Nefsimiz Nasıl Temizlenir

Nefis terbiyesi nasıl olmalıdır?


Nefsimiz nasıl temizlenir

Nefsin tezkiyesi iki ayrı mânâya geliyor: Birincisi nefsini temize çıkarmak, ona toz kondurmamak, kusurlarını örtmek, hatta elinden gelirse bunları faziletmiş gibi göstermektir Yukarıdaki ifadelerde, tezkiye bu mânâda kullanılmıştır


“Nefislerinizi temize çıkarmayın” (Necm, 53/32)


âyet-i kerimesi bize bu mânâyı ders verir


Nur Külliyatı'nda tezkiye edilmemiş bir nefsin hali şöyle tasvir edilir:


“Tezkiyesiz nefs-i emmaresi bulunmak şartıyla, kendi nefsini beğenen ve seven adam başkasını sevemez Eğer zâhirî sevse de, samimi sevemez; belki ondaki menfaatini ve lezzetini sever Daima kendini beğendirmeğe ve sevdirmeğe çalışır ve kusuru nefsine almaz Mübalâğalar ile, belki yalanlarla nefsini medih ve tenzih ederek âdetâ takdis eder” (Lem’alar)


Bir de: “Muhakkak, nefsini temizleyen kurtuluşa erdi” (Şems, 91/9) âyetinde teşvik edilen nefis tezkiyesi vardır Âlimlerimiz bunu, nefsin kötülüklerden arıtılması, yâni iman etmekle şirkten, takva ile günahlardan temizlenmesi ve salih amellerle de bu temizliğinin artırılması şeklinde izah buyururlar


Nefis terbiyesini "nefsi öldürmek" şeklinde uygulayanlar, nefsin hoşuna giden her şeyden uzak kalırlar Bunun neticesinde; dünyayı sevmez, hırs göstermez, inat etmez, hiç öfkelenmez bir hale gelebilirler Bunun da bir nefis terbiyesi olduğunu kabulle beraber, nefsi öldürmek yerine, onu hayra yönlendirmenin daha iyi olacağı kanaatindeyiz Birincisi, huysuz atın yemini kısıp, onu zayıflatarak ona hakim olmaya; ikincisi ise, yemini normal verip, ama onu iyi bir terbiyeden geçirerek güçlü bir atla hedefe daha kısa zamanda varmaya benzer


Evet, dünyanın sevilecek tarafları vardır, sevilmeyecek yönleri vardır Hırs gösterilecek yerler vardır, gösterilmeyecek yerler vardır İnadın güzel olduğu durumlar vardır, çirkin olduğu durumlar vardır Öfkenin kötü olduğu haller vardır, iyi olduğu haller vardır


Dünyayı, Cenab-ı Hakk'ın isimlerine ayna ve ahirete bir tarla(1) olarak sevmek güzeldir İnsanın heveslerine hitab eden ve gaflet perdesi olan yönünü sevmek çirkindir(2) İlimde ve hizmette hırs göstermek güzeldir, şöhret için malda ve makamda hırs göstermek çirkindir Hakta inat etmek güzeldir Batılda inat etmek, çirkindir Zalimlere öfke duymak güzeldir, müminlere öfke duymak çirkindir


İşte, nefsin mahiyetinde yer alan duyguların, arzuların hayra yönlendirilmesi, nefsin öldürülmesinden, yani büsbütün sesini kesmekten çok daha faydalıdır(3) Bu ise, nefsin arzu ve isteklerine iyi bir mecra bulmak, onu hayırlı şeylere sevk etmekle olur; coşarak çevreye zarar veren bir nehrin önüne baraj yapmak ve onunla çevreyi sulamak gibi


Kaynaklar:


1 Acluni, I, 412

2 Nursi, Sözler, s,584

3 bk Nursi, Mektubat, Envar Neş İst 1993, s 33-34,