Hicaz Demiryolu 100. Yıl Fotoğraf Sergisi

100 YIL HİCAZ DEMİRYOLU SERGİSİ 1908-2008

Sultan II Abdülhamit, "Hicaz DEmiryolu'na ait iradesini 2 Mayıs 1900 tarihinde yayınladı İnşaat ise 1 Eylül 1900 tarihinde fiilien başladı Demiryoluna 105 metre açıklıkta dar hatlı raylar döşendi Böylece yapım maliyetinin diğer hatlara göre daha ucuza gelmesi ve yapımının daha kolay oalcağı düşünüldü

Hicaz Demiryolu projesi, İslam dünyasında coşkuyla karşılanırken Avrupa
devlerleri tarafından ise gerçekleşmesi imkansız bir hayal olarak görüldü Osmanlı, Hİndistan, İran ve Arap basınları tarafından yakından takip edildi

Hicaz Demiryolu'nun tahmini maliyeti 4 milyon lira oralak hesaplanmıştı Bu rakam, 1901 yılı devlet bütçesindeki harcamaların %18'ini teşkil ediyordu Devletin sıkıntılı bir döneminde maliyeti böylesine yüksek bir preojenin finansmanı toplanacak bağışlarla karşılanması mdüşünüldü

Sultan, Hicaz Demiryolu'na 50000 lira bağışta bulunarak kampanyayı başlattıOnu diğer devlet erkanı, üst seviyedeki bürokratlar, askerler ve memurlar izledi Resmi nitelikteki yardımları halkın bağışları takip etti Gerçekten de dünyanın dört bir tarafından gelen bağışlar, gerekli sermayenin önemli bir bölümünü sağladıSırf Hindistan'dan gelen bağış 40000 liraya yakındı

Demiryolu yapımına ilk olarak Şam-Der'a arasında başlandı !903'te Amman'a, 1904'te Maan'a ulaşıldıMaan'dan Akabe körfezine bir şube hattı yapılarak Kızıldeniz'e çıkılmak istendi ise de ingilizlerin karşı çıkması sonucu gerçekleştirilemedi

Yolcu taşımacılığına 1 Eylül 1905 yılında başlandıAyn sene Mudevvera'ya ve 1 Eylül 1906 tarihinde de Medayin-i Salih'e ulaşıldı el-Ula'ya 1907'de ve nihayet Medine'ye 31 Ağustos 1908'de varıldı O tarihe kadar toplam 1464 km'yi bulan Hicaz Demiryolu, Sultan Abdülhamit'in tahta çıkışının 33 yıldönümü olan 1 Eylül 1908 tarihinde yapılan resmi törenle bütünüyle işletmeye açıldıHicaz Demiryolu, I Dünya Savaşı'na kadar yoğun bir şekilde kullanıldı

Şam'dan Amman'a her gün, Medine'ye ise haftada üç gün seferler yapılıyordu Trenler, pazartesi,çarşamba ve cumartesi günleri sabah 730'da Şam'dan hareket ediyor ve 4 gün öğleden sonra saat 3'te Medine'ye ulaşıyorduMedine'den dönüş günleri isesalı, perşembe ve pazar günleri idi Ayrıca haftada bir Şam'dan ve Hayfa'dan yemekli ve yataklı ekspres seferi düzenleniyorduBu özel trenin Medine'ye varış süresi yalnızda 48 saattiBu seferlerin dışında Medine'ye yük ve su taşıyan programlı ve programsız tren seferleri bulunmaktaydıHattın Hayfa şubesinden ise, Şam'a her gün yaklaşık 12 saat süren düzenli tren seferleri yapılmaktaydı Gerektiğinde ek seferler düzenleniyordu

Demiryolu boyunca yedi büyük bakım atölyesi bulunmaktaydıMesela ŞAm'ın Kadem istasyonu 43200 metrekare alan üzerine kurulduBugün hala faaliyette olan bu dev atölye, bölgede ilk defa elektrik enerjisi kullanan mekan olma özelliğini de taşımaktadır 1911 yılında demiryolu, Kadem'dem Şam'ın merkezine doğru 3 kilometre daha uzatılarak Şam'ın tam orta yerindeki modern yeni istasyon binasına kavuştu Bu istasyon binası, bugün hala faaliyette ve Suriye'deki "Hicaz Demiryolları Genel Müdürlüğü"nün merkez binasıdır

Hicaz Demiryolu'nun inşaatı sırasında birçok köprü, istasyon, tünel, menfez,gölet, çeşme,fabrika, hstahane, dökümhane,okul, mescit,karantina,tamir atölyesi vs yapıldı Bazı istasyonlarda postaneler ve telgraf merkezleri kuruldu, özellikle Hicaz Telgraf hattı resmi ve sivil haberleşmede çok büyük kolaylıklar sağladı

