Mısır: Osiris

Osiris

Geb ve Nut'un oğlu yeraltı dünyasının hakimi ölümsüz yaşam için diriliş tanrısı kural koyucu koruyucu; ölülerin yargıcı lahitinin bulunduğu yer Abidos'ta kültünün oluştuğu yerdir Osiris Nut ve Geb'in ilk çocuğuydu Set Nephthys ve İsis'in kardeşiydi aynı zamanda İsis'in kocasıydı Horus İsis'ten oğluydu Bir hikâyeye göre Nephthys İsis gibi davranarak ve Osiris'i baştan çıkarmış ve Anubis'i doğurmuştur Osiris adı bu tanrıya eski Yunanlılar'ın verdiği bir addırOsiris'in eski Mısırca'daki asıl adı “gözün yeri” anlamındaki “As-âr”dır ( ya da Usire) Bu ad hiyeroglif yazısı ile yazılırken iki ideogram kullanılarak yazılır; kullanılan iki ideogramdan biri taht diğeri gözdür
Osiris başta erkeklerin dünyasının kural koyucusu olmuş ve Ra gökyüzüne kural koymak için dünyayı bıraktığında kardeşi Set Osiris'i öldürdü İsis'in sihri sayesinde tekrar yaşama döndü İlk ölen yaşayan canlı olduğu için sonraları ölülerin lordu oldu Oğlu Horus onun ölümünün öcünü aldı Set'i yendi ve onu batı Mısır'ın çölüne (Sahra) gönderdi
Tüm Mısır tarihi boyunca dualar ve büyüler Osiris'e yöneltilmişti onu kutsayarak kendisinin kural koyduğu öbür dünyaya girmesi umulmuştu özellikle Orta krallık döneminde popularitesi arttı 18 sülale döneminde Mısır'da en çok tapılan tanrı olmuştu Osiris'in popularitesi Mısır tarihinin en son evrelerine kadar sürdü
Mısır tarihinin ilk dönemlerinde farklı kabilelerden daha sonra da farklı nomoslardan oluştuğu için Mısır panteonu çok sayıda tanrı ile doludurOsiris ise Geb ve Nutun ilk oğlu yer altı dünyasının hakimidir Geb ve nutun dört çocuğu olmuştur osiris isis seth ve nepht dir Efsaneye göre osiris isise aşıktır Yani isis hem osirisin eşi hem kardeşidir Osiris tahta geçtikten sonra ilk yaptığı işlerden biri ilkel bir hayat süren Mısır'lıları uygarlaştırmak olmuşturosiris onlara ilk tarım araçlarını yapmayı yoprağı kullanmayı buğdayı ve üzümü yetiştirmeyi ekmek şarap ve bira yapmayı öğretmiştirAyrıca ilkel Mısır'lılara ilk defa tapınak inşa etmeyi ve tanrılara tapmayı öğreten ve dini törenleri düzenleyen de Osiris'tirOsiris şu an Louvre Müzesi'nde bulunan Amenmos Steli'ne göre bolluk bereket getiren bir doğa tanrısı özellikleri de taşımaktadır Osiris doğal kaynaklara hükmetmekte onunla birlikte rüzgarlar esmekte ekinler yeşermekte ve hayvanlar yetişmektedir
Osiris Mısır'ın uygarlaştırılmasını tamamladıktan sonra bütün dünyanın uygarlaştırılması işine girişir Tahtı kardeşi ve aynı zamanda da karısı olan İsis'e bırakır Osiris döndüğünde ülkesini İsis'in başarılı yönetimi sayesinde çok iyi durumda bulur Ancak bu dönem uzun sürmez Tahta geçmeyi arzulayan fakat Osiris'in yokluğunda dahi hüküm süremeyen Seth Osiris'i yok etmek için bir plan hazırlamıştır Bu plana göre Seth Osiris'in ölçülerine göre bir sandık hazırlatır ve sandığı en değerli taşlarla süsletir Seth bundan sonra kendisine yardım eden yetmiş iki kişiyle birlikte planını uygulamaya koyulur Seth büyük bir yemek verir ve