Refrakter

Alm Refrakter, Fr Réfractaire, İng Refractory, Firegroof Fırın ve bacaların iç kısmının kaplanmasında kullanılan malzeme Refrakterler, ısıya, kimyâsal etkilere ve sıcaklığın âni artmasına karşı yüksek mukâvemete sâhiptirler Ortaçağda bu tür işler için ateş kili kullanmışlardır Ancak, 18 yüzyılın ortalarında ilk refrakter tuğla yapılmıştır Günümüzde pekçok değişik refrakterler mevcuttur Hemen hemen her sanâyi dalı bu malzemeyi kullanır Özellikle nükleer santrallerin çekirdek kısımlarının dış tesirlere karşı korunulmasında kullanılmaları önemlerini arttırmıştır

Refrakterlerin çoğu oksitler olup, dört grupta târif edilebilir:

Alumina silikat: Bu tür malzeme en çok kullanılan ve ucuz olan kısımdır Bu hemen hemen her türlü metalurjik işlemler için uygundur Bu grupta % 50?ye kadar alümina olan ateş kili, ateş tuğlası ve saf alümina olanlar bulunur Erime sıcaklığı 360°C ile 420°C arasındadır Alumina miktarı arttıkça erime noktası da artar ve 460°C?yi bulabilir

Silika: Silikalı refrakterler tabiatta bulunan yüksek saflıktaki silisyuma, az miktarda (silis tanelerini bağlaması için) kireç ilâve ederek elde edilir Ateş kili ise yumuşar ve aktığı hâlde, yüksek sıcaklıkta yük altında şeklini muhâfaza eder

Temel refrakterler: Magnezyum veya krom cevheri taşırlar Yüksek sıcaklığa kadar dayanıklılıkları yanında (krom ile 450°C, magnezyum ile 620°C) dayanıklılıkları da yüksektir Her ikisinin de mahzurları mevcuttur Magnezyumlu olan, yüksek sıcaklıklarda büzülür ve yarılır Bunun için yapılacak ilâveler, erime noktasını düşürür Kromlular ise demir okside karşı mukâvemetsizdirler, ancak büzülmeleri yoktur

Özel refrakterler: Az miktarda elde edilir, özel gâyeler için kullanılırlar Tabiî ve sentetik olabilir Çok pahalıdırlar Meselâ grafit yaygın olarak kullanılan bir refrakterdir Erimez, fakat 700°C civarında buharlaşır Grafitin ısı ve elektrik iletkenliği yüksektir, bu sebepten elektrot olarak tercih edilir Diğer bâzı refrakterler porselen, silikon, karpit, zirkonyum silikat, zirkonyum oksit, berilyum oksit ve değişik camlar ihtivâ ederler