İlkçağ Uygarlıkları Hakkında Bilgi

İlkçağ Uygarlıkları Hakkında Bilgi
ilk çağ uygarlıkları başlangıç ve bitiş tarihleri, ilkçağ uygarlıkları konu anlatımı, ilkçağ uygarlıkları konu özeti

İlkçağ Uygarlıkları Hakkında Bilgi
ÇİN UYGARLIĞI
1) Uygarlık, Sarı ve Gökırmak çevresinde gelişmiş­tir
2) Merkezi Devlet Kuzey Çindeki derebeyliklerin Çou Hanedanı tarafından birleştirilmesi sonucu kurul­muştur
3) Ülke toprakları feodal beylikler arasında paylaş­tı­rılmıştır Bu feodal beyler içerisinde en güçlü olanı ül­kede egemenliğini ele geçirerek merkezi birliği sağla­mıştır Bu durum Çin siyasi ta­rihinde hanedanların öne çıkmasına neden olmuştur
4) Çin uygarlığı teknik buluşlarıyla tanınır Bunlar kağıt, matbaa, ipekli dokumacılık, pusula ve barut Çinli­ler bu bu­luşlarıyla dünya kültürüne ve ekonomisine kat­kıda bu­lunmuşlardır Çin porselen ürünleri ve ipekli do­kumaları dünyada aranan önemli eşyalardan ol­muştur
5) Hun ve Tibet saldırılarına karşı Çin seddini yap­mış­lardır
6) Çin'de yetişen Konfiçyüs ile Lou–Çe siyasi fikirle­riyle tanınırlar Konfiçyüs önemli bir felsefecidir Çin'de eşitilği, adaleti ve iyiliği savunmuştur

HİNT UYGARLIĞI
1) İlk uygarlık İndus nehri dolaylarında doğmuştur
2) MÖ 1200'lerde Hindistan'a gelen ari kavimler egemenliklerini kurmak için Kast Sistemi denilen bir ta­bakalaşma hareketini gerçekleştirmişlerdir Bu tabaka­laşmada aşağıdaki sınıflar ortaya çıkmıştır
1- Brahmanlar: rahipler
2- Kşatriyalar: Asiller ve askerler
3- Vaysiyallar: Tüccarlar, sanatkarlar ve çiftçiler
4- Südralar: Köleler
3) Kast grupları içerisinde birinden diğerine geçiş ya­saktır Kast sistemi ilk çağda Hindistan'da merkezi dev­letin kuruluşunu engelleyen en önemli nedendir Diğer etkenler ise farklı diller, inanışlar kültürleri ve coğrafi ko­şulların olumsuzluğudur
4) Hindistan'ın en eski dini Veda dinidir Brahman rahiplerin bu dine katkıları sonucu Brahmanizm denilen inanış ortaya çıktı Brahmanizm Kast sisteminin çelişki­lerine uygundur Daha sonraları Kast'a tepki olarak Bu­dizm denilen din ortaya çıktı Ancak Brahmanların en­gel­lemeleri üzerine Budizm daha çok Hindistan dışındaki Doğu ve Güneydoğu Asya ülkelerinde benimsenmiştir

