Dinler Tarihi: Zerdüştilik

(Mazdaizm)



İran dinleri içerisinde tek tanrı inanışına yer vermesi bakımından en dikkat çekicisi Zerdüştilik ´tir Bu din adını kurucusundan alır Bu dine dayandığı tek tanrı Ahura Mazdah ´a nispeten Mazdeizm de denir

1 Zerdüşt ´ün Hayatı

Zerdüşt kelimesi (Zoroaster) Zarathustra ´nın Yunanca karşılığıdır (Zarath: güzel doğru; üstra: develer demektir Güzel develere sahip olan anlamını ifade eder Halk dilinde zerdüşt yaşayan yıldız olarak nitelendirilir) Zerdüşt ´ün doğumu MÖ 570 olarak tahmin edilmektedir Zerdüşt İran dinleri üzerinde önemli bir etki bırakmıştır Tektanrılı bir inanç telkin ettiği için onu bir peygamber olarak kabul edenler bulunduğu gibi ona bir hakim veya şaman olarak bakanlar da vardır Gatha ´lar diye adlandırılan kutsal metinler ona dayandırılır

Zerdüşt Yüce Tanrı olarak telkin ettiği Ahura Mazdah ile yakın irtibatı bulunduğunu ilan etti Ona göre alemlerde mücadele eden İyilik ve Kötülük diye adlandırılan iki asli ruh (ilkine Spenta Mainyu ikincisine Angra Mainyu denilir) var idi Ahura Mazdah ´ın bu iki ruhla alakasını bugün pek iyi bilemesek de O iyilikle beraberdir İnsanoğlu bu iki ruh arasından birini seçmeye mecburdur ve seçimi onun kaderini etkileyecektir

Zerdüşt ´ün ölümünden sonra insanlar onun karşı çıktığı Mitra Anahita gibi tanrılara tekrar tapınmaya başladılar

2 Kutsal Kitapları ; Gathalar - Avesta

Zerdüşt ´ten sonra çoktanrılı inançlar yayılmışsa da ona nispet edilen kutsal Gatha ´lar İran ´da etkisini sürdürmüştür Avesta eski İran ´ın ve bugün Hindistan ´da yaşayan İran asıllı Parsî lerin ve diğer Zerdüşt inancını kabul edenlerin kutsal kitabıdır Dili Pehlevice (Eski Farsça) ve Kürtce ´dir Avesta (Hikmet bilgi anlamında) şu bölümden oluşur:

21 Yasna: Dini törenlerde okunan ilahiler Zerdüşt ´ün Gatha ´ları bu bölümdedir Gatha ´lar Avesta ´nın eski metinleri ve kısımlarıdır Gatha ´lar Zerdüşt ´ün sözleri sayılır ve hususi bir saygı görür Pehlevi dilinde Gatha ´nın her şiirine Gas denir Gatah ´ların tamamının 17 fasıl 338 kıta 896 mısra ve 5560 kelimeden ibaret olduğu belirtilir Avesta ´daki Gatah ´lar; Eşnut Gat Eştut Gat Spentmend Gat Vonu Hişter Gat ve Vehiştvet Gat olmak üzere beş tanedir

22 Yast: Çeşitli tanrılara yöneltilen ilahilerGüneş tanrısı MitraAhura Mazda ile ölmez azizleri ve diğer tanrısal olgular için yapılacak kurban şarkıları olup yirmibir söylevi kapsamaktadır

23 Videvdat: Şeytanlara karşı kanun diye de adlandırılır; şeytanlara karşı tılsımlar ve temizlenme kaideleri bu bölümde yer alır Toplam yirmi iki söylevi kapsamaktadır

24 Vispered : Tüm kutsananlar anlamında olup ibadetlerde anılması gerekli olan kutsallar ve onlara yapılan ibadetleri ve bazı edebi bölümleri içermektedir

25Horda (Xorda) Avesta : Genç avesta anlamına gelmekte olan bu bölümde günlük ve yaşam sürecinde yapılması gerekli ibadet zamanlarını gösteren bir zaman takvimi niteliğindedir Bu da dört bölüm halindedir

