Halk Gülmeceleri Nelerdir?-Halk Gülmecelerinin Kaynağı

Halk Gülmeceleri Nelerdir?-Halk Gülmecelerinin Kaynağı

Günlük yaşamda insanlar sürekli olarak değişen ekonomik ve kültürel koşullara uyum sağlamaya çalışır Bunu başarabilmek için türlü yollar arar çözümler bulmak için çaba harcarlar Bu çabalarısonuç vermezse insanın toplumsal uyumu bozulur ruhsal tepkileri değişir; kaygılıve kızgın olur Bu noktada insan öteki canlıların gösteremedikleri bir üstünlüğünü daha ortaya koyabilir Kusurlarınıve eksiklerini görmek bu kusur ve eksiklerini olması gerekenle karşılaştırabilme yeteneğidir bu üstünlük
İşte insanın kusur ve eksiklerini yine kendisinin görmesi kendini ortaya koyarak eleştiriye sunması gülmecenin hareket noktasıdır Gülmeceye her ulusun uygarlık tarihindeki arkaik dönemlerde rastlanır Gülmecenin olabilmesi için belirli bir hoşgörü ortamınının da oluşmasıgerekir Bu nedenle gülmece eğitici aydınlatıcıve aynı zamanda uygarlaştırıcıdır da
Halk gülmeceleri halk arasında büyür ve gelişir Düşünce özgürlüğünün en gelişmiş en bilinçli en anlamlı yansıdığı alan yine halkın yarattığı gülmecelerdir Türk halk edebiyatı gülmeceler yönünden oldukça zengindir Günlük yaşamda konuşma dilinde en çok kullanılan sözlü halk edebiyatı ürünlerimiz olan deyimler atasözleri ve manilerin pek çoğunda az sözle oluşturulan ince gülmece anlayışının zeka kıvraklığının izleri sezilir:•
Hık demiş babasının burnundan düşmüş
•
Kirpi de yavrusunu "pamuğum" diye sever
•
Etekleri zil çalmak
•
Ayağını yorganına göre uzatmak
Aşağıda halk mizah ve folkloruyla zenginleştirilmiş bir Karagöz Söyleşmesi okuyacaksınız
Hacivat - Size geldim size geldim
İnci mercanı dize geldim
Karagöz - (Çalar)
Hacivat
- Benim güzel komşularım
Arzulayıp size geldim
Karagöz - (Hem çalar hem söyler) Güm-bede
güm bede! Güm-bede gümgüm bede!
Hacivat
- Başta sarık büküm büküm
Sırtımda davuldur yüküm
Benim güzel komşularım
Hele selamün-aleyküm
Karagöz - Aleyküm selam! Güm bede gümgüm!
Hacivat
- Merdane beyim merdane
Altın saatler gerdane
Benim beyimi sorarsanız
Semt-ü civarda bir tane
(Kudret 1967)
Karagöz oyunları ne kadar gülmeceler ve taklitlerle donatılsa da Sokullu'nun (1979) Türk Tiyatrosunda Komedyanın Evrimi adlı yapıtında da belirttiği gibi tümünden bir hayat gerçeği çıkar Bu oyunlar hem çağının töresine hem de toplumsal sorunlara ayna tutar


1 Halk Gülmecelerinin Kaynağı

Halk gülmeceleri değişik türlerle ortaya konulabilir Öyküde şiirde geleneksel tiyatroda gülmece örnekleriyle karşılaşabiliriz Özellikle fıkra Öngören'in (1983) Türk Mizah ve Hicviadlıyapıtında belirttiği gibi "mizah yükünü en kolay taşıyabilen en çabuk yayabilen bir tür olarak her çağda kullanılmıştır
Ancak bu türleri kesin çizgilerle sınırlandırmak zordur Çağına ve toplumuna göre bunlara yenileri eklenebilir veya bazıları daha da önem kazanabilir
Gülmecenin kaynağında yer alan halkın eğlenme isteği ve hoşgörüsü özellikle türlerin ortaya çıkışında da ilk etkendir Bütün gülmecelerd insanların topluca birarada eğlenme isteği sezilmektedir
2 Hoşgörü

İnsanlar arasıilişkilerde sevgi ve saygı sağlıklıbir iletişim kurmak için kaçınılmazdır Ancak değişik düşünceler davranışlar milliyet din konum gibi özellikler zaman zaman görüş ayrılıklarına neden olabilmektedir Bunların çatışmaya dönüşmemesi için insanların birbirlerine karşı anlayışlı olmaları saygılı davranmaları gerekmektedir Sabır ve anlayışla beslenen hoşgörü yaşamıdaha da kolaylaştırarak zevkli bir hale getirecektir Bu konu hem Türk hem de dünya edebiyatında sözlü ve yazılı edebiyatın her türünde en çok işlenen konular arasındadır
Bunun tersi bir durum bireylerin oluşturduğu toplumların düşünce dünyalarını köreltecek ufuklarını daraltacak sosyal kültürel ve ekonomik yaşamlarını tatsızlaştıracaktır
3 Gülmecelerin Eğitimde Kullanılması

Gençlerimizi geleceğe hazırlamada ruhsal gelişimlerini duygusal zenginliklerini de sağlayan bir eğitim anlayışı gereklidir 12-15 yaş grubu gençlerinin iç dünyaları ergenlik nedeniyle dış dünyalarından daha derindir İki cinsin birlikte rol aldığı sahne oyunları ve danslar ilgilerini çeker Makyaj ve giysi önem kazanır Halk gülmecelerinin oyunlaştırılmaya uygun her şekli onlar için eğitsel olduğu kadar eğlendirici de olacaktır
Siz de öğrencilerinizden fıkralar anlatmalarını bu fıkraları oyunlaştırmalarını resimlemelerini isteyebilirsiniz
Gülmecelerin eğitimde bilinçli olarak kullanılmasıyla öğrencilere birçok beceri kazandırılabilir:
• Öğrenci topluluk karşısında rahat konuşabilme konuşurken dinleyenlere
zevk verme becerisi kazanır
• Gülmecelerin her türündeki ses ustalıkları öğrencinin Türkçeyi daha doğru
ve işlek kullanmasını sağlar
• Öğrenci sözcükleri deyimleri ve atasözlerini doğru yerde kullanmayı öğre-
nir
• Gülmecelerden yararlanmasını öğrenen öğrenci verdiği örneklerle düşünce-
lerinin inandırıcılığını kuvvetlendirir
• Sesini güzel ve etkili kullanma yeteneği kazanır