Hamidoğulları (Hamitoğulları) Beyliği Hakkında

Hamidoğulları (Hamitoğulları) Beyliği Hakkında

Isparta ve Eğridir havâlisinde kurulan Türk beyliği
Türkiye Selçuklu Devleti 13 asır sonlarında iyice zaafa uğrayıp İlhanlıların nüfuzu altına girdikten sonra batı hududundaki Türk aşiretleri de kendi başlarının çaresine bakarak toplanmaya ve bir idare kurmaya başlamışlardı Aynı tarihlerde Isparta Eğridir ve havâlisinde bulunan Hamid aşireti de başlarında bulunan İlyas bin Hamid Beyin oğlu Feleküddin Dündar Beyin reisliği altında merkezleri Uluborlu ve sonra eski adı Prostana olan Eğridir olmak üzere Hamidoğulları Beyliğini kurdu Beyliğin kuruluşu on üçüncü asrın son çeyreği içindedir Hamid Bey ile oğlu İlyas Bey Selçukluların uç beylerinden ve Selçuk emirlerinden idiler Feleküddin Dündar Bey kurduğu beyliğe büyük babası Hamid Beyin ismini verdi
Faal bir emir olan Dündar Bey beyliğinin hududunu güneye doğru genişleterek Gölhisar Korkuteli ve Antalya’yı ele geçirdikten sonra ülkesini Germiyan ve Denizli hudutlarına kadar büyüttü Eğridir’i pek çok eserlerle imar eden Feleküddîn Dündar Bey buraya kendi künyesine nispetle Felekâbâd adını verdi 1301 yılında Antalya’yı fethettikten sonra buranın idaresini kardeşi Yûnus Beye havale etti (Bkz Tekeoğulları Beyliği) 1314’te Anadolu’ya gelen İlhanlı Beylerbeyi Emir Çoban’a itaat edenler arasında Dündar Bey de bulunuyordu Hattâ Dündar Bey İlhanlılara sadakatini göstermek üzere aynı sene “Sultan-ı âzam Gıyâsüddünyâ ve’d-Dîn Hudâbende Mehmed” klişeli İlhan Olcayto adına gümüş sikke kestirdi
1316’da İlhan Olcayto’nun vefatı ve küçük yaştaki oğlu Ebû Saîd’in cülûsundan sonra ortaya çıkan karışıklıklar esnasında bu durumu fırsat bilen Dündar Bey istiklâlini ilan ederek sultan unvanını aldı ve hudut komşuları beyler (Aydın Saruhan Menteşe vs) üzerinde hâkimiyet tesis etti Anadolu beyliklerinin İlhanlıların merkezindeki zaaftan istifade ile bağlılıklarını çözmeye başlamaları üzerine Anadolu İlhanlı valisi Timurtaş Konya’yı işgal etti 1324 senesinde Eşrefoğlu Süleyman Beyi öldürttü ve arkasından Hamid iline yürüyerek Antalya’ya kaçan Dündar Beyi de yakalayarak katlettirdi Ancak çok geçmeden İlhanlı hükümdarına isyan eden Timurtaş’ın üzerine kuvvet gönderilmesi ve Mısır’da yakalanarak katledilmesi neticesinde Dündar Beyin üç oğlundan büyük oğlu Hızır Bey Hamideli idaresini eline aldı Hızır Beyin ne kadar beylik yaptığı belli değildir Yaklaşık olarak 1330’da vefat etmiştir
Seyyah İbn-i Battûta 1333 yılında Anadolu’yu gezerken Hamidoğulları Beyliğine de uğramış Gölhisar’da Dündar Beyin oğlu Mehmed ve Eğridir’de diğer oğlu Necmeddin İshak Beyin hükümdar bulunduklarını bildirmiştir İshak Beyin hangi tarihte vefat ettiği belli değildir
İshak Beyden sonra kardeşi Mehmed Beyin oğlu Muzafferüddin Mustafa Bey onun ölümü ile de oğlu Hüsâmeddin İlyas Bey Hamidoğulları Beyliğinin başına geçti Hüsâmeddin İlyas Bey komşusu olan Karamanoğlu Alâeddîn Bey ile yaptığı savaşı kaybederek Germiyanoğlu Süleyman Şaha sığındı Ondan aldığı yardımlarla kaybettiği yerlere yeniden sahip oldu İlyas Beyin de vefat tarihi belli değildir İlyas Beyden sonra yerine Kemâleddin Hüseyin Bey geçti Bu zat da Karamanoğulları’nın tecavüzlerinden bıkarak Eşrefoğulları’ndan almış oldukları Beyşehri Seydişehri Akşehir Yalvaç ve Şarkî Karaağaç’ı 1374’te 80 bin altın mukabilinde Osmanlı hükümdarı Sultan Birinci Murad Hana sattı Yine Kosova Savaşı’na giden Sultan Murad’a oğlu Mustafa idaresinde yardımcı kuvvet gönderdi Okçulardan müteşekkil bu kuvvet muharebe esnasında Osmanlı ordusunun ön safında bulunmuştur Kemâleddin Hüseyin Bey 1391 yılında vefat etti Hamidoğullarının bu şubesinin toprakları Osmanlılar ile Karamanoğulları tarafından paylaşıldı
Hamidoğullarında devlet işlerinin görüldüğü bir dîvân mevcuttu Bu dîvânın Türkiye Selçuklularınınkine benzer şekilde olduğu anlaşılmaktadır Hamidoğullarında beylik eski Türk geleneğine uyularak evlatlar arasında pay edilmekteydi
Hamidoğullarından Hüsâmeddin İlyas Beyin Felekâbâd’da kesilmiş Hüsâmî ibareli gümüş sikkesinden başka hiç birisinin sikkesi görülmemiştir
Hamidoğulları hükümdarları bilhassa Eğridir ve Burdur’da pek çok imar faaliyetlerinde bulundular Bunlardan Eğridir’de Hızır Bey Camii Burdur’da Mustafa Bey Medresesi ve Şuhud kasabasında İbrahim bin Hızır’a ait olan mescid en önemlileridir