251Nijis : Mitra Tanrısıumutaydınlıksu ve ateş hakkındadır
252Kataha : Beş umudu kapsamaktadır
253Sihroje : Günlük yaşamda iyi ve kötü anların varlığı hakkında bilgileri kapsar
254Aferinkan : İnsanların iyiliklerle mutlu anlarından eğlence ve kutsamalarından bahsetmektedir

26Nirangastan : Bu bölümde de ölenlerin ruhlarının göğe çıkışları anlatılmaktadır

Bu Avesta bölümlerinden eksik -kayıp- olanlarının tamamlanması amacıyla MS yapılan çalışmalarda halkın ve din adamlarının sözlerini ve eski kaynaklar esas alınarak (zaman zaman değişikliklere uğramış) hazırlanan bölümlerde şu alt bölümlerden meydana gelmektedir

aBundahişn : Temel veya yaratılış anlamında olup uzay ve dünyanın yaratılışı sürecini ve sonucunu eski kaynaklara bağlı olarak anlatmaktadır

bDenkart : Dini eser anlamına gelmekte olan Avesta ´nın kayıp olan yirmibir bölümü ve onların içerikleri hakkında bilgi verirken karmaşık bir ansiklopedi durumundadır

c Brahman Yaşt : Sassaniler zamanında yazılmış olduğu belli olan bölüm Avesta ´nın son kayıp olan bölümleri hakkında bilgi vermektedir

d Ayatkar-i Zamaspik : Zerdüştlüğün ortaya çıktığı bölgenin ilginç mitolojik ve kahramanlık hikayelerini anlatır

e Menok-i Xrat : İyilik ruhu ve bilgelik anlamına gelmekte olupMenok-i Xrat ile bir Zerdüşt dini bilgini arasında geçen ve Zerdüşt dini inancı konusunda 62 sorulu cevaplı bir bölümdür

f Pank Namak-i Zerdüşt : Zerdüşt ´ün fikir kitabı anlamında olan bu kitap da Sassaniler zamanında Zerdüşt ´ün fikirleri konusunda yazılmıştır

g Ardai Viraz Namak : Bu kitap Arda i Viraz ´ın göğe ve cehenneme seyahatini anlatmaktadır

h Viçitakihai Zatspram : Zatspram ´ın seçilen yazıları anlamında olup Zerdüşt ´ün var oluş veya dünyanın yaratılışı konusundaki görüşünün Zervanist düşüncesi ile yazılmasıdır

ı Şayast na Şayast : Müsaadeli ve müsaadesiz anlamında olan bu bölüm dini inançları gereği soru ve cevaplı kuralları içeren bir bölümdür

i Pahlavi Rivayat Zu Datesstan-i Denik : Dini kuralları içeren Pehlevi rivayetleridir Bu bölümde dini mitolojik ve kahramanlık konularında bilgiler verilmektedir

Avesta ´nın büyük bir kısmının dili pek güç anlaşılır Avesta Şapur II (309-380) zamanında bir araya getirilmiştir

3Zerdüşt ´ün Getirdiği Dini Prensipler

Zerdüşt eski İran ´a tevhid inancını getirmiştirOnu getirdiği dintek tanrıya inanmakta idiOndan önce İranlılarbir kısım tanrılara tapınmakta ve rahiplerin hazırladığı uyuşturucu bir kutsal içkiyi içmekle uygulanan Haoma kültürünü devam ettirmekte idiler (Haomabütün alemi sıvı şekilde doldurduğuna inanılan hayat tanrısı idi)

Zerdüştdaha sonraları Ormazd şekline dönüşmüş ve islam kaynaklarında da Hürmüz olarak yer almış Ahura Mazdah (Hakim Rab anlamında) Daryus (tahminen MÖ 500 ´ler) ve takipçileri tarafından Batı Asya ´ya getirilen ve birkaç yüzyıl içinde Turfan ´ dan Habeşistan ´aİndus nehrinden Ege Denizine kadar yayılan bir yüce Tanrı idiOalemin tanrısı idiAlemin gayesi;yalanınkötülüğün hakikat tarafından yenilmesidirAlemdeki maddi ve manevi nizamı yaratantabiat kanunlarını koyan Ahura Mazdah ´dırKötülüklerin kaynağıEhrimen ´dir