MISIR UYGARLIĞI
1) Uygarlık Nil deltası ile Nil nehri çevresinde geliş­miştir
2) Mısır uygarlığı daha çok Mısır'da yaşayanlarca geliştirilmiştir
3) Şehir devletlerinin birleşmesiyle ilk merkezi devlet kurulabilmiştir Bu devlet dünya tarihindeki ilk merkezi devlettir
4) Devletin başında firavun adı verilen krallar bulu­nurdu Firavunlar tanrı kraldı Yetkileri sınırsızdı Bu ne­denle devletin siyasi yapısı teoraktik monarşi idi
5) Firavunlar ülkeyi "nom" adı verilen vilayetlere bö­le­rek yönetmişlerdir ve buralara valiler atamışlardır Amaç merkezi otoriteyi sağlamaktı
6) Ekonomi tarıma dayanmıştır Vergiler tarım ürün­lerinden oluşmuştur
7) Ülke yönetiminde firavuna, vezir, asiller, rahip­ler, askerler ve katipler yardımcı olmuştur
8) Köylüler ile köleler, asillerin, rahiplerin ve askerle­rin topraklarında çalışmışlardır Şehirliler ise ticaret ve sanatla uğraşmışlardır
9) Mısır'da yaşayanlar birden çok tanrıya inanmışlardır En büyük tanrı güneş tanrısı idi Ölümden sonra hayatın dev***** inanmışlardır Bu ina­nış şekli mumyacılıkta, eczacılıkta, tıpta, mimaride, re­simde ve heykelcilikte önemli gelişmeleri sağlamıştır
Not: Tıp bili­minin temel bilgileri Mısırda ortaya kon­muştur
10) Aritmetikde, Geometride ve astrolojide önemli ça­lışmalar gerçekleştirmişlerdir
11) Hiyeroglif denilen yazının yanısıra hiyeratik ve demotik denilen yazı türlerini geliştirildi
12) Firavun IV Amenofis zamanında "Aton" adı veri­len bir din ortaya çıkmıştır Tek tanrılı bir dine benzeyen bu ina­nış, isyanlar nedeniyle Mısır'da yaygınlaşmıştır
13) Kuzey Suriye'nin verimli topraklarını almak için Hi­titliler Kadeş Savaşını yapmışlardır (M Ö 1280) Tarihin ilk büyük meydan savaşı sayılan bu savaşta taraflar bir­birlerine kesin üstünlük sağlayamamıştır Daha sonra ta­raflar Kadeş Antlaşmasını yapmışlardır (M Ö1295) Bu antlaşma tarihin ilk yazılı antlaşmasıdır

MEZOPOTAMYA UYGARLIKLARI

SÜMERLER
1) Konuştukları dilin filolojik yapısı ile bıraktıkları eserler Sümerlerin Orta Asya kökenli olduğunu ortaya koymuştur
2) Güney Mezopotamya'ya yerleşen Sümerler su­lama kanalları ve barajlar yaparak yaşadıkları toprağı ta­rıma elverişli hale getirmişlerdir
3) Tarihdeki ilk şehir devletlerini (siteleri) kurmuşlar­dır
4) Sümer kralları rahip kral özelliğini göstermişlerdir
5) Sümerler, Mezopotamya uygarlığının kurucusu ol­muşlardır Başlıca buluşları şunlardır; Yazı, tekerlek, 60 tabanlı sayı sistemi, çemberin 360° oluşu, tarihdeki ilk güneş ve ay takvimleri, yıldızların burçlara ayrılması Ta­rihin ilk yazılı destanları olan Gılgamış ve Yaradılış des­tanlarını yazmışlar, damga ve silindir şeklindeki mühürleri ve çömlekçi çarkını icat etmişlerdir
6) Urgakina, rahiplerin sömürü­süne karşı tarihin ilk ihtilalini gerçekleştirdi ve bunun son­rasında tarihin ilk yazılı kanunlarını yaptı Bu kanun­larda özel mülkiyeti koruyucu hükümlere yer verdi
7) Ziggurat adı verilen tapınaklar yaparak, bunları okul, depo ve rasathane olarak kullanmışlardır
8) Ekonomik yaşam tarıma dayanmıştır İhtiyaç duy­dukları madenleri almak içinde dış ticaret yönelmiş­lerdir
9) Öldükten sonra yaşamın dev***** inanmadıkla­rından mezarlara eşya koymamışlardır
10) Bir süre Akadların egemenliğinde yaşadılar Egemenliklerini yeniden kazandıkları bu dönemde de Elamların saldırısıyla karşılaştılar ve bağımsızlıklarını kaybettiler