Demiryolu dışında yapılan inşaat faaliyetlerinden bazıları şunlardır: Şam'da lkomotif, vagon tamir ve bakım atölyesi, Medine tren ve lokomotif bakım atölyesi, 2666 adet kagir köprü ve menfez, 7 adet demir köprü, 9 adet tünel, 96 adet istasyon,7 adet gölet,Hayf, Der'a ve Maan'da fabrika,Hayfa'da iskele, ambarlar, dökümhane,boruhane, Maan'da otel ve hastahane, Tebuk'de hastahane, 37 adet su deposu

II Abdülhamid'in tahttan indirilmesine kadar "Hamidiye Hicaz Demiryolu" olarak anılan ve 18 Ocak 1909'dan itibaren de sadece " Hicaz Demiryolu" olarak bilinen hat, yapılan şube hatları ile beraber 1918'de 1900 km'yi aşmıştır

1910'da trenlerle taşınan sivil yolcu sayısı 169448, 1913'te 232563 olarak gerçekleşti 1908'den 1913'e kadar toplam 968000 sivil yolcu taşndıSenede ortalama 16000 hacı Hicaz Demiryolu'nu kullanmaktaydı Yapılan hesaplara göre İstanbul'dan Mekke'ye demiryolu ile ulaşım 120 saatte gerçekleşebilecekti2 lira olan Şam-Medine arası hac yolculğu yaklaşık 72 saatte gerçekleşiyorduDemiryolu, sebze, meyve, tuz, pirinçimeşrubat,tütüniunikömür gibi ticari eşya ile hayvan nakliyatı için de önemli bir ulaşım vasıtasıydı1910'da yaklaşık 66 bin ton, 1913'te 112 bin ton ticari eşya nakledildiAynı yıllarda taşınan hayvan sayısı ise 1910'da 2788 ve 1913'de 6477 olarak gerçekleşti 1910 yılında 367890 lira gelir, 71167 lira kar, 1913 yılında ise 329647 lira gelir, 78619 lira kar elde edildi

Medine Komutanı Fahrettin Paşa'nın, Mondros Mütarkesi'nin 16 maddesi gereğince 7 Ocak 1919'da imzaladığı Şartname gereği Medine'yi teslim ve tahliye etmesi ile birlikte Hicaz Demiryolu üzerindeki Osmanlı hakimiyeti de sona erdi Medine'de bulunan Kukaddes Emanetler ile binlerce sivil halkın kurtarılması Hicaz Demiryolu sayesinde oldu

Hicaz Demiryolu'nun 100 yılında, bu dev projeyi hayata geçiren Sultan Abdülhamit Han'ı bütün işçi ve mühendislerimizi, kıt imkanlarına rapmen bağışlarıyla katkı sağlayanları, hattın korunması ve güvenliğini sağlayan kahraman askerlerimizi hayırla yad ediyoruz






Zerka-Amman arasında demiryolu yapım çalışmaları 1903




Kudüs Tren istasyon açılış töreni



Amman tren istasyonu 1906 // Midevvere tren istasyonu 1906



Hayfa tren istasyonu Hicaz Demiryolu gelene kadar küçük bir kasaba olan Hayfa, bu sayede bölgenin önemli bir ticaret ve ulaşım merkezi haline geldi



Eskişehir Tren istasyonu 1897



Konya tren istasyonu 1897






Hayfa tren istasyonunun dua ile açılış töreni 1905



1900 lü yılların başında Kudüs-Yafa hattı üzerinde bulunan Day'ra Şah geçidi



1 Eylül 1908'de resmen faaliyete gçen Hicaz Demiryolu, bu zor coğrafyada on yıl kadar hizmet verdi Medine'ye ulaşan son tren 26 Mart 1918'de Şam'dan kalkan posta treniydi Medine'den kuzeye sevk edilen son tren ise Tebuk'ten yukarı geçemedi



Hicaz Demiryolu'na inşaat malzemesi taşıyan katar 1905



Toros Dağlarında halen hizmet veren Varda köprüsü 1998



Adana tren istasyonu 1998



1900 lü yılların başlarında Bilecik Pekdemir köprüsü üzerinde buharlı lokomotif



Yarmuk vadisi üzerindeki 13 taş köprü 1998



Osmanlı işletme memurlarını taşıyan hususi tren 1905



Yarmuk vadisinde demir köprü ve tren 1903



Tarihi Cesim köprüsü 1998



Amman -Maan hattındaki Cesim köprüsü 1903



1900 lü yılların başlarında Yarmuk nehri üzerindeki 7 köprü Hicaz Demiryolu güzergahında bitirilen bu ilk köprünün fotoğrafı Kazım Paşa tarafından İstanbul'a gönderilmiş ve bu başarıdan dolayı, Sultan Abdülhamid II, Meissner Paşa'yı altın madalya ile ödüllendirmiştir