Ahura Mazdah önce manevi bir varlık olarak kabul edilirken sonraları Zerdüşt ´ten önce olduğu gibionu nuru ateşin ihtiva ettiğiyaratılmamış bir ışık olarak düşünüldü ve böylece ateş kültürü gelişti (Mecusilik) Ahura Mazdah ´ın yanında altı baş melek bulunurBunlara Ameşa Spenta ´lar (Kutsal Ölümsüzler) denilir Bunlar; İyi Akıl Adalet (veya Hakikat) İlahi İrade Ülkesi Tevazu (veya Dindarlık) Mükemmeliyet ve Ölümsüzlük şeklinde Ahura Mazdah ´ın sıfatları çeşitli vecheleri ve fonksiyonları olarak telakki edilir

Zerdüşt ´e göre bir taraftan sağduyu iyilik ve aydınlıktan oluşan Aşa (alem nizamı) öteki tarafta da suç kötülük ve karanlığı içinde bulunduran Drug (yalan anarşi fesat) vardır İnsanın iyilik tarafını seçmesi gerekir İnsanın bu seçimi öteki dünyada sonuç verecektir

Zerdüşt ´ün ölümden sonraki muhakeme ile ilgili telkinleri vardır Ahura Mazdah ´a inananların ruhu ölümden sonra dördüncü gün muhakeme edilir O önce Cinvat Köprüsünden geçecektir Bu köprü bu alemden ötekine götürür Dinsiz bu köprüden geçemeyip cehenneme düşer Dindar kişi ise bu köprüden geçip cennete ulaşır ( ona altı Ameşa Spenta ´ya sonradan katılan itaat yol gösterir) Cinvat Köprüsü ´nün ortası kılıç yüzü gibi olur ve dinsiz cehenneme düşer;ancak iyi insanın ruhu geçerken geniş tarafı döner ve oda geçme imkanı bulur

Zerdüşt gelecek bir alemşümül muhakemeden de bahsetti Kendinden 3000 yıl sonra Ehrimen ´in gücü zeval bulacak ve hakikat-adalet evi kurulacaktır Böylece itaat ruhu zafere ulaşacaktırMuhakeme ateş ve erimiş maden ile olacaktır Bütün bu işler; Saoşyant denilen kurtarıcının doğmasıyla gerçekleşecektir O Kansava Gölü ´nde yıkanan bir bakirenin o gölde bulunana Zerdüşt ´ün tohumuyla gebe kalması sonucu doğacaktır Böylece ölülerin doğması başlayacaktır(dirilme)İlk insan Gayomart ın kemikleri hayat kazanacakbütün ölüler tekrar vücutlarına kavuşacak ve bir yerde toplanacaktır İyilerkötüler ayrılacak; iyiler cennete kötüler cehenneme gidecektir Üç gün kalınacak sonra bütün yaratıklar ateş ırmağından geçecek ateş kötüleri temizleyecek ve şeytanlarla bütünleşenler hariç herkes AHURA MAZDAH ´ın ülkesine girecektir

Zerdüşt ´ten önce deva denilen ve Ehrimen ´in avenesi olan şeytanlara onları yatıştırmak üzere kurban kesilirdi Onların kurbanlardan çıkan buğu ile beslendiklerine inanılırdı Böylece onlara ibadet edilmiş olunurdu Zerdüştün kurban kesimi ile mücadelesi bu sebebe dayanır Zerdüşt sığır eti yemeyi de yasakladı( Hindistan ´da da bu yasak vardır İslam ile Yahudilikte ise domuz eti yasaklanmıştır)

Günah insanı kötü güçlerin esiri kılar; fazilet iyiliğin nihai galebesine yardım eder Zerdüştilikte doğru yaşamaahlaki emirlere uyma esastır Ahlaki emirler; iyi düşünce iyi söz iyi iş diye özetlenir Fakirlerecömert davranmayabancılara misafirperverlikbütün lekelerden uzak kalma toprağı sürmesığırlara bakma sıkıcı şeyleri imha da faziletli işlerden sayılır Temiz hayvanları özellikle köpekleri öldürme büyük günahtır Zina yasaktır Bazı cinsi konular ve ölü bedenine temas kirlenmeye yol açar; özel ayinler gerektirir

