Harbi bu gelirlerin kaybına yol açtıysa da Enver Sedat’ın Camp David Antlaşmasını gerçekleştirmesinden sonra tekrar ekonomik kalkınma hızına katkıda bulunmaya başlamıştır

Ulaşım: Mısır’da yerleşim merkezleri arasında yeterli bir ulaşım ağı vardır 5335 km’ye varan demiryolları, devlet tarafından işletilmektedir Karayollarının uzunluğu ise 32241 km’ye ulaşmıştır Bu yolların % 52’si asfalt kaplıdır

Demiryolları ve karayollarının büyük bir kısmı yerleşim bölgesinin yoğun olduğu Nil Havzası boyunca yer almaktadır

Nil’in büyük kısmında, belli tonaja kadar olan gemilerle ulaşım yapılmaktadır Aynı zamanda iki yanı denizle çevrili olan Mısır’da her türlü geminin yanaşabileceği limanlar vardır Ülkenin büyük şehirlerinde ve büyük kısmında hava alanları bulunmaktadır Hava ulaşımı Mısır Hava Yolları tarafından sağlanmaktadır