AKADLAR
1) Sami kökenli kavimlerdendir Tarihin bilinen ilk düzenli ordusunu kurarak Mezopotamya'da üstünlük sağladılar
2) Mezopotamya dışında toprak kazanarak tarihin ilk imparatorluğunu kurdular Ancak bu imparatorluk kısa sürede dağıldı Başlıca nedenleri, merkezi otoritenin tam olarak geliştirilememesi, iç isyanlar ve dış saldırılar
3) İran üzerinden gelen kavimlerin saldırısıyla Akad devleti yı­kıldı
4) Akad dili Mezopotamya'nın yaygın bir kültür dili olmuştur

BABİLLİLER
1) Sami kökenli kavimlerdendir
2) En etkili oldukları dönem Hamurrabi dönemidir Kral Hamurrabi iktidarını kurduğu orduya ve yaptığı ya­sa­lara dayandırmıştır Böylece tarihin bilinen ilk monar­şik idaresini kurdu
3) Hamurrabi Mezopotamya'daki yasaları toplayarak konularına göre sistemli hale getirdi Ayrıca yasalarında kısasa kısas özelliğine yer verdi
4) Hamurrabi'den sonraki süreçte devlet zayıfladı Hititler bu devlete son verdi
5) Babilliler, Hititlerin yıkıl­ma­sından sonra Asur egemenliğine girdiler Medlerle itti­fak yapa­rak Asur devletini yıktılar İkinci kez devlet kur­dular Mezopotamya'nın en son devleti olan II Babilé Persler son vermiştir

ASURLULAR
1 Mezopotamya'nın Asur şehrinde yaşamışlardır İlk zamanlarda ticarete önem vermişlerdir Bu süreçte Ana­dolu'da koloniler kurmuşlardır
Kolonilerden en önemlisi Kayseri Kültepe'de kurulmuş olan Kaneş idi
Not: Kaneş'te (Kültepe) yapılan araştırmalar sonucu Anadolu'daki ilk yazılı belgeler bulunmuştur Bu durum Anadolu'ya yazıyı Asurluların getirdiğini göstermiştir
2 Hititlerin yıkılmasından sonra Ön Asya'da güçlü bir devlet olarak ortaya çıkmışlardır Doğu ve GDAnadoluyu, Suriye'yi, Filistin'i ve Mezopotamya'yı egemenliklerine almışlardır Bu yerlerden ağır vergiler almışlardır
3 Çok tanrılı bir dinsel yaşayışları vardır Asur kral­ları tanrı kral olduklarını topluma kabul ettirmişlerdir
4 Kültürel çalışmalara önem vermişlerdir Mezopo­tamya'nın Ninova şehrinde tarihin bilinen ilk kü­tüphane­sini kurdular
5 Med–Babil ittifakı Asur devletine son vermiştir

ELAMLAR
1 İran'ın güney batısı ile Mezopotamya'nın doğu­sunda kalan dağlık bölgede yaşamışlardır Tarımsal top­raklara sahip olmak için Sümer ülkesini istila etmişlerdir
2 Elamların egemenliğine Asurlular son vermiştir

İRAN UYGARLIKLARI

MEDLER
1 İran'ın batısı ile GD Anadolu arasında kalan dağ­lık ve yaylalık bölgede yaşamışlardır Bölgenin koşul­ları gereği hayvancılıkla geçinmişlerdir
2 Babillilerle ittifak yapıp Asur devletini yıktılar Böylece Mezopotamya'da toprak kazandılar
3 Anadolu'ya egemen olmak için Lidyalılarla sa­vaş­tılar Savaşlar sonunda Kızılırmağı sınır yaptılar
4 Medlerin bağımsızlığına Persler isyan ederek son ver­mişlerdir