Zerdüşt iyi hayvanların içinde olduğu bir ev ve dişilerin içinde bulunduğu bir sürü ile yayılacağı bir yaylak olduğunda orada mutluluk ve şanslılık doğarOrada tam güzel bir hayat doğar diye belirtmektedirZerdüşt her alanda tarım ve hayvancılıkla uğraşılıp bol üretimin sağlanmasını ve zararlı bitkilerle hayvanlarında kökünün kesilmesini tavsiye etmektedir Temiz hayvanlarda sayılan köpek ve kedinin öldürülmesini büyük günah saymaktadırDöllenmeyi ve çiftleşmeyi önleme kesin olarak yasaklanmıştır

Bu dini inançta söz konusu edilen şarap içkisidini ibadetle ilgili olupdini düşüncelerin geliştirilip derinleştirilmesi ve ruh gözünün açılması amacıyla içilmekte olduğu vurgulanır Avesta ´nın Gatha bölümünde belirtildiğine göre dini inanç alanında şarkı ve şiirlerin önemli bir yeri olduğu görülür Cenneti şarkılı bir yer olarak değerlendirdiği dikkate alınırsa bunun önemi daha iyi kavranır

Zerdüşt intihar etmeyi tanrı Ahura Mazda ya düşmanlık olarak niteler ve çok günahkarca bulur Kendini ve eşini her alanda korumakla yükümlü olan insanın intihar etmesi veya kendilerini koruyan askerlerine kötülük etmesini büyük günah saymasının yanında Tanrı Ahura Mazda ´ya düşmanlık olarak belirler

Zerdüşt dini inancına göre tanrı kadın ve erkeği bir arada ve birbirine arkadaş yaratmıştır Arkadaşlar arasında eşitliği temel alan bu inançta kadın ve erkek eşit olarak kabul edilmektedir Zerdüşt inancını gelişip yayıldığı bölgelerde çok eşliliğin azaldığı ve tek eşliliğin arttığı görülmüştür Zerdüşt kadınların evlerinde çocukların anası olması çocuklarını yetiştirmede ve onlara iyilikler ile yurtseverlikleri aşılamada en etkin kimse olduğunu belirtirErkek çocukların anaları olarak kötü düşmanlara karşı ülkelerini savunmaları ile malcan ve namuslarını korumalarında kadınların eğitip yetişmelerinde büyük rol oynayacaklarını belirler

Zerdüşt kim kardeşlerine doğru ve dürüst olur ve fakirlere yardım ederse tanrı Ahura Mazda yolunda çalıştığı için tanrı da onu destekler ve korurderken inananlarına doğru olana yapmayı buna inanç göstermelerini ve bunu yaymaya çalışmalarını tavsiye eder zayıf ve fakir olanların da yardım edilerek korunmasını belirtir

4Zerdüşt Dini İnancında Kutsal Ateş

Ateş Zerdüşt dini inancı tarafından kutsal olarak kabul edilmektedirAteş Zerdüştizm ´de çok önemli bir yere sahiptir Avesta ´ya göre ateş tanrı Ahura Mazda ´nın ruhu ve oğludur

Esas olarak ateşe üç anlam veriliyordu veya bu anlamlarda ateş kutsanıyordu Ateşin başlangıcı olarak ev ateşi yani ocak ateşi kabul ediliyordu İkincisi kurbat ateşi olup bu ateş devamlı yanan ve kötülükleri uzaklaştırandır Üçüncüsü ise halk topluluklarınca meydanlarda yakılan ve etrafında eğlenilenaynı zamanda ateşle temasa gelerek veya bu ateşin içinden geçerek suç ve günah işlemiş olanlar kime karşı suç veya günah işlemişse onun yakacağı ateşin içinden yürüyerek kendini temize çıkarması günahını veya suçunu affettirmesi yani kendisinin suçsuz ve günahsız olduğunu ispatlaması geleneği bakımından önemliydi


Bir Part destanında Kral Muhabad ´ın oğlu Prens Wise suçsuzluğunu ispat edebilmesi için büyük bir ateş yaktırdığını anlatırken ilgili şiirde