Osiris'i de çağırır Osiris hiçbir şeyden şüphelenmeyerek yemeğe gider Yemek sonunda Seth sandık kimin ölçülerine uyarsa sandığın sahibinin o olduğunu söyler Denemek için herkes sırayla sandığın içine yatar Sıra Osiris'e gelmiştir Osiris yatar yatmaz Seth sandığı çiviler eritilmiş kurşunla lehimler ve Nil nehrine atar Böylece Seth planını uygulamıştır İsis buna çok üzülür Osirisi armaya çıkar Osiris'in kapatıldığı sandık Fenike'ye Byblos kentine kadar sürüklenmiş ve burada karaya vurmuştur Karaya çıktığı yerde ise süratle büyüyen bir ağaç sandığı gövdesinin içine almıştır Byblos Kralı Malkandros bu ağacı gördüğünde hayran kalır ve ağacı kestirerek sarayına sütun olarak diktirmeye karar verir Ağaç kesildiğinde çok güzel bir koku çıkarmıştır Bu olay Isis'in kulağına kadar gelmiştir İsis durumu anlar ve Malkandros'un sarayına gider Burada önce Astarte'nin çocuğunun dadısı olur İsis bir gün çocuğu ölümsüz yapmak ister ve bu amaçla çocuğu ölümsüzlük ateşine batırır Bunu gören kraliçe çığlıklar atarak İsis'i engeller İsis kendini tanıtmak zorunda kalır Daha sonra Kral Malkandros'dan izin alarak ağacın gövdesini açar ve içinden sandığı alır İsis sandığı vatanına götürdükten sonra Buto şehrine oğlu Horus'un ziyaretine giderken sandığı güvenli zannettiği bir yere saklayarak bırakır Gece dolunayda avlanan Seth sandığı bulur ve Osiris'in bedenini tanır Bunun üzerine Seth Osiris'in bedenini 14 parçaya ayırır ve bu parçaları Mısır toprakları üzerine dağıtır Bunu duyan İsis papirüs ağacından yapılma bir tekneye biner ve bütün Mısır'ı dolaşarak Osiris'in bedeninin parçalarını toplar ve parçaları her bulduğu yere bir tapınak diker Bu yüzden Mısır'ın birçok yerinde içinde Osiris'in cesedinin bulunduğu söylenen birçok tapınak vardır Efsanenin sonunda ise Osiris'in oğlu Horus Seth'i yener Yeniden canlanan Osiris artık bu dünyada yaşamak istemez ve hükmetmek için ölüler ülkesine gitmeyi tercih eder Burada yine Anubis ile birlikte olacaktır Anubis ölüleri yargılanması için Osiris'e getirecektir
Osiris öte âlemin ölüm-ötesinin yargılamanın ve yeniden doğuşun tanrısıdır Ölüler aleminin hükümranlığı Osiris'in ellerindedir O ölüm olayı ile bedenlerini terk edenleri karşılar ve onların ölüm-ötesindeki mukadder yaşamlarına başkanlık eder İnsanlara çok şey veren ve öğreten Osiris yaratılışla ilgili olarak tohumla da ilişkilendirilir ki atribülerinden biri başaktır O bir tohumu andırır buğday tohumu gibidir Ama o evrendeki her şeyin tohumlarını içerir
Osiris hep sivri külah başlığıyla ayakları bitişik olarak tasvir edilir Kimi zaman başında taç ve iki veya daha fazla tüy bulunur Tasvirlerinde vücudu ya sargılıdır ya da balık pullarıyla kaplıdır Elleri göğüste çapraz vaziyettedir ve bir kamçı ile bir asa tutar bazen bir de baston tutar Tuttuğu asanın üzerinde Sirius yıldızının bazı sembolleri bulunur ki bu sembollerden ikisi köpek başı ve yaydır Kimi yazarlar Osiris'i Sirius-B İsis'i Sirius-A yıldızıyla ilişkilendirirler


Alıntı