Lozan Barış Antlaşması Konu Anlatımı

Lozan Barış Antlaşması (24 Temmuz 1923)
İtilaf Devletlerinin çıkar elde etmemesi için Lozan Konferansı'ndan hemen önce Saltanat kaldırıldı (1 Kasım 1922) Böylece Türkiye'deki tek yönetim merkezi TBMM oldu

Konferansa Katılan Ülkeler
20 Kasım 1922'de toplanan konferansa Türkiye, Yunanistan, İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Romanya ve Yugoslavya katıldı Boğazlar ile ilgili görüşmelere ayrıca; Sovyet Rusya ile Bulgaristan katıldı

Türkiye adına konferansa Dış işleri Bakanı İsmet Paşa katıldı

Türk tarafının konferanstan beklentileri

• Misak-ı Milli'de belirlenen esasları gerçekleştirmek,
• Kapitülasyonları kaldırmak,
• Doğu Anadolu'da bir Ermeni devleti kurulmasına engel olmak,
• Yunanistan ile olan sorunları çözmek

Türkiye, konferanstan önce kapitülasyonlar ve Ermenilerin toprak isteği konularında taviz verilmemesini, bu konular istenen şekilde sonuçlanmazsa konferansın terk edilmesini kararlaştırdı

Konferansta çözülmesi gereken üç önemli konu vardı:
1 Türk-Yunan barışı,

2 Yeni Türk devletinin sahip olacağı haklar,

3 Kapitülasyonların kaldırılması

İtilaf Devletlerinin katı tutumu yüzünden 4 Şubat 1923'te görüşmeler kesildi Türk heyeti Ankara'ya geri döndü Savaş durumunun yeniden başlaması ihtimaline karşı savaş tedbirleri alındı İtilaf Devletlerinin 23 Nisan 1923'de TBMM'yi yeniden daveti ile konferans tekrar başladı 24 Temmuz 1923'te Lozan Barış Antlaşması imzalandı

Lozan Barış Antlaşması'nın maddeleri
a) Sınırlarla ilgili maddeler:
1 Trakya'da Yunanistan ile olan sınır, Mudanya Ateşkes Anlaşması'nda belirlenen şekliyle kabul edildi

2 Suriye sınırı Ankara Antlaşması'nda belirlenen şekliyle kabul edildi
Yorum:
Böylece Lozan antlaşmasında Hatay sınırlarımız dışında kalmıştırFakat 1936’dan sonra Hatay ile ilgili görüşmeler yeniden başlamış,1939’da ise Hatay’ın Türkiye’ye bağlanması sağlanmıştır

3 Irak sınırının Türkiye ile İngiltere arasında yapılacak ikili görüşmelerle belirlenmesi kararlaştırıldı
Yorum:
Lozan antlaşmasında belirlenemeyen tek sınır Irak sınırı olmuştur

4 Irak sınırı 1926'da yapılan Ankara Antlaşması ile çizildi

b) Boğazlarla ilgili maddeler
1 Barış zamanında savaş gemileri hariç bütün gemiler Boğazlardan serbestçe geçebilecekti Savaş zamanında ise Türkiye Boğazlar üzerinde istediği gibi davranma hakkına sahip olacaktı

2 Boğazların her iki tarafı askerden arındırılacaktı

3 Boğazların yönetimi başkanı Türk olan uluslar arası “Boğazlar Komisyonu”na bırakılacaktı
Yorum:
1841 Londra Boğazlar sözleşmesinden itibaren Avrupalı devletlerin de söz hakkı kazandığı Boğazlar sorunu böylece netleşmiştirforumsinsinet
Boğazlar Komisyonunun varlığı Türkiye’nin bağımsızlığına ve hakimiyetine gölge düşürmüştür Boğazların silahsızlandırılması güvenlik sorunlarını ortaya çıkarmıştırBu durum IIDünya Savaşı öncesinde Boğazların Almanya ve İtalya tarafından işgal edilme ihtimali ortaya çıkmıştırBu nedenle Boğazlar konusu daha sonra tekrar gündeme getirilmiş 1936 yılında imzalanan Montrö Boğazlar sözleşmesiyle yeni bir düzenleme yapılmıştır

c) Adalar ile ilgili madde
1 Bozcaada ve Gökçeada Türkiye'ye verildi Balkan Savaşları sonunda kaybedilen adalardan Türk sınırına yakın olanlar, askersiz hale getirildi