Şimdi hak ve askerler
Benden suçsuzluğumu ispat etmemi isterler
Bana deki ateşin içinden geç ´
Halka ve dünyaya temiz
Suçsuz olduğunu ispat et diye belirlemesinde de ateşin bu gücüne inanıldığını açık ortaya koymaktadır

Bu inanca göre ateşsadece günah ve suçlardan arındırıp temizleyen yetkisinin dışında aynı zamanda ilahi güç kuvvet ve kudret veren bir kaynak olarak da görülür Çünkü ateşin tanrı Ahura Mazda ´nın oğlu olduğuna inanılmasının yanında insanların ruhlarının da ateşten geldiği ve ölümden sonrada ruhun yapılmış olduğu gökteki ateşe çekileceği ve onunla birleşeceğine inanılmaktadır

Geçmişte ateşin kutsanması konusunda anlatılanların dışında tapınaklarda devamlı yanmakta olan ateşler : Bölge halkının inançları için yaptıkları tapınakların çok basit yapılar olmalarına rağmen tüm tapınaklarında devamlı ateşlerin yanması için ateşgahları vardır Bu ateşlerin devamlı yakılması ve kutsanması ile dini ibadetlerin yapılması için tapınaklarda din adamları sürekli bulunurlar

Zerdüştlüğün ilk döneminde Tapınaklarda ki kutsal ateşlerin rahatsız olmamaları için yaklaşan her kim olursa olsun nefesinin kutsal ateşi rahatsız etmemesi için yüzünü örtmek zorunluluğu vardı Dini törenler açık alanlarda ve ortasında büyük ateşlerin yakılması ile yapılırdı Zerdüşt ´ün kanlı kurbanları yasaklaması sonrasında kutsal ateşe ekmek ve süt kurban olarak sunulmakta idi


Kutsal ateş bazı kaynaklara göre ise üçe ayrılmaktadırBunlar ;

- Farhang Ateşi ; Din adamlarının ateşi
- Guşnah Ateşi ; Savaşçıların ateşi
- Burzin Mihr Ateşi ; Köylü ve çiftçilerin halkın ateşi olarak bir ayrıma tabi tutulur Bu ateşin konumu toplumun sosyal yaşantısının açık bir yansımasıdır

Zerdüştlüğe göre esasta yeryüzündeki her türlü canlı ve cansızda ateş vardır İnsanda hayvanda bitkilerde gökte ve yerde bu ateşi değişik zaman ve durumlarda açık görmek mümkündür Bunlarda insanda bulunan ve insanların ilişkilerini sağlayan ve aynı zamanda Tanrı ile ilişkide olan ateşin en kutsal ateş olduğu belirlenir Bu ateşin 215-216 değişik ateşten meydana geldiği ve her bir ateşin ise çalışan bir meslek grubuna ait olduğu belirtilir Aynı zamanda insanların değişik şeylerden yaktığı ateşin insanları kötülükten ve günahlardan arındırdığına inanılır Ateşin dünyanın yaratılışında altı unsurda karışık varlığı ile ateşten yaratıldıkları belirtilir Bu unsurlar gökyüzüyeryüzüveya topraksubitkilerhayvanlar ve insanlardırBunların bünyesindeki ateşi değişik şekillerde ve olaylarda gözle dahi görmek mümkündür diye belirlenir Zerdüştlükte sabah güneşinin öğleye kadar geçen zamanda bereket getirdiğine inanılırdı


5Avesta ´dan Bazı Konularla İlgili Kısa Alıntılarla Zerdüşt İnancı

51Yaratılış

Avesta ´da Üçüncü Gatha ´nın Yasna otuz kısmı uzayın yaratılışını anlatan bir bölümdür Burada uzayın ve dünyanın yaratılışı anlatılırken birbirlerine karşıt iki ruhun ilişkileri ile yaratıldığı belirtilmektedir Bu ruhların her şeyi yaratışları şöyle anlatılır ;

V e ondan tüm varlıkları yarattıVarlıkları yaratınca onları gövdesinde taşıdı Böylece devamlı olarak çoğalıp büyüdü ve her şey giderek güzelleşti Ve sonra diğerlerini birbiri arkasına gövdesinden yaratmaya başladı
Ve sonra kafasından göğü
Ve yeri ayaklarından yarattı
Ve suları gözyaşlarından
Ve bitkileri tüylerinden
Ve ateşi kendi anlamından yarattı (RivDatDenXIVI 3-51113-28) Burada esas olarak anlatılmak istenen Tanrının kendisi yani Ahura Mazda olduğu şeklinde yorumlanmaktadır Böylece uzayda görünen görülemeyen her şey tanrının görünen organları veya görünmeyen parçalarıdırBöylece uzayın tüm elementleri tanrının bizzat yapısıdır