Beyrut tren istasyonu 1895



Hayfa tren istasyonunda inşa edilen Sütun-i Ali 1905 // Hayfa tren istasyonunda bulunan Sütun-i Ali üzerinde Hicaz DEmiryolunu temsil eden logo 1998 Sütun-i Ali üzerindeki metin: Bismillahirrahmanirrahim, Peygamberin Halifesi ve Mü'minlerin Emiri, iki Kıt'anın Sultanı ve İki Okyanusun Hanı, Sultanlar Sultanı,Büyük Fatih Sultan Abdülmecid'in Oğlu Abdülhamid Han - Allah O'nun saltanatını korusun ve ömrünü uzun etsin - Şam'dan başlayan bir demiryolu inşaasını emretti ki böylece Muhammed Ümmeti, Allah'ın Evini ve Ravza-i Mutahhara'yı ziyaret edebilsinler Ve yine Hayfa'dan Hamidiye Hicaz Hattı'na birleştirilmek üzere bir hattın döşenmesini emretti Böylece Hacc farizasını yerine getirecek ve Ravza-i Mutahhara'yı ziyaret edecek her müslüman ellerini semaya açarak, Sultanın büyük hilafeti için Allah'a dua etsin, 1319 ( 1905 miladi)



Hayfa tren istasyonu ve Hattı Ali iskelesi 1905



Alman mühendis Meissner (soldan beşinci) Şam yakınlarında demiryolu yapım çalışmalarına nezaret ederken 1901



1900 lü yılların başlarında Şam istasyonunun eşya ve su deposından genel görünüşü



Günümüze kalıntıları ulaşabilen, Dahr ül Beydar Dağlarındaki Murad Han viyadüğü 1895 ( Lübnan )



Dahr ül Beydar Dağlarında dişli fren raylar sayesinde yokuş tırmanan tren 1895



Şam'dan Dera'ya giden, halen hizmette olan Hicaz Treni 1998



Der'a tren istasyonu 1903



el-Muazzam tren istasyonu resmi açılış töreni 1909


Hayfa limanında, Hicaz Demiryolu için alınan lokomotiflerin gemiden indirilmesi



Tebük tren istasyonu 1909



Rayak tren istasyonu ve atölyesi 1998



1900 lü yılların başlarında altı kemerli altıncaı Yarmuk köprüsü



1900 lü yılların başlarında Hicaz DEmiryolu yapım çalışmaları




Hicaz Demiryolundaki lokomotifleri kullanacak makinistler başlarda Osmanlı Bahriyesinden temin ediliyordu Gemiciler makinist olarak çalışmalarının yanı sıra Beyrut ve Hayfa limanlarına gelen demiryolu malzeme ve araçlarının nakliyatında çalışıyordu



Şam-Der'a hattı üzerindeki Mahacce istasyonu ve orjinal Hicaz Treni 1998

Yarmu vadisi üerindeki ondördüncü demir köprü



Cesim köprüsü girişindeki yarma



Medine tren istasyonunda Osmanlı devlet adamları, Muhafız Alayı ve halkın katılımıyla gerçekleştirilen açılış töreni 1 Eylül 1908



Halep Tren İstasyonu 1998



Hattın teknik işlerinden sorumlu Alman mühendis Meissner Paşa ( ön sıra, soldan dördüncü) beraberindeki mühendis ve bürokratlar ile Hayfa Der'a kısmında yer alan, Bi'rüsseba'ya ulaşan ilk trenin önünde çektirdikleri fotoğraf



Hicaz Demiryolu Şam istasyonu arka cephesi 1998



Osmanlıca "Hicaz Demiryolu" 1324 (1908) yazan orjinal pirinç levha



İngilizler, Arabistan'daki Osmanlı askeri varlığını sona erdirmek için Hicaz Demiryolunu hedef seçmişlerdi Bedevilerin sabotaj ve saldırıları İngiliz casus Lawrance tarafından organize edili Böylece yardımdan yoksun kalan Osmanlı askerleri teslim olmak zorunda kaldı