PERSLER
1 Medleri yıkarak tarih sahnesine çıktılar Mezopo­tamya'daki II Babil devletine son verdiler Batı Anadolu'­daki Lidya devletine ve İyon şehir devletlerini egemenlik­lerine aldılar
2 Kafkasya'daki İskitleri yenilgiye uğrattılar
3 Ege denizi ile Karadeniz arasında yapılan Boğaz­lar ticaretini ele geçirmek için Yunanistan'daki Atina devletiyle savaştılar Başarılı olamadılar Bu sa­vaş­lardan biri olan Maraton savaşını kaybettiler
4 Perslerin egemenlik alanı doğuda Maveraün-ne­hir'den ve Hindistan'dan başlayarak Trakya'ya ve Mısır'a kadar genişlemiştir Bu toprakları kolay yönete-bilmek için "Satraplık" denilen vilayetler kur­muşlar ve buralara valiler atamışlardır Ayrıca güçlü or­dular kurmuşlardır Bunların yanı sıra tarihin ilk düzenli posta teşkilatını ve ilk istihbarat teşkilatını kurdular
5 İmparatorluğu kapsayan ticaret yollarına önem verdiler Ayrıca imparatorlukta sadece Pers parasının geçerli olmasına önem vermişlerdir
6 Zerdüşt dinine inanmışlardır Bu dinde cennet ve cehennem anlayışları bulunmaktaydı Ateş kutsal sa­yıl­mıştır Persler önceleri çok tanrılı dine sahiptiler
7 Pers devletine Makedonya kralı Büyük İskender düzenlediği Asya seferinde son vermiştir

DOĞU AKDENİZDE KURULAN DİĞER UYGARLIKLAR

İBRANİLER
1 Sami kavimlerindendir Hz Davut döneminde Fi­listin'deki Kudüs şehrini kurarak devletlerinin temelini atmış oldular
2 Hz Süleyman zamanında ticarete önem vererek zenginleşmişlerdir Daha sonra devlet iç çatışmalarla İs­rail ve Yahudi devleti olarak ikiye ayrılmıştır Bunlar da dış saldırılarla yıkılmıştır
3 Tarihin ilk tek tanrılı dini olan "Musevilik" İbrani­lere aittir İbraniler bu dinin yalnızca kendi kavimle­rine gön­derildiğini söylemişler ve kendilerinin üstün ol­duğunu be­lirtmişlerdir Bu durum Museviliğin, Hristiyanlık ve İs­lamiyet gibi yaygın bir din olmasını ön­lemiştir

FENİKELİLER
1 Sami kavimlerindendir Bugünkü Lübnan'ın dağlık kıyı kesiminde yaşamışlardır Bu bölgeden Suriye kıyıla­rına doğru yayılan Fenikeliler şehir devletleri kurdular Yaşadıkları bölgenin tarıma ve hayvancılığa elverişli ol­maması nedeniyle balıkçılığa ve denizciliğe yönelmişler ve Akdeniz kı­yılarında koloniler kurmuşlardır
2 Fenikeliler ürettikleri zeytin yağı, kereste, boya ve camdan oluşan ürünleri Akdeniz'in diğer bölgelerine satmışlardır
3 Fenikeliler Sümer çivi yazısı ile Mısır Hiyerog­lif ya­zısını örnek alarak tarihin ilk alfabesini icat etti­ler
Not: Fenike alfabesini İyonlar ve Yunanlılar kul­lanmıştır Daha sonra Romalılar Yunanlılardan aldık­ları alfabeyi Latin alfabe­sine dönüştürmüşlerdir
4 Mısır ve Mezopotamya ile ilgili teknik gelişmeleri ticari faaliyetler yoluyla Akdeniz'in diğer kavimlerine ta­nıtmışlardır
5 Fenike koloni hareketi zamanla İyon ve Yunan koloni hareketi karşısında gerilemiştir Çünkü İyonlar ve Yunanlılar kolonileri yeni bir vatan kabul etmişler ve bu doğrultuda etkili politikalar izlemişlerdir