52Ölüm ve Sonrası Hakkında Öğretisi

Zerdüşt dini inancında ölenlerin ruhları Cinvat köprüsünden geçmeye çalışırlar iyiler geçer kötüler için ise köprü incelir keskinleşir ve kötüler köprüden aşağıya karanlıkların içine düşerlerAşağıya düşen kötüler 3 ´e ayrılırTamamen kötü olanlar(sürekli cehennemde kalırlar)Çok günah işlemiş fakat iyiliği de olanlar(onikibin yıl cehennemde kaldıktan sonra cennete girerler)Günahları ve Sevapları eşit olanlar (günahlarından arınıncaya kadar cehennemde kalıp sonra cennete girecekler)Yine Cinvat Köprüsü ´nü geçmiş olan iyi insanların ruhlarının cennete varış seyiri 3 ´e ayrılmaktadırİyi düşüncelerinden dolayı(Hamut) önce yıldızlaraİyiyi konuşmalarından (Huxt) dolayı önce aya İyiyi yapması (Huvarşt) ile önce güneşe yükseleceğibu aşamalardan geçtikten sonra cennet kapısına varabileceğini belirlerBurada da sorgulamaya tutulurlar Avesta ´nın Gatha bölümünde bu şöyle anlatılır;

Ona sorma
Çünkü sen ona başından geçen kötülükleri
Göz yaşları ile bozulmuş yolları
Ki onlarda o geldi
Üzüntülü gözyaşlarından akıllanmak vardır

Nasıl buraya geldin ey haklı
Geçmiş olan yaratılışından iyileşmenden
Duran bir yaşam için günahsız geldin
Ölümsüzlüğü tad görüyorsun kal uzun zaman
Köprüyü rahatlıkla geçebilen iyi insanların ruhları ise Ahura Mazda tarafından yapılmış cennete çok güzel bir genç kızla (Huri) ile mutluluk içinde sonsuza kadar yaşarlarHuriler cennete yaşamayı hak etmiş iyi kadınlardırCennette yaşayanların her türlü istekleri sonsuza kadar yerine getirilirAvesta ´da cennette bulunan bir kadın şöyle tasvir edilmektedir;
Bir parlak ve çok güzel kız
Beyaz bilekli ve güçlü
Çok güzel görünüşlü
Yeni yetişmiş
Çabuk büyümüşiri göğüslü
Asil yapıda asil doğmuş
Zengin ailedendaha onbeş yaşında
Görünüş ve şeklinde öyle güzel ki
Sanki yaratıkların en güzeli (Yasna 43-46 )

53Kıyamet Öğretisi
Zerdüşt inancına bağlı olanlar Zerdüşt ´ün dünyanın üçüncü döneminde gelmiş olduğuna inanmaktadırlarAvesta ´nın Yaşt Bölümünün 13:141 de Zerdüşt ´ten sonra peygamber olarakyine Zerdüşt ´ün soyundan veya direk Zerdüşt ´ün bir kızla birleşmesinden her bin senede bir peygamberin geleceği belirtilmektedirEn son gelecek olan Asvart-Artadünyayı tüm kötülüklerden temizleyip kurtaracağı belirtilmektedirBunların zaman ve sırası ile şöyle olacağı belirtilir
3000 yılı sonuna kadar Zerdüşt
2000 yılı sonuna kadar Uxşyat-Arta
1000 yılı sonuna kadar Uxşyat-Nemah
0 yılı sonuna kadar Astvart-Arta
Zerdüşt dini inancına göre Zerdüşt ´ten sonra üç peygamber gelmesi sonrasındaüçüncü peygamber zamanında son mahkeme kurulacaktırBöylece Ahura Mazda ´nın zamanı gelmiş olacak ve tüm iyi amele sahip olan insanlaröyle bir dünyada yaşayacaklar ki hiçbir hükümdarlıkhaksızlık olmayacakkaranlık ve üzüntü olmayan bir yaşam başlayacaktırTüm kötülükler eriyen metalle Tanrı tarafından yok edilecekÖlüler canlanacakyaşam yada ruh geri dönecek dünyada yaşlılık ve ölüm olmayacak ve böylece sonsuza kadar mutluluk içinde bir yaşam başlayacağı belirtilmektedir Yeniden diriliş konusu Avesta ´da ;
Ölüler dirildiğinde
Yaşayanlar yaşlanmadan gelir
İsteğe göre yaşantılar düzenlenir (Yaşt 19:1189) diye belirtilir

