Geleneksel Türk Müziği Makamları Nedir

Geleneksel Türk Müziği Makamları

Türk Müziğinde Makamlar

Geleneksel Türk Sanat Müziği’nde makamlar 3’e ayrılır Bunlar;

—Basit Makamlar

—Bileşik Makamlar

—Göçürülmüş (başka ses üzerine aktarılmış) Makamlar

A)Basit Makamlar

Bir tam dörtlü ve bir tam beşlinin birleşmesinden basit makamların dizileri meydana gelir Bu makamlarda güçlü, dörtlü ile beşlinin birleştiği sestir Geleneksel Türk Sanat Müziği’nde 13 adet basit makam bulunmaktadır

B)Bileşik Makamlar

Yapısında birden fazla makam dizisi bulunduran makamlara Bileşik Makamlar denir Bunlara Mürekkep Makamlar da denir

C)Göçürülmüş Makamlar

Basit makam dizilerinin, başka perde üzerine aktarılmasıyla göçürülmüş makamlar meydana gelir Bunlar;

1Hicaz Makamı

Kelime anlamı ile Arabistan’daki bir ilin adıdır İlk defa 14yy da Urmevi’nin eserlerinde rastlanılmaktadır Yerinde Hicaz dörtlüsüne, Neva perdesinde Rast beşlisinin eklenmesinden meydana gelir

Hicaz Makamı kendi içerisinde Hicaz, Humayun, Uzzal ve Zirgüleli Hicaz olmak üzere dörde ayrılmaktadır

2Nihavent Makamı

Kelime anlamı İran’da Luristan Eyaletinde Hamedan’ın güneyinde tarihi bir şehrin adıdır İlk defa II Mehmet’e ait eserlerde görülmektedir

Rast perdesi üzerinde Buselik beşlisine, Neva perdesinde Kürdi veya Hicaz dörtlüsünün eklenmesiyle meydana gelir Seyri inici-çıkıcıdır

3Hüzzam Makamı

Kelime anlamı koyu hüzün anlamındadır İlk defa Kantemur’a ait eserlerde rastlanmaktadır Yerinde Hüzzam beşlisine, Eviç perdesinde Hicaz dörtlüsünün eklenmesiyle meydana gelmiştir Ayrıca, Neva perdesi üzerindeki Hicaz dörtlüsünün Humayun dizisi halinde uzantısıyla da, Gerdaniye perdesi üzerinde Buselik beşlisi meydana getirir Seyri inici-çıkıcıdır

4Kürdîlihicazkâr Makamı

İlk defa 1855 yılında Hacı Arif Bey tarafından kullanılmıştır En çok şarkı formundaki eserlerde kullanılır Rast perdesi üzerinde bir Kürdi dörtlüsüne, Çargâh perdesi üzerinde bir Buselik beşlisinin eklenmesiyle meydana gelir Kürdi etkilerinin ve Buselik etkilerinin duyulduğu bir makamdır Seyri inicidir

5Rast Makamı

Farsça doğru dosdoğru ve gerçek anlamındadır İlk defa 14yy da Safiyüddün Abdülmümin’in eserlerinde rastlanılmaktadır Yerinde Rast beşlisine, Neva Rast dörtlüsünün eklenmesiyle meydana gelir Seyri çıkıcıdır

6Uşşak Makamı

Arapça, âşıklar anlamına gelmektedir İlk defa 14 yyda Safiyüddün Abdülmümin’in eserlerinde rastlanılmaktadır Yerinde Uşşak dörtlüsüne, Neva perdesinde Buselik beşlisinin eklenmesiyle meydana gelir Seyri çıkıcıdır

7Hüseyni Makamı

Hüseyin’e ait anlamındadır İlk defa 14yy da Safiyüddün Abdülmümin’in eserlerinde rastlanılmaktadır Yerinde Hüseyni beşlisine, Hüseyni perdesinde Uşşak dörtlüsünün eklenmesiyle meydana gelir Seyri çıkıcıdır

8Muhayyer Makamı

Serbest, takdir ve beğenişe kalan anlamındadır İlk defa 14yy da II Mehmet’e ait eserlerde görülmektedir Yerinde Hüseyni beşlisine, Hüseyni perdesi üzerinde Uşşak dörtlüsünün eklenmesiyle meydana gelir Seyri inicidir

9Mahur Makamı

Hindistan’ın Haydarabat Nizamlığında bir şehrin adıdır İlk defa 14yy da II Mehmet’e ait eserlerde görülmektedir Rast perdesi üzerinde Çargâh beşlisine, Neva perdesinde Çargâh dörtlüsünün eklenmesiyle meydana gelir Seyri inicidir

10Hicazkâr Makamı

Zarafet ve hayal gücü anlamına gelmektedir 18yy’ın ikinci yarısında Abdulbaki Nasır Dede’de rastlanılmaktadır Rast perdesinde Hicaz beşlisine, Neva perdesi üzerinde Hicaz dörtlüsünün eklenmesiyle meydana gelir Seyri inicidir

11Karcığar Makamı

Türkçe, yırtıcı kuş anlamına gelmektedir İlk defa 15yy da Kırşehirli Nizamoğlu Yusuf’a ait kuramlarda rastlanılmaktadır Yerinde Uşşak Dörtlüsüne, Neva perdesinde Hicaz beşlisinin eklenmesiyle oluşur Dizisi inici-çıkıcıdır

12Süznak Makamı

Yakıcı anlamındadır 1785 yılında tahminen Vardokosta Seyfi Ahmet Ağa’ya ait eserlerde rastlanılmaktadır Yerinde Rast beşlisine, Neva perdesi üzerinde Hicaz dörtlüsünün eklenmesiyle meydana gelir Seyri inici-çıkıcıdır

13Muhayyer Kürdi Makamı

İlk defa 19yy da Müezzinbaşı Rıfat tarafından bulunduğu ve II Mahmut’a ait eserlerde görülmektedir Yerinde Muhayyer Makamı dizisi ve yerinde Kürdi Makamı dizisinin karışımından meydana gelmiştir Seyri inicidir

14Acem Kürdi Makamı

İlk defa Kavaidi Tanbur adlı yayında rastlanılmaktadır Esas olarak Acem Makamını meydana getiren dizi ve çeşnilere yerinde Kürdi dörtlü veya beşlisinin eklenmesiyle meydana gelir Seyri inicidir