Aşure Nedir

Arapçada “aşere” on, "âşir" onuncu demektir Halkımız onuncu gün mânasına gelen “âşir”i, aşure şeklinde telâffuz ederek Muharrem’in onuncu gününe aşure günü ismi vermiş, böylece tarihe de aşure günü olarak geçmiştir


Aşure gününün içinde bulunduğu ayın adı Muharrem'dir Bu ay hicri takvimin başı olmakla önem kazanmıştır Bunun yanında, bazı tarihî olaylara mazhar olmakla da ayrı bir özellik kazanmıştır Dört haram/muhtereme aylardan biri olarak da eskiden beri bir ayrıcalığa sahiptir Hz Aişe’nin bildirdiğine göre, Hz Peygamber (asv)'in Ramazan'dan sonra en çok oruç tuttuğu bir ay olarak da bilinir


Müslim’in rivayetine göre Hz peygamber (asm) “Ramazan ayından sonra oruç için en faziletli ay Muharrem ayıdır” (Müslim, Sıyam, 202-203) diye buyurmuştur


Aşure gününün orucu, kendisinden önceki bir yılın günahlarına kefaret olacağına dair rivayetler de vardır


Aşure ile ilgili bir ayet yoktur Ancak Tevbe Suresi'nin 36 ayetinde, ayrıcalıklı olarak söz konusu edilen haram/muhterem dört aylardan biri de Muharrem ayıdır


Şu anda takvimlerimizde iki tarih vardır İkisi de peygamberlerle alâkalıdır Biri İsa Aleyhisselâm’ın doğumunu temel kabûl eder, biri de Muhammed Aleyhisselâm’ın hicretini


İsâ Aleyhisselâm’ın doğumundan başlayan tarihe, “Milâdî Tarih” adı verilmiştir Âhir zaman Nebîsi (asv)’in hicretini temel kabûl eden tarihe de “Hicrî Tarih” adı verilmiştir Demek her iki takvim de peygambere dayanmaktadır


Milâdî takvimde sene, nasıl Ocak ayı ile başlarsa, hicrî takvimde de Muharrem ayı ile başlar; ilk hicret kafilesinin yola çıktığı bu ay, hicrî senenin ilk ayı olarak bilinir


Muharrem ayının, senenin ilk ayı oluşuna sadece hicret kafilesinin bu ayda harekete geçmesi sebep olmamıştır Bu ay, ayrıca tarih boyunca fevkalâde hâdiselere menşe’ ve mebde’ olmuştur Bu hâdiselerle de Muharrem ayı hicrî takvimin birinci ayı olmaya lâyık görülmüştür


Hele bu ayda bir de aşure günü vardır ki, geçmiş bütün peygamberlerce farklı bir gün olarak kabûl edilmiş, birçok hayırlı ve hattâ hüzünlü hâdiseler bu Muharrem ayının onuncu günü içinde kaderin çizgisine aksetmiştir


Kaynaklarda geçtiğine göre ise bu güne bu ismin verilmesinin hikmeti, o günde Cenâb-ı Hak on peygamberine on değişik ikram ve ihsanda bulunduğu içindir Bu ikramlar şöyle belirtilmektedir:


1 Allah Hz Musa'ya (as) aşura gününde bir mucize ihsan etmiş denizi yararak Firavun ile ordusunu sulara gömmüştür


2 Hz Nuh (as) gemisini Cûdi Dağı'nın üzerine aşure gününde demirlemiştir


3 Hz Yunus (as) balığın karnından aşure günü kurtulmuştur


4 Hz Âdem'in (as) tövbesi aşura günü kabul edilmiştir


5 Hz Yusuf (as) kardeşlerinin atmış olduğu kuyudan aşura günü çıkarılmıştır


6 Hz İsa (as) o gün dünyaya gelmiş ve o gün semâya yükseltilmiştir


7 Hz Davud'un (as) tevbesi o gün kabul edilmiştir


8 Hz İbrahim'in (as) oğlu Hz İsmail (as) doğmuştur


9 Hz Yakub'un (as) oğlu HzYusuf (as)'ın hasretinden dolayı kapanan gözleri o gün görmeye başlamıştır


10 Hz Eyyûb (as) hastalığından o gün şifaya kavuşmuştur (bk Sahih-i Müslim Şerhi 6:140)


Bu yüzdendir ki, hemen bütün İslâm ülkelerinde 10 Muharrem’de çeşitli tahılların bir araya getirilerek yapıldığı aşure tatlısı yapılır, bu tarihî hâdiselerin hatırlanması mânasında sevinçli ve neş’eli günler yaşanır, eş dosta aşure yedirme âdeti devam eder


Aslında böyle bir tatlı İslâmî bakımdan ne emredilir, ne de nehiy Yâni, ne yapana yapma denir, ne yapmayana yap Anlayış ve âdet mes’elesi


