Dil Bilgisi Hakkında Genel Bilgiler

Dil bilgisi Hakkında Genel Bilgiler

Bir dili doğru konuşup yazabilmek için uyulması gereken kuralları belirleyen ve anlatan bilgi dalına dilbilgisi denirDilbilgisi konuşmada yer alan insan seslerini inceler Yazılı dilbilgisi kurallarına geçmeden önce iyi konuşma ve güzel okumamızın püf noktaları olan ulama ve vurguyu öğrenelim
Ulama Ünsüz harfle biten bir kelimenin arkasından ünlü harfle başlayan bir kelime geliyorsa bu harfler birbirine bağlanarak okunur Buna ulama denir

Örnek: - Annem bugün_İstanbul'a gidiyor
- Gerçekten_iyiydi
Uyarı: * Noktalama işaretleri ulamayı önlerÖrnek: "Bahçemizde erik armut elma ağaçları var" cümlesinde virgüller ulamayı önlemiştir* Anlam değişikliğine yol açacaksa ulama yapılmazÖrnek: "Ali top al" cümlesinde ulama olsaydı anlam değişecekti
VurguSözcüklerin bir hecesinin ya da cümlenin bir sözcüğünün daha canlı ve belirgin biçimde söylenmesine vurgulama denir İki çeşit vurgu vardır:a) Sözcük vurgusub) Tümce (cümle) vurgusu
a) Sözcük Vurgusu: Türkçe sözcüklerin çoğunda vurgu son hece üzerindedir Tek heceli sözcüklerde vurgu olmaz Örnek: Araba deniz ağaçlar bahçemizde
Aykırı Durumlar:* Olumsuzluk takısı -me vurgu almaz Vurgu bir önceki hecede olur Örnek: "Koparma!"
* Bazı sözcüklerde vurgu sonda değil ilk hecededirÖrnek: Ankara Türkiye Aydın gibi yer isimleriHaydi hayret yaşa gibi heyecan bildiren sözcüklerBaşbakan binbaşı gibi bazı bileşik sözcüklerTeyze anne baba gibi akrabalık adları Hemen şimdi birden gibi bazı zaman bildiren sözcükler

b) Cümle (tümce) Vurgusu: Dilimizde cümlenin vurgulu sözcüğü genellikle sondan bir önceki sözcüktür Neye önem verdiğimizi belirten sözcüğü genellikle sondan bir önce yani yüklemden önce kullanırız
Örnek: Geceleri birlikte kumsala giderdikKumsala birlikte geceleri giderdik Geceleri kumsala birlikte giderdik
Eğer cümle devrik cümle halinde verilmiş ise vurgulu kelime yine yüklemden öncekidirÖrnek: Oralara biz gitmiştik eskidenUyarı: Tüm çalışmalarda cümle vurgusu çok önemli olduğu için bu konu iyi öğrenilmelidir



DİL BİLGİSİNİN BÖLÜMLERİ
Bir dili seslerinden kelime gruplarına ve cümlelerine varıncaya kadar bütün yönleriyle inceleyen bunların kurallarını belirleyen bilim dalına dil bilgisi veya gramer denmektedir Bütün bilim dalları gibi geniş bir araştırma alanı olan dil bilgisi de kendi içerisinde bölümlere ayrılmıştır Dil bilgisinin bölümlerinden;

Ses bilgisi (fonetik): Dilin seslerini bunlar arasındaki ilgileri ses olaylarını;

Yapı bilgisi (morfoloji): Kelime ve kelime çeşitlerinin köklerini eklerini bunların yapısını ve görevini;

Cümle bilgisi (sentaks): Kelimelerin birbirleriyle olan ilgilerini ve cümleleri;

Anlam bilgisi (semantik):Kelime ve kelime gruplarının anlamlarını dildeki anlam olaylarını;

Köken bilgisi (etimoloji): Kelimelerin kaynağını hangi dilden alındığını inceler
Dilin bölümlerini kesin çizgilerle sınırlamak mümkün olmadığı gibi bunları birbirinden tamamen bağımsız olarak değerlendirmek de imkânsızdır Özellikle anlam bilgisi köken bilgisi ve yapı bilgisinin birbiriyle iç içe olması sebebiyle; anlam bilgisi ve köken bilgisi yapı bilgisinin içinde değerlendirilir Dil bilgisinin genellikle ses bilgisi yapı bilgisi ve cümle bilgisi olarak üç bölümde incelenmesinin sebebi de budur
Dil bilgisi ve dil bilimi terimleri ayrı kavramları ifade ettiği için bu terimlerini birbirinin yerine kullanmamaya dikkat etmek gerekir