I Dünya Savaşı sonunda Medine'deki Osmanlı birliklerinin komutanı Fahreddin Paşa, destanlaşan müdaafaasının ardından bugün Topkapı sarayında bulunan kutsal emanetleri ve yaklaşık 40 bin kişilik sivil halkı başarılı bir şekilde Medine'den Hicaz Demiryolu hattı ile tahliye etti // İngiliz ajanı Lawrance'in Hicaz Demiryolunun tahrip edilmesinde rolü büyüktürDemiryolunun tahribi sonucu bölgeye asker ve mühimmat sevk edilemeyince asillerin bölgedeki hakimiyeti kolaylaştı



Sultan II Abdülhamid, 1 Mayıs 1900'd çıkardığı irade ile Hicaz Demiryolu inşaatını başlatmış ve şahsi bütçesinden50000 lira bağışlamıştı Demiryolu inşaatı süresince, projeyi bizzat Sultan'ın kendisi takip etti Padişahın talimatıyla inşaat aşamaları fotoğraflanarak Yıldız Sarayı'na gönderiliyordu Fotoğrafta Yıldız Camii ve Sarayı'nın 1900'lü yılların başlarında görünüşü yer almaktadır






Alman Maffei Lokomotif Fabrikasında Hicaz Demiryolu için yapılan 1911 model ve 3115 tipi bir lokomotif



1913 yılında Alman Krauss Fabrikasında Hicaz Demiryolu için yapılan 11 numaralı ve 2-8-0 4905/03 model lokomotif



Hicaz Demiryolu haritası



Hicaz Demiryolu madalyonu "Hamidiye Hicaz Demiryolu'na hizmet eden hamiyetmedana mahsus madalyadır"



Deve kervanları ile 40 günde aşılan Şam-Medine arası, trenle 3 güne indi Asıl önemlisi demiryolu sayesinde hacılar Şam-Medine arasında Bedevi saldırılarından kurtuldu // Hicaz Treni ile hacca giden ilk hacı adayları üstü açık vagonlarda seyahat ediyorlardı Yolcuların güneş ve kurumdan korunmak için açık vagonlarda çadır kurmalarına izin veriliyordu









Hicaz Demiryolu yolculuk süresini kısalttığı gibi kervanlarla seyahata göre konfor da sunuyordu







Şam'ın merkezinde bulunan " Hicaz Demiryolu ve Telgraf Hattı Abidesi" 1988



Suriye'nin başkenti Şam'ın Merce meydanındaki "Hicaz Demiryolu Telgraf Hattı Abidesi" Abidedeki sütun üzerinde Yıldız Camii maketi yer almaktadır



Yakından Abide



Medine Tren İstasyonu, ek tesisleri ( inşaat halinde)



Kisve bölgesinde demiryolu yapım çalışmaları 1903



Hicaz Demiryolu Medine Tren İstasyonu 2006



Medine tren istasyonu bakım atölyesi 1998



Medine tren istasyonu ve Hamidiye Camii önünde düzenlenen 1 Eylül 1908 tarihindeki açılış töreni



Medine tren istasyonu ve Hamidiye Camiii 2006



Arabistan'daki Ebu Taka istasyonunun güneyinde kumlarla örtülü demiryou ve yanıbaşında uzayıp giden telgraf hattı



Hicaz Demiryolu Şam İstasyonu ( Binanın önünde, İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin 2006 yılında açmış olduğu "Hicaz Demiryolu Sergisi" yer alıyor)



Medayin-i Salih Tren istasyonu ve bakım atölyesi 1998



Hicaz Demiryolu, I Dünya Savaşı sonuna kadar yoğun bir şekilde askeri amaçlarla da kullanıldı 1917'de Osmanlı askerlerini taşıyan askerler



Maan hattında demiryolu yapım çalışmaları 1903



Mediyan-i Salih istasyonu bakım atölyesi'nin içi ve orjinal Hicaz lpokomotifi 1998



el-Bedayi tren istasyonu ve su kulesi 1998







Şam'ın merkezinde bulunan Hicaz Demiryolu Telgr Hattı Abidesinin kitabesi, 2006 " Emiril mü'minin Halifei Resuul-ü Rabbi'l Alemin Şevketli Mehabetli Sultan ibn Sultan Sultanu'l Gazi Abdülhamid Han-ı Sani Efendimiz Hazretlerinin Hicaz Hattı Mübarekesine temdidini emir ferman buyurdukları telgraf hattının hatıra-ı fahiresidir



el-Samra tren istasyonu

Çok güzel bir paylaşımEmeğine sağlık arkadaşım

Gerçekten değinilmesi gereken önemli bir konuyu bize sunmuşsunuz
Hicaz demiryolu yapılırken genç kızların çeyizlerini satıp katkıda bulunduklarını okumuştum
Teşekkürler Equinox, eline sağlık