Nûh Aleyhisselâm’ın gemisinden karaya çıktığı günü, geride kalan çeşitli tahılları bir araya getirip de pişirdiği şükür tatlısının hatırlanması mânasında yapılan aşureler, herhalde gönüllerde bir canlanma, çoraklaşan maddî hayatımızda bir tebessüme imkân vermektedir Kendi gibi, mânası da tatlıdır


Hz Peygamber (asv) Medîne`ye geldiği zaman Yahudilerin aşûre günü oruç tuttuklarını gördü ve bunun ne orucu olduğunu sordu; cevap olarak şöyle dediler:


"Bugün, iyi bir gündür Allah, İsrailoğulları`nı Firavun`un zulmünden bugün kurtarmıştır Musa (as) Allah`a şükür için bugünde oruç tutmuştur Biz de tutarız dediler Hz Peygamber; "Biz Musa`nın sünnetine sizden daha yakınız" dedi ve o gün oruç tuttu ve ashabına da tutmalarını emir buyurdu (Buhârî, Savm, 69; Tecrîd-i Sarih, VI, 308, 309)


Hz Âişe`den nakledilen şu hadiste, Allah Resulu (asv)`ın Mekke döneminde de aşûre orucu tuttuğu anlaşılır


"Cahiliye devrinde Kureyş, aşûre gününde oruç tutardı Hicretten önce Hz Peygamber (asv) de aşûre orucu tutardı Medine`ye hicret ettikten sonra bu oruca devam etti; ashabına da tutmalarını emretti Ertesi yıl, Ramazan orucu farz kılınınca, aşûre günü orucunu bıraktı, isteyen bu orucu tuttu, dileyen de bıraktı" (Buhârî, Savm, 69; Tecrîd-i Sarîh, VI, 307, 308)


İslâm bilginleri aşûre orucunun vacip değil, sünnet olduğunda görüş birliği etmişlerdir Yalnız İslâm`ın başlangıcındaki hükmü konusunda, Ebû Hanîfe vacip derken, İmam Şâfiî müekked bir sünnet olduğunu söylemiştir Ramazan orucu farz kılındıktan sonra, bu oruç müstehap olmuştur Ayrıca Yahudilere benzememek için Muharrem`in 9 ve 10 veya 10 ve 11`nci günlerinde oruç tutmak güzel görülmüştür


Bu günde, oruçtan başka hayır hasenat ve sadaka gibi güzel âdetlerin de yaşatılması isabetli ve yerinde olacaktır Herkes imkânı nisbetinde ailesine, akraba ve komşularına ikramda bulunur; bugünlerin faziletini bildiren hâdiseleri hatırlayarak ihsanda bulunursa şüphesiz sevabını kat kat alacaktır Bilhassa Peygamberimiz (asv) mü'minin aile efradına aşura gününde her zamankinden daha çok ikramda bulunmasını tavsiye etmiştir


Bir hadiste şöyle buyurular:


"Her kim aşura gününde ailesine ve ev halkına ikramda bulunursa Cenab-ı Hak da senenin tamamında onun rızkına bereket ve genişlik ihsan eder"(et-Tergîb ve'l-Terhİb 2/116)


Bu aile mefhumunun içine akrabalar, yetimler, kimsesizler, konu komşular da girmektedir Fakat bunun İçin fazla külfete girmeye, aile bütçesini zorlamaya lüzum yoktur Herkes imkânı ölçüsünde ikram eder


Âşura gününün manevi ve berraklığı üzerinde Kerbela karanlığının kesafeti de görülmektedir 61 hicret yılının Muharrem'ine ait 10 gününde Hazret-i İmam Hüseyin (ra) 55 yaşında iken Sinan bin Enes isimli bir hain tarafından Kerbelâ'da hunharca şehit edilmiştir Bu gadr ve zulmün arkasında Emevi Halifesi Yezid, onun Küfe valisi İbni Ziyad vardır Yarım asır öncesinden Peygamberimiz (asv)'in bizzat haber verildiği bu ciğerleri yakan olay, Hazret-i Hüseyin (ra)'i Cennet gençlerinin efendisi olma şanına yüceltmiştir


Şehitler mükâfatını almış, en yüce mertebelere ulaşmıştır Yüce Allah'ın da zalimlere hak ettikleri cezayı en âdil bir şekilde vereceğinden şüphemiz yoktur Kaderin verdiği hükme boyun eğen her mü'min, bu olaya üzülür, ancak itidalini ve soğukkanlılığını kaybetmez Duyguları, yanlışlara ve taşkınlıklara götürmez Çünkü meydana gelen bütün olaylar, ezelî takdirin bir hükmüdür Bu açıdan bunu bir "yas merasimi" haline dönüştürmek ehlisünnetin itikat ve inancına aykırıdır