Vesvese İhtiyat Değildir

Vesvese ihtiyat değildir

Sual: Besmelesiz kesilmiş hayvanı yani leş yemek, alkollü veya domuz yağlı necis besinleri ve domuz jelatinli gıdaları yemek haram iken nasıl helâl denebilir?

Cochineal diye bir böcekten, kimyasal filtreleme yoluyla elde edilen, karmin isimli madde, boya olarak, her marka kolanın içine konuyor Fare, meyan kökünü çok sever, meyan köküne pisliklerini bulaştırır, meyan kökünden de kola yapılır Her kolada bunlar olduğuna göre, her çeşit kolayı içmek haram iken nasıl caiz denebilir? Burada bildirilen haram gıdaları yememek farz değil mi? Şüpheli olan gıdaları da yememek ihtiyat değil midir?

CEVAP

Dediğiniz şeylerin hepsi haramdır, fakat içinde o haram maddelerin olduğu kesin bilinmedikçe, sakınmak, vesvese, kuruntu ve zararlı olur, haram olmaz, zanla kesin hüküm verilmez (Buna haram madde konmuş olabilir, tedbirli olmak gerekir) demek takva ve ihtiyat değil, vesvesedir Vesvese bir hastalıktır ve günahtır Ben takva sahibiyim, şüphelilerden kaçıyorum demek, dinimizi iyi bilmemekten kaynaklanan bir vesvesedir


İmam-ı Gazali hazretleri buyurdu ki:

Yiyecek ve içeceklerde şüphe edip yememek, takva değil, vesvesedir Mesela dinimiz, (Haram olduğu bilinmeyen şeyleri yiyin) buyuruyor (Bilinmese de, haram ve necis şeyler yenmez, mutlaka necis olmayanı yiyin) demiyor Böyle emretseydi, her şeyden şüphe eder, hiçbir şey yiyemezdik Bir şeyin necis olmadığını tespit etmek genelde imkânsızdır [Mesela fırıncının çocuğu un çuvalının üstüne işeyebilir Yahut fareler unun içine girip kirletebilirler Fırıncı bunları bilmediği için veya bile bile ekmek yapıp bize verebilir Bu ekmeği yememiz günah olmaz Onun için dinimiz, necis ve haram olsa da, (Necis ve haram olduğu bilinmeyenleri yiyebilirsiniz) buyuruyor Bu inceliği iyi anlamalıdır]


Resulullah efendimiz bir müşrikin, Hazret-i Ömer de, bir Hıristiyan’ın kullandığı [belki de necis olan] testiden abdest almıştır Eshab-ı kiram, gayrimüslimlerin verdiği suları içerler, onların sattığı et, peynir gibi gıdaları alırlardı Hâlbuki pis, necis olan şeyleri yemek haramdır Kâfirler ise ekseriya pis olur Elleri, kapları şaraplı olur Hayvanı Besmelesiz keserler Eshab-ı kiram, bunlara rağmen, necis olduğunu kesin bilmedikleri için, vesvese etmeyip, bu çeşit gıdaları yerlerdi (İhya)


İmam-ı Kastalani hazretleri buyurdu ki:

Peygamber efendimiz, Hayber’de, Eshab-ı kiramla bir Yahudi’nin zehirli kebabından bir lokma yedikten sonra, (Bu et, bana zehirli olduğunu söyledi) buyurup başka yemedi ve son hastalığında, (Hayber’de yediğim zehirli etin acısını hâlâ hissediyorum) buyurdu (Mevahib)


Resulullah efendimiz, bir Yahudi’nin ekmeğini ve yağlı yemeğini temiz mi diye sormadan yedi Bu domuz yağı mı, koyun yağı mı, ekmeğin hamuru suyla mı, yoksa şarapla mı yoğruldu diye sormadı Müşrik kadının su kabından abdest aldı Bunlar, araştırmanın gerekmediğine birer delildir (Berika)


İmam-ı Rabbani hazretleri buyurdu ki:

Kâfirlerle alış veriş eden Müslümanları pis bilmek, bunların yiyecek ve içeceklerinden sakınmak, ihtiyat değil, bu halden kurtulmak ihtiyattır (Mektubat 3/22)


Kâfirler, gıdalarımıza necaset katabilecekleri gibi, zehir de katabilirler Nitekim Yahudi, yemeğe zehir katmıştır [Hâlbuki zehir yemek haramdır] Peygamber efendimiz de, araştırmadan o zehirli yemeği yemiştir Çünkü necis olduğu bilinmeyen şeyleri yememek takva değil, vesvese olur (Hadika)


Dinimizde, (Bir şeyin helal olması için delil aranmaz, haram olması için delil aranır) kaidesi vardır Necis olduğuna bir delil bulunmazsa, temiz kabul edilir (Usul-i Pezdevi)

[Sucuk, meşrubat ve diğer] gıdaların içine necaset katılsa, fakat katıldığı bilinmese yemek caiz olur Bilmek, ya bizzat görmekle veya âdil Müslümanların necaset katıldığını biz gördük demeleriyle anlaşılır Katılıyormuş demekle haram olmaz (Eşbah)


Gıda maddelerine hile yapılabilir Fabrikada içine çeşitli necasetler katılabilir Yahut ihmal yüzünden necaset karışabilir Reçelin, pekmezin içine fare düşüp ölebilir İmalatçı, kazanı dökmeyebilir Meşrubatlara alkol veya necaset karışabilir, fakat içinde necaset olduğu bilinmeyen bütün gıda maddeleri temiz kabul edilir, yenmesi günah olmaz (Tahrir)


Yemekten tiksinmek

Sual: İyi kimselerin evine gidince, temiz ve helâl olduğunu bilsem de, yemeklerini yiyemiyorum Bir tiksinme oluyor Bu kibir alameti olabilir mi?

CEVAP

Tiksinme kibirden olduğu gibi, vesveseden de olur (Bunlar temizliğe riayet etmemiştir) diye yiyemez Kimisi, başkasının artık suyunu içemediği gibi, onun içtiği boş bardaktan bile su içemez (Keçinin uyuzu, çeşmenin gözünden su içer) diye bir atasözümüz var (Değersiz, kibirli kimseler, kendilerini değerli ve en güzel şeye layık görürler) anlamındadır Vesveseli kimseler de, genelde kibirli olur Kendilerini üstün, temiz bilirler (Kaplarımız da, yemeklerimiz de temizdir) desek inandıramayız Ne desek kabul edemezler Fakir kimselerle oturup yemek yiyememek, onların yemeğinden tiksinmek de kibir veya vesvese olur