54Avesta ´nın yazılışı ve Zerdüşt ´ün Peygamberliği Öğretisi

Avesta ´nın Brahman Yaşt bölümünde Zerdüşt ´ün zaman zaman Ahura Mazda ile görüştüğü ve Ahura Mazda ´nın isteklerini halka bildirdiği aktarılmaktadır

Zerdüşt ile herşeyi bilen Tanrı Ahura Mazda birleşip yedi gün yedi gece birlikte kaldılarZerdüşt Avesta ´yı yazdıBizler böylece Zerdüşt ´ün yazdığı Avesta ´ya inanıyoruz ve
onun çerçevesi dahilinde hareket ediyoruz denilmektedir Bu durum Vistaspa hakkındaki bir bölümde ise şöyle anlatılmaktadır

Ve ona söyledi: Şaraba Hanf kat Vistasp ´a ver
Sonrasında bilerek yapıyorduonu içtiğinde hemen olduğu yerde
Bayıldı ve ruhu ile beraber cennete gitti

Zerdüşt dini inancı konusunda ve sosyal alanlarda inananları ve öğretileri üzerinde yegane otorite durumundadır ve kendisini Ahura Mazda ´nın aracısı olarak tanıtmaktadır

Onların doğum ve büyümelerine
Su ve bitkiler seviniyorlardı
Onların doğum ve büyümelerinde
Su ve bitkilerde büyüdüler
Onların doğum ve büyümelerinde
Tüm kutsal yaratıklar
İsteklerinin gerçekleştiğini gördüler
Bizim istediğimiz ise din adamlarının doğuşu
Kutsal Zerdüşt kurbanlaştırdığı demetleriyle
Şereflendirir bizleri kurban sunmalarıyla ( Avesta / Yaşt : 1339 94)

Burada açıkça bir peygamber yada kutsal tanrı yapısı Zerdüşt ´ün kişiliğinde anlatılmaktadır

6 Parsîler

Parsî İranlı anlamına gelir Özellikle Bombay ´da oturan Kuzeybatı Hindistan ´daki Zerdüşti topluluğa verilen addır Parsîler 641 de Müslümanların İran ´ı fethetmelerinden sonra 8 yy dan itibaren Hindistan ´a göç eden İranlılardır İran ´da kalıp inançlarını devam ettirenlerde olmuşturbunlara Ceberler (Geber ´ler) denir Parsîler önce Kathiavar ´daki Diu sonra Gucarat ´taki Sencen ´e daha sonrada şimdi kaldıkları diğer yerlerde ikamet ettiler Onların kaldıkları önemli bir merkez Surat yakınındaki Nausari idi Surat batılı tüccarlar için önem kazanınca Parsî ler maddi refaha kavuştularDaha sonra ticaret merkezi Bombay ´a geçince onlardan çoğu Bombay ´a göç etti 19yy ´ın ilk yarısında Britanya usulü öğrenim Bombay ´a girdiğinde Parsîler hızla bu kültürü benimsedilerBöylece ticaret ve imalatta önemli bir yer kazandılar