ANADOLU UYGARLIKLARI
Yaplan arkeolojik araştırmalar Anadoluda tarih ön­cesi dönemlerin yaşandığını göstermiştir Başlıca örnek­ler şunlardır:
√ Yontma Taş Çağıyla ilgili buluntular, Antalya Ka­rain ve Beldibi mağaralarında çıkarılmıştr
√ Cilalı Taş Çağıyla ilgili buluntular Konya, Çatal­höyük, Diyarbakır Çayönü ve Burdur Hacılar yer­leşmele­rinde elde edilmiştir
√ Kalkolitik dönem ile ilgili buluntular Denizli, Çivril, Beycesultan yerleşmeleri ile Burdur Hacılarda görülmüş­tür
√ Tunç çağıyla ilgili buluntular Çanakkale Truva, Kayseri, Kültepe, Yozgat–Alişar, Çorum–Alacahöyükde çıkarılmıştır
- Anadolu'da Yazılı Devirlerin Başlaması : Ana­doluya yazıyı Asurlular getir­miştir Bu durum Kayseri Kültepede yapılan araştırma­lardan anlaşılmıştır Bulunan belgeler Anadolu'nun ilk yazılı belgeleridir Böylece Ana­dolu'da Tarih devirlerine (yazılı döneme) girilmiştir

HİTİTLER
1 Anadolu'ya Kafkasya üzerinden gelmişler Kızılır­mak yayı içerisinde kalan Kapadokya adı verilen böl­geye yerleşmişlerdir
2 İlk zamanlarda küçük krallıklar ve beylikler ha­linde örgütlenmişlerdir Bu krallıkların birleşmesiyle mer­kezi bir devlet kurmuşlardır Bu devlet Anadolu'da siya­sal birliği sağlayan ilk devlet olmuştur Hattuşaş'ı (Boğazköy) başkent yapmışlardır
3 Ülkeyi yöneten krala büyük kral denilmiştir Büyük hükümdar aynı zamanda baş rahip, baş komutan, baş yargıç idi
4 İlk zamanlarda kral yaptığı işlerden dolayı Pan­kuş meclisine hesap verirdi Kralın monarşik idaresi ar­tınca Pankuş meclisinin önemi kalmamıştır Yönetimde ana kraliçe Tavannanna söz sahibi idiforumsinsinet
5 Toplumsal yaşamda şu sınıflar görülmüştür Asil­ler, özgürler ve köleler
6 Hitit saraylarında "Anal" deni­len kral yıllıklarını yazan katipler görevliydi Bu yıllıklar tarih yazıcılığına ör­nektir
7 Hitit kanunları daha çok insancıldı İdam cezasını çok az uygulamışlardır Kadınlara mirastan pay vererek, Özel mülkiyeti korumuşlardır Ayrıca kölelere bedel öde­yerek özgür olabilme hakkını da tanımışlardır
8 Hititler çok tanrılı bir dinsel yaşayışa sahiptiler Komşu kavimlerin tanrılarına da önem vermişlerdir
9 Hititler Kuzey Suriye'nin verimli topraklarına sahip olmak için Kadeş savaşını yapmışlardır (MÖ1295) Ön Asya'da Asur tehlikesi belirince Kadeş anlaşmasını yapmışlar ve bu anlaşmayla Asur'a karşı ittifak kurmuş­lardır (MÖ 1280)
10 MÖ 1200'lerde Ege denizinden gelen kavimlerin İstila hareketleri Hitit devletinin yıkılmasına neden ol­muş­turforumsinsinet Bu sırada bazı Hitit boyları Orta Toroslar'da ve Gü­neydoğu Anadolu'da "Geç Hitit Beylikleri" denilen bey­likleri kurmuşlardır Ancak Asurlular Geç Hitit Beyliklerine son vermiştir