d) Kapitülasyonlar ile ilgili madde
1 Kapitülasyonlar tamamen kaldırıldı

e) Savaş Tazminatı ile ilgili madde
1 Yunanistan'ın savaş tazminatı olarak Karaağaç'ı vermesi kararlaştırıldı

f) Ermeni Devleti ile ilgili madde
1 Doğu Anadolu'da bir Ermeni devletinin kurulması fikrinden vazgeçildi Bölgenin Türk toprağı olduğu kabul edildi

g)Azınlıklar:
Azınlıkların ayrıcalıkları kaldırılmış Türk vatandaşlarına tanınan bütün haklardan eşit şekilde yararlanmaları sağlanmıştır
Yorum:
Böylece Avrupalı devletlerin Türkiye’nin iç işlerine karışmaları önlenmiştir

h) Nüfus Mübadelesi:
Türkiye’de İstanbul dışında yaşayan Rumların Yunanistan’a gönderilmesi kararlaştırılmıştırBuna karşılık Yunanistan’da batı Trakya dışında yaşayan Türklerin ise Türkiye’ye gönderilmesi kararı alınmıştır

Yorum:
Böylece İstanbul’daki Rumların ve Batı Trakya’daki Türklerin yasal hakları da korunmuşturTürkiye’de azınlık sorunlarının kesin olarak çözümlenmesi amaçlanmıştırFakat Yunanistan İstanbul’da daha fazla Rum bırakmak istediği için farklı uygulamalar gerçekleştirmiş bu nedenle bu konu yeniden sorun olmuştur

ı) Yabancı Okullar
Türkiye’de Yabancı okulların öğreniminin Türk Hükümeti tarafından düzenlenmesi ve buna saygılı olunması kararlaştırılmıştır

Yorum:
Böylece eğitimde birlik ve eşitlik sağlanması amaçlanmış bu okullardaki eğitim kontrol altına alınarak dini ve siyasi içerikli eğitim yapmaları engellenmiştirBu konu daha sonra Fransız ve Vatikan ile Türkiye arasında tekrar sorun haline gelmiştir

i) İstanbul’un Durumu:
Lozan antlaşmasının TBMM tarafından onaylanmasından altı hafta sonra İtilaf Devletlerinin ordularının İstanbul’u boşaltmaları kabul edilmiştir

Yorum:
Bu karara uyan İtilaf Devletleri kuvvetleri 6 Ekim 1923’te İstanbul’u terk etmişlerdir

j) Patrikhane:
Dünya’daki bütün Ortodoksların dini merkezi konumundaki Patrikhanenin siyasi yetkilerden arındırılması kaydıyla İstanbul’da kalması kararlaştırılmıştır

k) Dış Borçlar:
Osmanlı Devletinin 1854’ten beri almış olduğu dış borçlar IDünya Savaşı sonunda ödenemez hale gelmiştirTBMM Heyeti bu borçların bir kısmını ödemeyi kabul etmiştirBu borçlar Osmanlı devletinden ayrılmış olan devletler arasında paylaşıldıktan sonra Türkiye’nin payına kalan borçların taksitler halinde Türk Lirası veya Fransız Frangı olarak ödenmesine karar verilmiştir Böylece Düyun-u Umumiye İdaresi yani Genel Borçlar Yönetimi’de kaldırılmıştır

Yorum:
Bu konu Lozan antlaşmasından sonra özellikle Fransa ile Türkiye arasında problem olmuş fakat sorun yine Türkiye’nin istediği şekilde çözümlenmiştir
Borçların Osmanlı Devletinden ayrılan devletler arasında paylaştırılması Türkiye’yi daha büyük bir borç ödeme yükünden kurtarmıştır
Dış borçlar idaresinin kaldırılması Osmanlı ekonomisinin bağımsızlığını kazanmasında önemli bir dönüm noktası olmuştur

Sonuçları:
• Yeni Türk devletinin varlığı uluslar arası alanda tanınmıştır
• Kurtuluş savaşının askeri zaferleri böylece siyasi bir zafer haline gelmiştir
• Lozan antlaşması IDünya Savaşını bitiren antlaşmalar içinde en uzun süre varlığını sürdüren antlaşmadırGünümüzde hala geçerliliğini korumaktadır
• Sevr antlaşması yerine Lozan antlaşması yürürlüğe girmiştir
• Sömürge altında yaşayan milletlere örnek teşkil etmiştir