Hindistan ´a yerleşen Parsîler bir Hindu kastı gibi teşkilatlandılarParsîler ´in büyük bir kısmı şimdi ileri gelen tüccarendüstrici ve banker konumundadır Dolayısıyla Parsîler Hindistan ´a gelmelerinden bu yana ticaretle uğraşan bir topluluk olarak kendi inançlarını da büyük bir muhafazakarlılıkla devam ettirmişlerdir Parsîler 15yüzyılda İran ´da kalan Ceber ´lerle temas kurmuş Pehlevi literatürünü getirtebilmişlerdir Böylece Şapur II zamanında düzenlenen Avesta eski materyalle genişletilmiş oldu Ancak bu önce 18 Yüzyılda takvimden kaynaklanan mezhep ayrılığına yol açtı Sonra 19yy daki reform hareketi kendini gösterdi Yeni araştırma ve incelemeler sonucu rahip sınıfının ayin tarzının Avesta ´ya uygun olmadığının belirlenmesi üzerine bu yola gidilmişti Bununla beraber bazı yorumlarla eski geleneği savunanlarda vardı Reform tedrici olarak tuttu Cemaatte bir yandan dünyevileşme öte yandan da mecazi açıklama yollarıyla muhafazakarlığı sorgulayan teosofik eğilimler ağırlık kazandı

Şimdiki Parsîlik kuvvetli monoteist karakterlidir Merkezi ayine dayanan Tanrı sembolü ateştir Kültün tapınakları vardır Bu tapınaklara Parsî olmayanlar alınmaz Günde beş defa ateşin temizliğini korumak için temizleme ayinleri yapılır Bu ayinler rahiplerin nezaretinde yürütülür Ayinlerde Avesta ´dan ilahiler parçalar okunur Sunu ve kurbanlara önem verilirÖlüler şehirden uzak dakhma denilen ölü kulelerine (sessizlik kuleleri) bırakılır Bu kuleler necis sayılırKuleler 4 - 5 yüksekliğinde silindirik yapılardır Terasında çıplak ölüler sıra halinde yatırılmıştır Yırtıcı kuşların akbabaların etlerini gagalaması ve güneşin kemikleri kurutması sonucu bu kemikler kulenin içinde depolanır Böylece toprağın kirletilmediğine inanılır Hindistan ´daki Parsî toplulukları bu geleneği devam ettirirler Parsîler oturulmayan cin şeytanın top oynadığı yerlere sessizlik kulesi derler Halk dakhmalardan korkar Dakhmaların özel hizmetçileri vardır

Parsîlikte ayrıntılı takdime veya kurbanlar bir sistem içinde yürütülür Eski İran geleneğindeki Haoma veya benzeri Hint geleneğindeki Vedik Soma ´dan rahiplerce ilk sıkmayla elde edilen acı bir bitkinin suyu olan ve yine haoma diye adlandırılan sıvının takdimesi gibi Hayatını doğru sürdürmeahlak ve temizlik kurallarına bağlı kalma aşa diye adlandırılır ( Vedik rta terimiyle eşanlamlı ) Ahura Mazdah ´ın Ameşa Spentaları denilen altı sıfatı (veya meleği ) arasından biri Ardibeheşt şeklinde Tanrı ´nın kozmik yaratıcı düzenini ifade ederki aşa da bu düzenle ilgilidir Ahlaki prensipler üç maddede özetlenebilir :

1- İyi düşünce (humata)
2- İyi Söz (hukhta)
3- İyi İş (huvarşta) İyilik ve yardıma önem verilmesi bu topluğun öğretim ve sosyal
refahını arttırmıştır

7Günümüzde Zerdüştlük

Günümüzde Zerdüştlük Parsiler ve Ceberler olarak iki ana kola ayrılmış olarak varlıklarını devam ettirmektedirler Günümüzde Parsilerin büyük bir bölümü Hindistan ´da yaşamaktadırlar Caynistler gibi Parsîler de kast sisteminin cemaat dışında evlenmeme gibi bazı özelliklerini benimsemişlerdir Bununla beraber Avrupalı ´larla evlenenler de vardır

Zerdüştler günümüzde Dünya Zerdüştler Birliği adı altında örgütlenmiş olmakla beraber; Hindistan ABDPakistanİngiltere Kanada gibi ülkelerde yerel toplulukları bir arada toplayan örgütlenmelere gitmişlerdir ve bu ülkelerde Tapınakları da mevcuttur

Zerdüştlerin sayısı Bugün 40000 ´ni İran 100000 ´i Hindistan ´da olmak üzere yaklaşık 200000 kadar olup geriye kalan büyük bölümü İngiltere ABD Pakistan Kanada yaşamaktadır


Alıntı