URARTULAR
1) D Anadolu'da Van bölgesini kendilerine merkez yapmışlardır Buraya ilk çağda Tuşpa denilmiştir
2) Yaşadıkları topraklar tarıma elverişli değildi Az sayıda olan tarıma elverişli toprakları, sulama kanalları ve barajlarla sulamışlardır
3) Madeni eşya yapımında, taş işçiliğinde ve kuyum­culukta başarılı olmuşlardır
4) D Anadolu'da kaleler yapmışlardır
5) Hititlerin yıkılmasından Anadolu'ya yönelen Asur istila hareketlerini engellemişlerdir
6) Çok tanrılı bir inanca sahiptiler En büyük tanrıları sa­vaş tanrısıydı Öldükten sonra hayatın devmına inandık­ları için mezarlara eşya koymuşlardır

LİDYALILAR
1) Batı Anadolu'da Gediz ve Menderes ovalarının bulunduğu verimli topraklarda yaşamışlardır Başkent Sarde (Sard) idi
2) İlk madeni parayı bularak ticarete kolaylık sağla­mışlardır
3) Komşuları olan İyonlardan ticaretin önemini gör­düler Batı Anadolu'dan Mezopotamya'ya kadar uzanan büyük bir ticaret yolu yaptılar Kral yolu denilen bu ticaret yoluyla Mezopotamya ile Batı Anadolu arasında ticari ve kültürel faaliyetlerde bulundular
4) Ekonomik güçleri arttıkça orduya verdikleri önemi azalttılar Orduya paralı asker aldılar Bu durum askeri yapılarının zayıflamasına yol açmıştır Perslerin saldırı­sıyla bağımsızlıklarını kaybettiler

FRİGYALILAR
1) Boğazlar üzerinde Anadolu'ya gelerek Batı Ana­dolu ile Ankara yakınlarındaki Polatlı arasındaki böl­geye yerleştiler Polatlı yakınındaki Gordion'u başkent yaptı­lar
2) Çiftçi bir toplum oldukları için tarımı koruyan ağır ceza kanunları yaptılar
3) Ülkelerinden geçen ticaret yollarından yararlandı­lar
4) Çok tanrılı dinsel yaşayışları vardır En büyük tanrı tanrıça Kibele idi
5) Kralları için kaya mezarları yapmışlardır Ayrıca tümülüs denilen mezarlar yapmışlardır Tümülüs mezar­lar, mezar odasının topraklarla örtülüp bir tepeye dönüş­tü­rülmesiyle oluşmuştur
6) Tapates denilen dokumalar yaparak, bunları satmışlardır
7) Kafkasya'dan gelen Kimmerler adlı kavimlerin sal­dırısıyla bağımsızlıklarını kaybetmişlerdir

İYONLAR
1) MÖ 1200'lerde Yunanistan'da yaşayan Aka'lar, Dor'lar adı verilen bir kavimin istilasıyla karşılaştılar Bu sırada Aka'ların bir bölümü Batı Anadolu'ya göç ettiler Özellikle İzmir'in kuzeyindeki kıyı kesimine yerleştiler Buradaki bazı adalara da yerleştiler 12 tane şehir devleti kurdular Başlıcaları Efes, Milet, Foça, İzmir, Bergama idi
2) İyonlar, Anadolu ile Ege ve Akdeniz kıyılarında ti­ca­ret kolonileri kurdular Ayrıca yaşadıkları topraklar, ka­ra­dan Mezopotamya ile de bağlantılar içerisindeydi Bu ti­cari konum İyonların Mısır ve Mezopotamya uygarlıkla­rında yararlanmalarını katkıda bulunmuştur Bunun so­nucunda çok sayıda bilim adamı yetişmiştir Başlıcaları; Tales, Pisagor, Heredot, Anaksimenes, Diojen
3) Kolonicilik alanında birbiriyle rekabet ettikleri için merkezi bir devlet kuramamışlardır
4) Anıtsal mimaride ve heykeltraşlıkta başarılı eser­ler ortaya koydular, Örneğin Artemis tapınağı
5) Bağımsız­lıklarına Persler son vermiştir