Yerleşme Ve Yerleşmeyi Etkileyen Faktörler Nelerdir?

Yerleşme ve Yerleşmeyi Etkileyen Faktörler Nelerdir?

İnsanların çok farklı türdeki konutlarda yaşamlarını toplu ya da dağınık şekilde sürdürmelerine yerleşme denir
YERLEŞMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
1 İklim
Yerleşmeyi etkileyen en önemli faktördür Dünya’da Orta kuşak karalarında iklim koşulları uygun olduğundan nüfus fazla iken çöllerde kutup bölgelerinde bataklıklarda ve yüksek dağlık alanlarda iklim şartları uygun olmadığından nüfus çok azdır Yine Ekvatoral bölgede 0 – 1000 m yükseltiler arasında aşırı nemli ve bunaltıcı bir iklim etkili olduğundan Amazon ile Kongo havzalarında da nüfus azdır

2 Yeryüzü şekilleri
Dağlık çok engebeli ve yüksek sahalar yerleşmelerin kurulmasını ve gelişmesini önemli ölçüde engellemektedir Buna karşılık düz ovalık alanlarda tarım ulaşım sanayi faaliyetleri daha çok geliştiğinden nüfus fazladır Doğu Anadolu ve Karadeniz bölgelerinde nüfus yoğunluğunun az Marmara ve Ege bölgelerinde fazla olması buna örnektir
3 Toprak
Verimsiz toprakların bulunduğu yerler nüfusça tenha iken (Tuz Gölü çevresi) verimli toprakların bulunduğu yerler nüfusça zengindir (Çukurova ve Ege ovaları gibi)
4 Ekonomik Kaynaklar
Ekonomik kaynakların fazla olduğu sanayi ticaret faaliyetlerinin yoğun olduğu maden ve enerji kaynaklarının çok bulunduğu yerlerde nüfus yoğunluğu artmaktadır Ülkemizde Marmara Bölgesi ile Zonguldak Karabük Ereğli Batman gibi merkezlerin nüfusça yoğun olmaları ekonomik kaynakların çok olmasındandır Ekonomik kaynakların yetersiz olduğu bölgelerde halk geçimini temin etmek için göç etmekte ve nüfusları azalmaktadır
YERLEŞME ÇEŞİTLERİ
A KIRSAL YERLEŞME
Türkiye’de nüfusu 10000′in altında olan yerleşmelere denmektedir Kır yerleşmeleri tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin birlikte yapıldığı ya da ön plana çıktığı yerleşmelerdir Kırsal yerleşmelerin bazılarında yerleşik hayat tarzı (köy gibi) bazılarında konar – göçerlik veya yaylacılık gibi yarı yerleşik tarz görülür
Kırsal kesimde yerleşmeler toplu ve dağınık olmak üzere ikiye ayrılır
Toplu Yerleşme: Evlerin birbirine yakın olduğu yerleşme biçimidir Suyun az olduğu yerlerde ve arazinin düz olduğu ovalık alanlarda insanlar toplu olarak yerleşmişlerdir Türkiye’de İç Anadolu Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde su kaynakları az olduğu için toplu yerleşmeler fazladır
Dağınık Yerleşme: Suyun (yağışların) bol olduğu yerlerde arızalı ve eğimli bölgelerde evlerin birbirinden uzak olduğu bahçeler içerisinde insanlar dağınık olarak yerleşmişlerdir Türkiye’de Karadeniz Bölgesi dağınık yerleşmenin en yaygın olarak görüldüğü yerdir Dağınık yerleşmede su fazlalığı ve yerşekillerinin engebeliliği etkilidir
Kırsal yerleşme çeşitleri
a Köy altı yerleşmeleri: Çiftlik mezra kom divan oba yayla gibi yerleşmelere denir Bunlar köylerden küçüktür Daha çok hayvancılık amaçlı veya yazları serinlemek amacıyla kurulmuştur Doğu Anadolu G Doğu Anadolu Karadeniz ve Akdeniz bölgelerinde yaygındır
b Köyler
c Bucak ve nahiyeler
TAŞ AHŞAP VE KERPİÇ EVLER
Kırsal meskenlerin yapımında kullanılan malzemeler doğal çevre ile yakından ilişkilidir
Çevrede taş malzemeler yaygınsa konutlarda taş kullanılır Ormanlık yörelerde meskenlerde daha çok ahşap kullanılır Taş ve ahşap malzemenin bulunmadığı yarı kurak bölgelerde meskenlerde kerpiç malzeme kullanılır
• Taş meskenler: Köylerimizde çok rastlanan mesken tiplerinden biri olup daha çok Akdeniz Ege ve Doğu Anadolu bölgelerinde rastlanır
• Ahşap meskenler: Ahşap köy meskenlerinin en yoğun olduğu yerler ormanlık yörelerimizdir Daha çok Karadeniz Akdeniz Ege ve Güney Marmara’da yaygındır
• Kerpiç meskenler: Ülkemizde İç Anadolu Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yaygın olarak görülür
B KENTSEL YERLEŞME (ŞEHİRLER)
Türkiye’de nüfusu 10000 den fazla olan yerleşmelere kentsel yerleşme denmektedir 1935′e kadar nüfusun % 80′i köylerde otururken kent nüfusu % 20′sini (bilgi yelpazesi) oluşturuyordu 1997 yılında yapılan sayım sonuçlarına göre ise nüfusun % 65′i kentlerde % 35′i kırsal kesimde toplanmıştır
Türkiye’de özellikle sanayinin gelişmesine paralel olarak göç olayı artmış ve yeni kentler ortaya çıkmış ya da kentlerde aşırı büyümeler meydana gelmiştir
Türkiye’de kentleşme hızı sanayileşme hızından daha yüksektir Bu durum gecekondulaşma gibi bir çok problemi beraberinde getirmiştir 1997 yılı nüfus sayımı sonuçlarına göre kentleşme oranının en yüksek olduğu bölge Marmara’dır Bu durum bölgenin çok göç aldığını ve sanayileşmede ileri gittiğini gösterir Marmara’yı Ege İç Anadolu Akdeniz Güneydoğu ve Doğu Anadolu bölgeleri takip eder Kentleşme oranı en az Karadeniz Bölgesi’nde görülür